French Warship Attacks on the Coast of Antalya in World War I

Yıl 2023, Sayı: 43, 111 - 142, 21.06.2023

Ozan Can Akpınar

https://doi.org/10.26650/YTA2023-1265611

Öz

French warships engaged in intensive surveillance activities off the Ottoman coast throughout World War I. Following these surveillance activities, some locations were blockaded and direct attacks were launched over the course of time. The French had encountered no obstacles and didn’t hesitate to attack harbors and strategically important positions, as well as civilian settlements and even local watercraft. However, their main focus was the Kaş district west of Antalya and the nearby island of Meis. Meis was especially significant as it was a center of intelligence and a source of information about the activities of German submarines. The French occupied the island for that purpose and established control over many locations in the Kaş district, which was close to the island. However, things changed in January 1917. First, the British aircraft carrier, HMS Ben-My-Chree, and then the French warships, Paris II and Alexandra, were sunk by Ottoman artillery forces.

Anahtar Kelimeler

Antalya, the First World War, Castellorizo, Paris II, Alexandra

Birinci Dünya Savaşı’nda Fransız Gemilerinin Antalya Sahillerine Yönelik Taarruzları

Öz

Fransız gemileri, Birinci Dünya Savaşı boyunca Osmanlı sahillerinde yoğun bir keşif faaliyeti sürdürmüşlerdir. Bu keşiflerin ardından bazı yerler abluka altına alınmış, hatta zaman içerisinde doğrudan taarruza geçilmiştir. Hiçbir engelle karşılaşmayan Fransızlar, sadece limanlara veya stratejik anlamda önemli gördükleri mevkilere değil, sivil yerleşim yerlerine ve ahaliye ait deniz taşıtlarına dahi saldırmaktan çekinmemişlerdir. Ancak asıl odaklandıkları yer Antalya’nın (Teke Sancağı) batısında yer alan Kaş kazası ile Meis adasıydı. Özellikle Meis, Alman denizaltılarının faaliyetlerinden haberdar olunması ve buranın istihbarat merkezi haline getirilmesi açısından önemliydi. Fransızlar, bu amaçla adayı işgal etmişler ve buraya yakın olan Kaş kazasına bağlı pek çok yerde kontrolü sağlamışlardır. Ancak Ocak 1917’den itibaren işler değişecek, önce İngiliz uçak gemisi Ben My Chree, ardından ise Paris II ile Alexandra adlarındaki Fransız gemileri Osmanlı topçu kuvvetleri tarafından batırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Teke (Antalya), I. Dünya Savaşı, Meis, Paris II, Alexandra

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
• Bulletin de l’Office d’information Excelsior L ’Echo D’Alger google scholar
• L ’Echo de France L ’Express du Midi L ’Ouest Eclair Le Colombo Le Journal google scholar
• Le Petit Haut-Marnais Le Petit Havre The Chicago Tribune The New York Herald google scholar
• Akpınar, Ozan Can: “Antalya Gurebâ Hastanesi (1901-1923)”, Antalya Kitabı 2 (Antalya’da Türk-Islâm Medeniyetinin izleri), ed. Bedia Koçakoğlu, Bahset Karslı, Diren Çakılcı, Palet Yayınları, Konya, 2019, s. 221-233. google scholar
• Aydemir, Mustafa: Ben Bir Türk Zabitiyim Batıktan Çıkan Kahraman Topçu Yüzbaşı Mustafa Ertuğrul, Denizler Kitabevi, İstanbul, 2004. google scholar
• Bayur, Yusuf Hikmet: Türk inkılâbı Tarihi, C. III, Kısım I, TTK Basımevi, Ankara, 1991. Bressac: “L’ile de Castellorizzo que les Anglais viennent d’occuper et de perdre est depuis des siecles le point de mire de tous les belligerants en Orient”, La Depeche de Brest & de l’Ouest, 2 Avril 1941. google scholar
• Broussolle, Bernard: “Charles Hederer (1886-1967) Un grand medecin de la Marine”, Bulletin De L’Academie Du Var, 1990, s. 79-106. google scholar
• Capitaine de Fregate Missoffe: “La strategie maritime alliee en Mediteranee de 1914 â 1918”, Centre des Hautes Etudes Navales, Session: 1936-1937. google scholar
• Chack, Paul: Pavillon Haut, Paris, 1929. google scholar
• Çelebi, Mevlüt: “Millî Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri”, Belleten, C. 62, S.233, 1998, s. 157-206. google scholar
• Çimrin, Hüseyin: Bir Zamanlar Antalya Tarih, Gözlem ve Anılar, C. I, Antalya, ATSO Kültür Yayını, 2007. google scholar
• Erten, Süleyman Fikri: Milli Mücadelede Antalya, Antalya, ATSO Kültür Yayını, 2012. Guichard, Louis: “L’reuvre ignoree de notre marine dans le levant (1914-1918)”, Le Correspondant, No. 1543, Paris, 10 Janvier 1927, s. 531-549. google scholar
• Güçlü, Muhammet: XX. Yüzyılın İlk Yarısında Antalya, Antalya, ATSO Kültür Yayınları, 1997. google scholar
• Hayta, Necdet: “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Ege Adaları Sorunu”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 12, S. 36, 1996, s. 817-847. google scholar
• Karal, Enver Ziya: Osmanlı Tarihi, C. IX, İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1996. google scholar
• Les archives de la grande guerre et de l’histoire contemporaine, XV, ed. Etienne Chiron, Paris, 1922. google scholar
• Onat, Burhanettin: Bir Zamanlar Antalya Bir Antalya Sevdalısının Kaleminden, ME-PA A.Ş., İstanbul, 2000. google scholar
• Sanders, Liman Von: Türkiye’de 5 Yıl, çev. M. Şevki Yazman, Burçak Yayınevi, İstanbul, 1968. google scholar
• Turan, Şerafettin: “Rodos ve 12 Ada’nın Türk Hâkimiyetinden Çıkışı”, Belleten, C. 29, S. 113, 1965, s. 77-120. google scholar
• Agence Rol, Agence photographique (commanditaire), Castellorizo ou les forces françaises ont atterri a 80 miles au sudouest d’Adalia [Antalya] qui est au sud-ouest de l’Asie mineure, 1916, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b69455875. r=adalia?rk=21459;2#, Erişim Tarihi: 10.03.2023. google scholar