Makedonya’da Son Islahat: İngiliz-Rus Islahat Tasarısı (8 Mart 1908)

Yıl 2024, Sayı: 45, 73 - 89, 05.07.2024

Nuran Koltuk

https://doi.org/10.26650/YTA2024-1287763

Öz

Berlin Antlaşması ile Bulgarlardan alınarak, Osmanlı Devleti’ne bırakılan Makedonya gerek üzerinde yaşayan etnik unsurların gerek Avrupa Devletlerinin çıkarlarının çatıştığı bir bölgeydi. 1878’den sonra, Bulgarların Ayastefanos Antlaşması ile elde ettikleri sınırlara yeniden ulaşmak için Makedonya’da giriştikleri faaliyetlere, Rum ve Sırpların benzer yollarla karşılık vermeleri kaotik bir ortam yarattı. Bulgarların, Avrupa’nın dikkatini bölgeye çekerek Berlin Antlaşması’nda öngörülen ıslahatların yapılmasını sağlama ve böylece özerk bir Makedonya'ya kavuşma isteği vardı. Avrupa Devletleri için ise Balkanlardaki tüm gelişmelerin 1856’da oluşturulan Avrupa uyumunu bozma ihtimali söz konusuydu. 1878’de Avrupa Devletleri Balkanlarda bir statüko oluşturmuştu. Bu statükonun bozulması Avrupa savaşına yol açabilirdi. Bu nedenle Makedonya’da ortaya çıkan istikrarsızlık, Avrupa Devletlerini harekete geçirdi. Bölgede, Avrupa Devletlerinin kontrolünde bir dizi ıslahat programı uygulandı. Her bir ıslahat programı, Osmanlı Devleti’nin bölge üzerindeki nüfuzunu aşama aşama yok ederken, 1908’de yeni bir ıslahatla daha karşılaşıldı. Asayişin sağlanamadığı bahanesiyle İngiltere ve Rusya tarafından hazırlanan tasarı, Makedonya’da özerk bir yönetim öngörüyordu. Ne var ki ıslahat tasarısı beklenmedik sonuçlar doğurdu. Bu çalışmada Makedonya için önerilen İngiliz-Rus ıslahat tasarısı incelenecek ve tasarının Makedonya’daki yansımaları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Makedonya, İngiltere, Rusya, Islahat, İttihat ve Terakki Cemiyeti

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

The Last Reform in Macedonia: The British-Russian Reform Bill (8 March 1908)

Öz

Macedonia, which was acquired by the Ottoman Empire from Bulgaria through the Berlin Treaty and mandated to undergo reforms, became a region of conflicting interests involving European countries and various ethnic groups. After the events of 1878, Bulgarians engaged in activities aiming to reclaim the territories lost after the Ayastefanos Treaty, triggering tensions with Greeks and Serbians. Macedonia became a battleground for Bulgarian, Greek, and Serbian factions engaging in violent conflicts. Bulgarians sought to push for the implementation of the Berlin Treaty reforms, drawing attention to the region in pursuit of an autonomous Macedonia similar to the example of Crete. However, for European countries, there was a fear that developments in the Balkans could disrupt the unity established in 1856, potentially leading to a wider European conflict. In 1878, Britain, France, Germany, Austria-Hungary, Russia, and Italy established a status quo in the Balkans to prevent any country from gaining an undue advantage that could spark a continental war. The instability in Macedonia prompted European intervention, resulting in a series of reforms that diminished the Ottoman Empire’s influence in the region. In 1908, a new reform proposal emerged, jointly presented by Britain and Russia, suggesting autonomous governance under the pretext of security concerns. However, the reform proposal yielded unexpected outcomes. This study explores the ramifications of the British-Russian proposal for Macedonia.

Anahtar Kelimeler

Macedonia, Britain, Russia, Reform, the Committee of Union and Progress

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
• Adanır, Fikret: Makedonya Sorunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Kasım 2001. google scholar
• Aydın, Mahir: Şarkî Rumeli Vilâyeti, TTK, Ankara, 1992. google scholar
• Bayur, Yusuf Hikmet: Türk İnkılabı Tarihi, C. I, Ks. I, TTK, Ankara, 1991. google scholar
• Dakin, Douglas: The Greek Struggle in Macedonia 1897-1913, Thessaloniki, Museum Of The Macedonian Struggle Institute, For Balkan Studies, 1993. google scholar
• Hacısalihoğlu, Mehmet: Jön Türkler ve Makedonya Sorunu (1890-1918), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2008. google scholar
• Hanioğlu, M. Şükrü: Preparation For A Revolution, The Young Turks:1902-1908, Oxford University Press, New York, 2001. google scholar
• Knight, Edward F.: 1908 İhtilali’nin Hikâyesi: Jön Türkler ve II. Abdülhamid, Kariyer Yayıncılık, İstanbul, Şubat 2010. google scholar
• Tokay, Gül: “Makedonya Reformları ve Güvenlik Güçleri”, Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siayseti, der.: Evren Balta Paker-İsmet Akça, Bilgi Yayınları, İstanbul, 2010, s. 125-146. google scholar
• Tokay, Gül: Makedonya Sorunu: Jön Türk İhtilalinin Kökenleri (1903-1908), Afa Yayıncılık, İstanbul, 1995. google scholar
• Ulubelen, Erol: İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1982. google scholar
• Yarcı, Güler: Türk Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Diplomasisinde Makedonya Meselesi (1876-1912), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1996. google scholar