Avrupalı Büyük Devletlerin Basın Organlarına Göre 1908 Jön Türk İhtilali ve Meşruti Yönetime Yeniden Geçilmesi

Yıl 2024, Sayı: 45, 27 - 72, 05.07.2024

Pir Murat Sivri

https://doi.org/10.26650/YTA2024-1400617

Öz

II. Meşrutiyet’in ilanı Batı kamuoyunda merakla takip edildi. Gerek Batılı devlet adamları gerekse basın bu olay üzerinde ciddiyetle durdu. Devlet adamları her ne kadar siyasi nezaket gereği Meşrutiyet’in ilanından dolayı Osmanlı makamlarını tebrik etseler de bu gelişmenin kendi ülkeleri için yol açacakları vaziyeti uzun uzadıya analiz etmekten geri durmadılar. İngiltere ve Fransa gibi ülkeler için Meşrutiyet’in ilanı olumlu bir gelişme olarak kabul edilirken, Rusya ve Almanya açıkça Meşrutiyet’in ilanından duydukları endişeyi dile getirdiler. Yine Yunanistan ve Bulgaristan gibi küçük Balkan ülkeleri de Makedonya’daki çıkarlarına zarar vereceğini düşünerek Meşrutiyet’i şüpheyle karşıladılar. Buna karşılık Batı basını ise büyük ölçüde Meşrutiyet’in Doğu’da yeni bir gelişme evresine sahne olacağı düşüncesiyle bu hareketi destekler bir tutum sergiledi. Bu çalışmada başta basın materyalleri olmak üzere arşiv belgeleri ve telif eserler ışığında II. Meşrutiyet’in Batı kamuoyunda nasıl karşılandığı sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, Osmanlı Devleti, İngiltere, ABD, Rusya, Fransa, Almanya, Basın

The Young Turk Revolution of 1908 and the Restoration of Constitutional Rule According to the Press Organs of the Great European Powers

Öz

The declaration of the Constitutional Monarchy was followed with great interest by Western public opinion. Both Western statesmen and the press dwelt on this event seriously. Although statesmen congratulated the Ottoman authorities on the proclamation of the Constitutional Monarchy as a matter of political courtesy, they did not refrain from analyzing at length what this development meant for their own countries. For countries like Britain and France, the proclamation of the Constitutional Monarchy was a positive development, while Russia and Germany openly expressed their concerns. Small Balkan countries such as Greece and Bulgaria were also skeptical of the Constitutional Monarchy, believing that it would harm their interests in Macedonia. The Western press, on the other hand, largely supported the Constitutional Monarchy, believing that it would pave the way for a new phase of development in the East. This study seeks to answer the question of how the Constitutional Monarchy was received by Western public opinion in the light of archival documents, especially press materials and copyrighted works.

Anahtar Kelimeler

Second Constitutional Monarchy, Ottoman Empire, Britain, USA, Russia, France, Germany, Press

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
• The National Archives (TNA) google scholar
• British Documents on the Origins of the War 1898-1914, Vol.V: The Near East The Macedonian Problem and the Annexation of Bosnia, ed. G.P. Gooch-Harold Temperley, London, 1928. google scholar
• La Croix google scholar
• La Temps google scholar
• New-York Tribune google scholar
• The Washington Herald google scholar
• The Washington Times google scholar
• The Times google scholar
• Ahmad, Feroz: “Great Britain’s Relations With The Young Turks 1908-1914”, Middle Eastern Studies, C. 2, 1966, s. 302-329. google scholar
• Akşin, Sina: 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1980. google scholar
• Alkan, Necmettin: “1908 Jön Türk İhtilalinin Başlamasında Reval Buluşmasının Önemi”, Toplumsal Tarih, C. 175, 2008, s. 48-52. google scholar
• Alkan, Necmettin: “Osmanlı-Alman Münasebetlerinde Kırılma Noktası: 1908 Jön Türk İhtilali ve Alman Matbuatı”, Yüzüncü Yılında İkinci Meşrutiyet, IRCIA, 2008, s. 17-42. google scholar
• Alkan, Necmettin: Mutlakıyetten Meşrutiyete II. Abdülhamid ve Jöntürkler, Selis Kitaplar, İstanbul, 2009. google scholar
• Alkan, Necmettin: Selanik’in Yükselişi Jön Türkler Abdülhamid’e Karşı 1908 İhtilali, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012. google scholar
• Bayraktar, Kaya: “Makedonya Sorunu ve Avrupa Müdahalesi”, BİLİG, C. 69, 2014, s. 1-28. google scholar
• Bayur, Yusuf Hikmet: Türk İnkılap Tarihi, C. 1, Kısım 2, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1964. google scholar
• Bostan, Zeynep: Modern Osmanlı Hariciyesinin İnşası ve II. Abdülhamid Döneminde Diplomasi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2009. google scholar
• Bozkurt, Gülnihal: Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi -Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci (1839-1939), TTK Basımevi, Ankara, 1996. google scholar
• Candeğer, Ümmügülsüm: “II. Meşrutiyet’in Kabulünün İngiliz Belgelerine Yansıması”, Geçmişten Günümüze Tarih Araştırmaları, der. Mutlu Adak, Gazi Kitabevi, Ankara, 2020, s. 419-437. google scholar
• Dikici, Ali: “Osmanlı Makedonya’sında Kurulan İlk Uluslararası Polis Barış Koruma Misyonu: Mürzsteg Reform Programı”, Karadeniz Araştırmaları, C. 24, 2010, s. 75108. google scholar
• Doğan, Şahin: “Rus Kaynakları Işığında Bulgaristan’ın Bağımsızlık İlanı”, Balkan Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, C. 9, S. 2, 2020, s. 306-329. google scholar
• Furat, Ayşe Zişan: “Berlin Antlaşması Sonrasında Balkanlar’da Cemaat-i İslamiyelerin Teşekkülü (1878-1918)”, OTAM, C. 33, 2013, s. 63-93. google scholar
• Güven, Cemal: “II. Meşrutiyet’in İlanının Amerikan Basına Yansıması”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 1, 2009, s. 37-49. google scholar
• Hayta, Necdet: “İngiltere Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Sir Charles Hardınge’in Raporuna Göre 1908 Reval Görüşmeleri,”. 18. Türk Tarih Kongresi, C. 18, 2018, s. 1271-1283. google scholar
• Heller, Joseph: British Policy Towards The Ottoman Empire 1908-1914, Page Bros (Norwich) Ltd, London, 1983. google scholar
• Kansu, Aykut: 1908 Devrimi, İletişim Yayınları İstanbul, 1995. google scholar
• Mundji Bey: “The Regenerated Ottoman Empire”, The North Amerikan Review, C. 188, 1908, s. 395-403. google scholar
• Olgun, Kenan: 1908-1912 Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın Faaliyetleri ve Demokrasi Tarihimizdeki Yeri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2008. google scholar
• Omar, Yousef: “USA Dıplomacy Towards The Counter-Revolutıon And Sultan Abdul Hamıd II’s Dethronement (1909)”, History Studies International Journal of History, C. 13, S. 2, 2021, s. 423-448. google scholar
• Ramsaur, Ernest Edmondson: Jön Türkler ve 1908 İhtilali, çev. Nuran Ülken, Sander Yayınları, İstanbul, 1972. google scholar
• Soy, Bayram: “1908 Jön Türk Devrimi’ne İngiltere’nin Yaklaşımı’’, Doğu Batı, C. 2, 2008, s. 143-178. google scholar
• Trubetskoy, Nikolay: Avrupa ve Beşeriyet, Küre Yayınları, çev. Vügar İmanov, İstanbul, 2012. google scholar