Türkiye’de Ara Rejimler ve İşinsanları

Yıl 2024, Sayı: 46, 411 - 437, 30.12.2024

Haluk Alkan

https://doi.org/10.26650/YTA2024-1488047

Öz

Askeri rejimler ile işinsanları ve ekonomi politikaları arasındaki ilişki literatürde farklı açılardan ele alınmıştır. Bu çalışmalar ağırlıklı olarak darbeler ile ekonomik büyüme ve istikrar arasındaki uzun ve orta dönemdeki ilişkileri inceleyen araştırmalardır. Türkiye, darbe dönemlerinin kısa süreli olması ile diğer birçok ülke örneğinden ayrılmaktadır. Bununla birlikte ara rejimlerin Türkiye’de ekonomi politikaları ve işinsanlarını temsil eden temel aktörler üzerinde kalıcı etkileri olmuştur. Makale Türkiye’de ara rejim dönemlerinin işinsanlarının temsil yapısı ve davranış eğilimleri üzerindeki etkilerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda öncelikle ilgili literatür taranarak analiz parametreleri belirlenmekte, ikinci olarak 1961-1965; 1971-1973 ve 1980-1983 dönemleri temelinde Türkiye’de ara rejimler ve işinsanları arasındaki ilişkiler incelenmektedir. Çalışmada daha sonra askeri rejim dönemlerinde geliştirilen politikaların, yasal düzenlemelerin ve yeni kurumların sektörel düzeyde işinsanı örgütleri üzerindeki uzun dönemli etkileri analiz edilmektedir. Makalenin sonuç bölümünde ulaşılan bulgular tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Askeri Darbe, Ara Rejim, İşinsanları Örgütleri, Türkiye Siyaseti, Çıkar Temsili

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Interim Regimes and Businesspeople in Türkiye

Öz

The relationship between military regimes, businesspeople, and economic policies has been analyzed from various perspectives in the literature. These studies have primarily examined the relationship between coups and economic growth and stability over the long and medium terms. Türkiye stands out from many other countries due to the relatively short duration of its coup periods. Nevertheless, interim regimes have left lasting effects on the economic policies and key actors representing businesspeople in Türkiye. This article seeks to identify the effects of interim regime periods on the representational structure and behavioral tendencies of businesspeople in Türkiye. To achieve this, the article first reviews the relevant literature and establishes the parameters of the analysis. It then analyzes the relationships between interim regimes and businesspeople in Türkiye during the periods of 1961-1965, 1971-1973, and 1980-1983. The study then delves into the long-term effects of policies, legal regulations, and new institutions developed during the military regime periods on business organizations at the sectoral level. The concluding section of the paper discusses the findings.

Anahtar Kelimeler

Military Coup, Interim Regime, Business People’s Organizations, Turkish Politics, Interest Representation

Kaynakça

• 1. Süreli Yayınlar google scholar
• Akşam google scholar
• Cumhuriyet google scholar
• Milliyet google scholar
• Nokta google scholar
• “Balmumcudan Dün 74 Tutuklu Tahliye Oldu”, Akşam 14 Kasım 1960. google scholar
• “Bina ve Arazi Vergileri Kanunu MBK’nin İstediği Şekilde Kabul Edildi”, Cumhuriyet 22 Haziran 1961. google scholar
• “Çankaya’daki Kucaklaşma: Sivilleşmeye Doğru”, Nokta, 14-20 Kasım 1983, s.47-50. google scholar
• “Devlet Başkanı Dün Tacirlerle Konuştu”, Cumhuriyet 5 Temmuz 1960. google scholar
• “Holdinglerin Gündemindeki Adam Özal” Nokta, 3-9 Ekim 1983, S. 32, İstanbul, s.9-11. google scholar
• “İstanbul Sanayi Odasındaki Suuistimaller 2 Milyar Lira”, Cumhuriyet 20 Eylül 1960. google scholar
• Milliyet 1 Nisan 1995. google scholar
• “Özal: Mahdut İş Çevreleri Tavsiyelerini Kendilerine Saklasınlar”, Milliyet 5 Aralık 1981. google scholar
• “Özel Sektör: Ekonomik Özgürlük Korunmalı”, Milliyet 4 Ağustos 1971. google scholar
• “Patronlar Kapıştı”, Cumhuriyet 25 Aralık 1992. google scholar
• “Patronların kavgası Çıkar çatışması” Cumhuriyet 24 Aralık 1992. google scholar
• “Sağda Yeni Parti Çalışması Başladı”, Cumhuriyet 4 Haziran 1983. google scholar
• “Ticaret Bakanı Dün Tacir ve Sanayicinin Dileklerini Dinledi”, Cumhuriyet 30 Temmuz 1960. google scholar
• “TUSİAD’ın Barış Güvercini Kafeste Kaldı”, Cumhuriyet 5 Kasım 1993. google scholar
• “Vergi Usul kanunlarının Değiştirilmesi İsteniyor”, Cumhuriyet 3 Şubat 1961. google scholar
• “Yazar: Ekonomide Bu Yıl Başarılı Olunamadı”, Cumhuriyet 24 Ağustos 1983. google scholar
• 2. Araştırma Eserler google scholar
• Alkan, Haluk: Türkiye'de Baskı Grupları: Siyaset ve işadamı örgütlenmeleri (Odalar-TÜSİAD-MÜSİAD), Basılmamış Doktota Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1998. google scholar
• Arat, Yeşim: “Politics and Big Business: Janus-Faced Link to the State”, Strong State and Economic Interest Groups: The Post-1980. Turkish Experience, Ed. Metin Heper, De Gruyter, New York, 1991, s. 135-147. google scholar
• Bakirtas, Ibrahim, Sari, Ramazan and Koc, Suleyman: “Coup D’état and Economic Growth in Turkey: Evidence from ARDL Bounds Testing Procedure”, Panoeconomicus, C. 71, S. 1, 2024, s. 71-94. google scholar
• Barro, Robert J.: “Economic Growth in a Cross Section of Countries”, The Quarterly Journal of Economics, C. 106, S. 2, 1991, s. 407-443. google scholar
• Bianchi, Robert: Interest Groups and Political Development in Turkey, Princeton Univ. Press, Princeton, 1984. google scholar
• Biglaiser, Glen: “Military Regimes, Neoliberal Restructuring, and Economic Development: Reassessing the Chilean Case.” Studies In Comparative International Development, C. 34, S. 1,1999, s.3-26. google scholar
• Bjørnskov, Christian: Coups and Economic Crises, IFN Working Paper -1449, Stockholm, 2022. google scholar
• Buğra, Ayşe: Devlet ve İşadamları, Çev. Fikret Adaman, İletişim, İstanbul, İkinci Baskı, 1995. google scholar
• Delican, Mustafa: “Cumhuriyet Döneminde Türk Endüstri İlişkileri: İşçi Sendikalarının Dünü, Bugünü”, Journal of Social Policy Conferences, S.51, Ekim 2010, s.12-33. google scholar
• Eczacıbaşı, Nejat F.: Kuşaktan Kuşağa, N.Eczacıbaşı Vakfı Yayını, İstanbul, 1982. google scholar
• Frieden, Jeffry A.: Debt, Development, and Democracy: Modern Political Economy and Latin America, Princeton University Press, Princeton, 1992. google scholar
• Gründler, Klaus: Political Stability and Economic Prosperity: Are Coups Bad for Growth?, Beiträge zur Jahrestagung des Vereins für Socialpolitik: Gender Economics, ZBW - Leibniz Information Centre for Economics, Hamburg 2020. google scholar
• Gülfidan, Şebnem: Big Business and The State in Turkey: The Case of TÜSİAD, Boğaziçi University Press, İstanbul, 1993. google scholar
• Gürsel, Seyfettin: “1980’li Yıllar ve Sonrası”, Cumhuriyet Ansiklopedisi 1981-2000, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005, s. 2-6. google scholar
• Heper, Metin: “The State and Interest Groups with Special Reference to Turkey”, Strong State and Economic Interest Groups: The Post-1980 Turkish Experience, Ed. Metin Heper, De Gruyter, New York, 1991, ss. 163-176. google scholar
• Higgs, Robert: “Regime Uncertainty: Why the Great Depression Lasted So Long and Why Prosperity Resumed after the War”, The Independent Review, C. 1, S. 4, 1997, s. 561-590. google scholar
• Huntington, Samuel P.: Political Order in Changing Societies. Yale University Press, New Haven, 1968. google scholar
• İlgili Bakanlarla Özel Sektör Temsilcileri Arasında Yapılan Toplantıların Bilançosu, TOBB, Ankara,1963. google scholar
• İlgili Bakanlarla Özel Sektör Temsilcileri Arasında Yapılan Önceki Toplantıların Bilançosu, TOBB, Ankara, 1964. google scholar
• Katırcıoğlu, Erol: “Türk ekonomisinde Merkez Çevre Gerilimi”, Türkiye’de Toplumsal Değişim, Yeni Yüzyıl, İstanbul, 1995, s.41-43. google scholar
• Kepenek, Yakup ve Yentürk, Nurhan: Türkiye Ekonomisi, Remzi, İstanbul, Sekizinci Baskı, 1996. google scholar
• Keyder, Çağlar: Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim, İstanbul, Dördüncü Baskı, 1995. google scholar
• Kıraç, Can: Anılarımla Patronum Vehbi Koç, Milliyet Yayınları, İstanbul, 14 Baskı, 1996. google scholar
• Koç, Vehbi: Hatıralarım Görüşlerim ve Öğütlerim (1973-1987), V.Koç Vakfı Yayını, İstanbul, 1987. s.50. google scholar
• Madencilik Reformu Kanun Tasarısı İle İlgili Görüş, TOBB Yayını, Ankara, 1972. google scholar
• Malloy, James M.: “The Politics of Transition in Latin America”, Authoritarians and Democrats, ed. James M. Malloy and Mitchell A.Seligson, University of Pittsburgh Press, Pittsburgh, 1987, s.235-258. google scholar
• Murat Furtun’un (Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı) Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Konuşması, Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Tutanağı, TOBB Yayını, İstanbul 6-7 Eylül 1971. google scholar
• Olson, Mancur: The Rise and Decline of Nations, Yale University Press, New Haven, 1982. google scholar
• Ömer Beşe’nin (İzmir Ticaret Borsası Başkanı) Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Konuşması, Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Tutanağı, TOBB Yayını, İstanbul 6-7 Eylül 1971. google scholar
• Öztürk, Kazım: Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve Programları, Ak Yayınevi, İstanbul, 1968. google scholar
• Raif Onger’in Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Açılış Konuşması, Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Tutanağı, TOBB, İstanbul 6-7 Eylül 1971. google scholar
• Santos, Cynthia Adrielle da Silva: “Alessandra Costa, Corporations and The Brazilian Civil-Military Dictatorship: The Editorials of Folha de S. Paulo Newspaper from A Historical Perspective”, Cad. EBAPE.BR, C. 20, S. 5, 2022, s. 688-707. google scholar
• Saybaşılı, Kemali: “Türkiye’de Özel Teşebbüs ve Ekonomi Politikası”, METU Studies in Development, S.13, Güz 1976, s. 83-97. google scholar
• Saybaşılı, Kemali: “Chambers of Commerce and Industry, Political Parties and Governments: A Comparative Analysis of the British and The Turkish Cases”, METU Studies in Development, S.11, Spring 1976, s. 117-133. google scholar
• Soysal, Ertuğrul: “Sanayimizin Hammadde Sorunları”, Sayın Başbakan ve Bakanlar-Özel Sektör Toplantısı, TOBB Yayını, Ankara, 1972, s. 13-16. google scholar
• Stallings, Barbara: “International Influence on Economic Policy: Debt, Stabilization, and Structural Reform”, The Politics of Economic Adjustment: International Constraints, Distributive Politics, and the State, Ed. Haggard and R. Kaufman, Princeton University Press, Princeton, 1992, s. 41-88. google scholar
• Şinasi Ertan’ın Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Konuşması, Oda ve Borsa Başkanları Toplantısı Tutanağı, İstanbul 6-7 Eylül 1971. google scholar
• Thyne, Clayton L. and Powell, Jonathan M.: “Coup d’etat or Coup d’Autocracy? How Coups Impact Democratization, 1950-2008”, Foreign Policy Analysis, C. 12, S. 2, 2014, s. 1-22. google scholar
• TOBB Başkanı Mehmet Yazar’ın 36. Genel Kurul Konuşması, Başkanların Genel Kurul Konuşmaları Cilt I, TOBB Yayını, Ankara, 2011. google scholar
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri, Başbakanlık Yayını, Ankara, 1978. google scholar
• Ünay, Sadık and Dilek, Şerif: “July 15: Political Economy of a Foiled Coup”, Insight Turkey, C. 18, S. 3, 2016, s. 205-231. google scholar
• Yaşar, Selçuk: Hayatım, yy, İzmir, 1996. google scholar
• 1982 Yılı Çalışma Raporu, TÜSİAD Yayını, İstanbul. google scholar