MİLLİ MÜCADELEDE CELAL BAYAR (1919-1923) (Siyasi Hayatı ve Fikirleri)

Yıl 2009, Sayı: 15-16, 53 - 78, 09.10.2012

Şerif Demir

Öz

Mahmut Celal Bey İttihat Terakki’de başladığı siyasi hayatını çok fazla şey sığdırdı. 1907’de başlayıp 1960 yılına kadar aktif siyasetin içerisinde yer aldı. Fakat ilginç olanı meslek olarak bankacı ve sivil birisi olmasına rağmen 1918 Mondros Ateşkes antlaşmasıyla birlikte Eğe bölgesinde direnişi örgütleyen ve bizzat direnişin içerisinde görev alarak yaptıklarıdır. Silahlı mücadelenin öncü kadrosu içerisinde bulundu. Silahlı her türlü vazifeyi başarıyla yerine getirdi. Son Osmanlı Meclisinde verdiği hararetli nutuklarla ülkenin içine düştüğü durumu çok güzel tasvir etti. Ankara’ya gelerek mesleği birikimine göre icra içerisinde çeşitli görevler aldı. Celal Bey; Yunan İşgali, Avrupa, İslam Dünyası ve Mali konularda oldukça ilginç fikirler ortaya koydu. Meclis-i Mebusan ve BMM’nde ulusal mücadelenin sembol isimlerinden birisi oldu

Anahtar Kelimeler

Celal Bayar, Milli Mücadele, Kurtuluş Savaşı (1919-1923)

Kaynakça

• A-Resmi Yayınlar
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Zabıt Ceridesi (T.B.M.M. Z.C.), Birinci Devre, C. 1- 29, Ankara 1942-1981
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Gizli Celse Zabıtları, İş Bankası Yayınları, C. 1-4, Ankara 1985
• B- Araştırma Eserler
• AKŞİN, Sina, Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, II, Cumhuriyet yay. İstanbul 1997
• Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, Der. H. Turgut, İstanbul, 2005
• AYBARS, Ergun, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Dokuz Eylül Ünv. Yay. Ankara 1990
• Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam, c.II, Remzi Kitabevi, İstanbul 1966
• ------------------------------, Menderes’in Dramı?, Remzi Kitabevi İstanbul 1984
• BARLAS, Mehmet, Türkiye’de Darbeler ve Kavgalar Dönemi, İstanbul 2000
• BAYAR, Celal, Celal Bayar Diyor Ki (1920-1950) Nutuk-Hitabe-Beyanat-Hasbihal, Haz. Nazmi Sevgen, İstanbul 1951
• ------------------, Bende Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş, c. V-VII, Merkez Kitabevi İstanbul 1997
• BİLMEZ, Burhanettin, Komitacı Galip Hoca Celal Bayar, Art yayıncılık, Ankara 2008
• BOZDAĞ, İsmet, “Celal Bayar’ın Hayat Hikayesi”, 100 Yaşında Celal Bayar’a Armağan, haz. M. Sarol-İ. Bozdağ, Tercüman Yay., İstanbul 1982, s. 323-381
• ----------------------, Celal Bayar, Tercüman Yay.,İstanbul 1986
• ----------------------, Bilinmeyen Yönleriyle Celal Bayar, Emre Yayıncılık, İstanbul 2005
• ÇETİNKAYA, Ali – ÖZALP, Kazım, Direniş 1919, Haz. N. Uğurlu, İstanbul 2009
• DEMİREL, Ahmet, Birinci Mecliste Muhalefet. İkinci Grup, İletişim Yay., İstanbul 1994
• DURSUN, Davut, “Celal Bayar”, TDVİA, c. V, s. 216-218
• DURAN, Tülay, “Milli Mücadelede Batı Cephesinde Kuvay-i Milliye’nin Kuruluşu ve Celal Bayar (Atatürk’e Verilen Rapor), 100 Yaşında Celal Bayar’a Armağan, haz. M. Sarol-İ. Bozdağ, Tercüman Yay.,İstanbul 1982, s. 237-271
• DÜNDAR, Fuat, Modern Türkiye’nin Şifresi, İstanbul 2008
• EFE, Ahmet, Çerkez Ethem, İstanbul 2006
• ERGÜL, Teoman, Kurtuluş Savaşında Manisa, Ankara 2007
• GAZİ MUSTAFA KEMAL, Nutuk, Anakara 1927, s. 284
• GÖKAY, Fahrettin Kerim , “Meşrutiyet ve Cumhuriyet Tarihinin Ünlü Devlet Adamı Sayın Celal Bayar” , 100 Yaşında Celal Bayar’a Armağan, Tercüman Yay., İstanbul 1982, s. 79-86
• KIRÇAK, Çağlar, Meşrutiyetten Günümüze Gericilik (1876-1950), c.I, Bilar, Ankara 1989
• KOCATÜRK, Utkan, “Celal Bayar’la Bir Konuşma”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. II, s. 5, Mart 1986, s. 323-359
• KUTAY, Cemal, Celal Bayar, Onan Matbaası, İstanbul 1949
• ---------------, Üç Devirden Hakikatler, Aliağaoğlu yay. İstanbul 1982
• ---------------,“Celal Bayar”, Celal Bayar 8. Ölüm Yılı Anma Törenleri, Bursa 1986, s.3-20
• İNCEDAYI, Cevdet Kerim, İstiklal Harbi (Garp Cephesi), Haz. M. Safi, İstanbul, 2007
• “Mahmut Celal Bayar”, Türk Ansiklopedisi, c. V, Ankara 1952, (428-438)
• MAZICI, Nurşen, Celal Bayar, Başbakanlık Dönemi (1937-1939), İstanbul [1996]
• NADİ, Yunus, Birinci Büyük Millet Meclisi, Sel yay., İstanbul 1955
• SATUR, Kemal, “Bir Muhalif Politikacı Gözü ile”, 100 Yaşında Celal Bayar’a Armağan, Tercüman Yay.,İstanbul 1982, s. 180-182
• ŞENGİL, Mizyal Karaçam, Birinci Dönem TBMM’nde Düşünce Akımları (1920), Cem Yayınları, İstanbul 1996
• ŞENŞEKERCİ, Erkan, Türk Devriminde Celal Bayar (1918-1960), Alfa yay., İstanbul 2000
• ŞİMŞİR, Bilal N., İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938), Bilge yay. c. IV, Ankara 1984
• UZ, Behçet, “Muhterem Mahmut Celal Bey’i Nerede ve Nasıl Tanıdım?”, 100 Yaşında Celal Bayar’a Armağan, haz. M. Sarol-İ. Bozdağ, Tercüman Yay.,, İstanbul 1982, s. 190-201
• ÖZALP, Kazım, Milli Mücadele 1919-1922, c. I, TTK yay., Ankara 1971
• TANSEL, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, c. I, MEB, yay., Ankara 1973,
• TEVETOĞLU, Fethi, “Türkiye’nin Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar”, Türk Kültürü, c. XXIV, s. 282, Ekim 1986, s. 603-607
• TUNCAY, Mete T.C.’nde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923-1931), Cem Yayınevi, İstanbul 1992
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet, İlk Meclis, Cumhuriyet Yay., İstanbul 1999
• YEŞİLYURT, Süleyman, Bayar Gerçeği, Güven yay., Ankara 1998
• ZÜRCHER, Erik Jan, Milli Mücadelede İttihatçılık, çev. Nüzhet Salihoğlu, Bağlam Yay., İstanbul