Türkiye’de Ekonomik Büyüme, İhracat ve İthalat: Nedensellik İlişkisi (1992-2016)

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 54 - 74, 02.07.2018

Berna Balcı İzgi Hüseyin Yılmaz

Öz

Uygulamalı
literatürde sıkça ele alınan konulardan birisi ekonomik büyüme, ithalat ve
ihracat arasındaki ilişkidir. Yapılan çalışmalarda ihracata ve ithalata dayalı
büyümenin ekonomik büyümeye etkisinin ne olacağı sıkça incelenmiştir. Bu
çalışmada Türkiye'nin 1992-2016 yılları arasındaki ekonomik büyüme, ithalat ve
ihracat değişkenlerindeki büyüme oranları dikkate alınarak eşbütünleşme ve
nedensellik ilişkisi incelenmiştir. Bulgular, ihracata dayalı büyüme hipotezini
(export-led growth) destekler niteliktedir. Uzun dönem birim kök testleri ile
tamamı I(1) sürecinde olan seriler, Johansen eşbütünleşme testi ile
incelenmiştir. En az bir eşbütünleşik ilişkinin varlığı tespit edilmiştir.
Granger ikili nedensellik testine göre ihracattan ekonomik büyümeye doğru tek
yönlü bir nedensellik tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, İhracat, İthalat, Johansen Eşbütünleşme Testi, Granger Nedensellik Testi

Economic Growth, Export and Import in Turkey: Casuality Relation (1992-2015)

Öz

The
most frequent subjects in empirical economics is the relation among the
economic growth, export and imports. The export-led growth and import-led
growth hypothesis is tested in those studies. In this study, economic growth,
export and import variables were tested for 1992-2016 period. The results are
in line with the export-led growth hypothesis for Turkey. The unit root test
shows that the series are I(1) and Johansen cointegration test supports it. At
least one cointegrating relationship was found. According to the pairwise
Granger  causality test there is one way
causality running from export to gdp growth.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Export, İmport, Johansen Cointegration

Kaynakça

• Ağayev, S. (2011, Nisan). İhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 12 Geçiş Ekonomisi Örneğinde Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizleri. Ege Akademik Bakış, 11(2), 241-254.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin İhracat, İthalat Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(18), 35-47.
• Altıntaş, H., & Çetintaş, H. (2011). Türkiye'de Ekonomik Büyüme, Beşeri Sermaye ve İhracat Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik Analizi: 1970-2005. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(36), 33-56.
• Arvas, M. A., & Torusdağ, M. (2016, Aralık). İthalat ve İhracatın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Iğdır Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-18.
• Berber, M. (2006). İktisadi Büyüme ve Kalkınma. Trabzon: Derya Kitapevi.
• Bilgin, C., & Şahbaz, A. (2009). Türkiye’de Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198.
• C.Jordaan, A., & Eita, J. H. (2007). Export And Economic Growth in Nambia: A Granger Casuality Analysis. South African Journal Of Economics, 3(75), 540-547.
• Chuang, Y. C. (2000). Human Capital, Exports and Economic Growth: Causality Analysis for Taiwan 1952–1995. Review of International Economics, 712-720.
• Demiray, D. (1998). Doviz Kurlarına Moneter Yaklaşım ve Türkiye İçin Alternatif Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 13(II), 65-84.
• Demirhan, E. (2005). Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(4), 75-88.
• Ekanayeke, E. (1999, Aralık). Exports and Economic Growth in Asian Developing Countries:Cointegration and Error-Correction Models. Journal Of Economic Development, 24(2), 43-56.
• Genç, M. C., & Atasoy, Y. (2010). AR&GE Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, V(II), 27-34.
• Genç, M. C., Değer, M. K., & Berber, M. (2010). Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Analizi. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management(5), 29-41.
• Guan, J. L., & Hong, Y. (2012). An Empirical Analysis on U.S. Foreign Trade and Economic Growth. A. P. 2 (Dü.), AASRI Conference on Power and Energy Systems içinde, (s. 39-43).
• Gujurati, D. N. (2004). Basic Econometrics. MCGRAW HILL. Gül, E., Kamacı, A., & Konya, S. (2013, Mart-Nisan). Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Cumhuriyetleri ve Türkiye Örneği. Akademik Barış Dergisi(35), 1-12.
• Hepkarşı, N. (2013). İhracat Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hussain, M. A., & Saaed, A. A. (2014). Relationship between Exports, Imports, and Economic Growth in Saudi Arabia: 1990-2011. Evidence from Co-Integration andGranger Causality Analysis. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 5(3), 364-370.
• Jin, J. C. (2002). Exports And Growth: Is The Export-Led Growth Hypothesis Valid For Provincial Economies? Applied Economics, 34, 63-76.
• Johansen, S., & K.Juselius. (1990). Maximum Likelihood Estimation Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models. Econometrica, 55, 1151-1180.
• Korkmaz, S., & Aydın, A. (2015). Türkiye’de Dış Ticaret - Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, Aralık 2015, 10(3), 47-76.
• Kösekahyaoğlu, L., & Şentürk, C. (2006). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Testi: Türkiye ve Yeni Gelişen Ekonomiler Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 23-45.
• Mahadevan, R. (2009). The Sustainability of Export-Led Growth: The Singaporean Experience. In Developing Areas of the Journal Academic Journal, 1(43), 234-247.
• Narayan, P. K., & Smyth, R. (2004). Temporal Causality and the Dynamics of Exports,Human Capital and Real Income in China. Journal of Applied Economics, 1(1), 24-45.
• Neelankavil, J. P., Stevans, L. K., & JR, F. L. (2011, Haziran 03). Correlates Of Economic Growth In Developing Countries: A Panel Cointegration Approach. International Review of Applied Economics, 26(1), 83-96.
• Oskooee, M. B., & Oyolola, M. (2007). Export Growth and Output Growth: An Application Of Bounds Testing Approach. Journal of Economics and Finance, 1(31), 1-11.
• Özer, M., & Çiftçi, N. (2009). Ar-Ge Harcamaları ve İhracat İlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi(23), 39-50.
• Özer, M., & Erdoğan, L. (2006). Türkiye'de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi. Ekonomik Yaklaşım, 17(60-61), 93-110.
• Ramos, F. F. (2000, Temmuz 12). Exports, imports, and economic growth in Portugal: evidence from causality and cointegration analysis. Economic Modelling, 613-623.
• S.Johansen. (1988). Statistical Analysis of Cointegrating Vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
• Saatcioğlu, C., & Karaca, O. (2004, Ekim). Türkiye'de İhracat ile Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1980 Dönüşümün Etkisi. Yönetim Dergisi(49), 30-40.
• Samimi, A. J., & Alerasoul, S. M. (2009). R&D and Economic Growth: New Evidence from Some Developing Countries. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 3(4), 346-346.
• Sandalcılar, A. R. (2012). BRIC Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve İhracat Arasındaki İlişki: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 161-179.
• Sungur, O., Aydın, H. İ., & Eren, M. V. (2016).Türkiye’de Ar-Ge, İnovasyon, İhracat Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi.İ. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 173-192.
• Şıklar, E. (1999). Yükselen Hisse Senedi Piyasalarında Eşbütünleşme Analiz. Anadolu Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 123-143.
• Şimşek, M. (2003). İhracata Dayalı-Büyüme Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Verileri İle Analizi, 1960-2002. D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, 18(2), 43-63.
• Şimşek, M. (2003). İhracata Dayalı-Büyüme Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Verileri İle Analizi, 1960-2002. D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, 18(2), 43-63.
• Şimşek, M., & Kadılar, C. (2010). Türkiye'de Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 115-140.
• Takım, A. (2010). Türkiye’de GSYİH ile İhracat Arasındaki İlişki:Granger Nedensellik Testi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 1-16.
• Tang, T.-C. (2006). Export Led Growth In Hong Kong: Empirical Evidence From The Components Of Exports. International Journal Of Business and Society, 7(1), 30-52.
• Taştan, H. (2010). Türkiye'de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkilerinin Spektral Analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 87-98.
• Temel, Ü. C. (2016). Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret İlişkisi. Paradigma, 1(1), 1-14.
• TEMEL, Ü. C. (2016). Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret İlişkisi. Paradigma, 1(1), 1-14.
• Temiz, D., & Gökmen, A. (2010). An Analysis Of The Export And Economic Growth In Turkey Over The Period Of 1950-2009. International Journal of Economic and Administrative Studies, 2(5), 124-142.
• Tıraşoğlu, M. (2013). Türkiye Ekonomisi’nde İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Testleri İle İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 62(2), 373-396.
• TUİK. (2016, Haziran 22). Basın Odası Haberleri. Kasım 01, 2017 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2016_75_20160622.pdf adresinden alındı
• Türk Dil Kurumu. (2006, Eylül 26). Güncel Türkçe Sözlük. Temmuz 10, 2017 tarihinde TDK: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a0d987fe186c9.45468803 adresinden alındı
• Ülgen, G. (2002). İktisat Bilimine Giriş. İstanbul: Der Yayınları.
• Ünlükaplan, İ. (2009, Temmuz-Aralık). Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde İktisadi Kalkınma, Rekabetçilik ve İnovasyon İlişkilerinin Kanonik Korelasyon Analizi ile Belirlenmesi. Maliye Dergisi(157), 235-250.
• Yapraklı, S. (2007, Haziran). İhracat ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik: Türkiye üzerine ekonometrik bir analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 34, 97-112.
• Yıldız, E. B., & Berber, M. (2011). İthalata Dayalı Büyüme: 1989-2007 Türkiye Örneği. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 25, 165-179.
• Yılmaz, H., & Kiracı, A. (2016). Siirt İlinin Demografik Yapısının Türkiye İle Karşılaştırılması ve Bölgesel Kalkınma Açısından İncelenmesi. İstanbul: Kutlu Yayınevi.