Orta Anadolu Evlerinde Duvar

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 21 - 31, 29.08.2019

Büşra Sarıkaya , Ümit Arpacıoğlu

Öz

Tarih öncesinden günümüze değin, insanların en büyük gereksinimleri
korunma ve barınma ihtiyacı olmuştur.Tarihsel süreç içerisinde insanlar,
çeşitli ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde inşa ettikleri yapıları yağmur,
kar, rüzgar gibi dış etkilerden korumak amacıyla çeşitli malzemeler
kullanmışlardır. Konutları kırsal ve kentsel olarak
ikiye ayırmak mümkündür. Geleneksel kırsal konutlarda çoğunlukla, toprak, taş
ve ahşap gibi yapı malzemelerinin kullanımı söz konusudur. Kırsal alanlarda yaşayan ve
genellikle gelir düzeyi düşük olan kesimlerin maliyet, taşıma giderleri,
ulaşılabilirlik, uzman işgücünü sağlamadaki zorluklar nedeniyle çağdaş yapı
malzemeleri kullanmaları oldukça zor görünmektedir.

Buna
karşın geleneksel (yöresel) malzemelerden yararlanmaları maliyet, işgücü,
malzeme nitelikleri ve konfor koşullarının sağlanması açısından mümkündür.Bugün
de yeryüzünde yaşayan insanların büyük bir çoğunluğu, topraktan yapılmış
evlerde oturmaktadırlar. Bu bir yönden toprağın yapı malzemesi olarak hemen
hemen her yerde kolay ve bol tedarik edilebilmesi nedeniyle ise de, diğer
yönden de topraktan oluşturulan yapının diğer malzemelerle yapılanlara göre
birçok yönden daha yararlı olmasından kaynaklanır. Ülkede bol bulunan
kaynaklardan en kolay ve en ileri düzeyde yararlanmayı,  halkın gelenek ve göreneklerini değerlendirme
olanağı, etkin ölçüde enerji tasarrufu, kalkınma için gerekli kaynakların yapı
sektöründeki kullanımını en az düzeye indirmeyi, her mevsimde bina içinde
kullanıcıya en uygun yaşam koşullarını, güneş enerjisinden en kolay yöntemlerle
en üst düzeyde yararlanmayı, günümüzde uygarlığın gereği olan her türlü
donatımın yapıda uygulanması olanağını sağlar.

Bu
nedenle toprak yapı, günümüzde “Çağdaş Yapı” niteliğini kazanmıştır. Toprak
yapıda iyi sonuç almada, dikkat edilmesi gereken husus ve sağlanması gereken koşul,
uygun toprak türünün seçilmesidir.

Bildiri kapsamını oluşturan Tongurlar Köy evlerinin
dış duvar elemanlarında; problemler, kullanılan malzemeler, uygulanan yapım
teknikleri ve üretim detayları hakkında bilgi edinilmesi amacıyla "Orta
Anadolu Köy Evlerinde Duvar" başlıklı bildiri hazırlanmıştır. Bu çalışma
dört ana bölüm ve eklerden oluşmaktadır. Birinci bölümde; yapı elemanı olarak
ele alınan duvarın tanımı, yürütülen çalışmanın amaç, yöntem ve kapsamı
açıklanmıştır. İkinci bölümde; yapılan araştırmalar ışığında Orta Anadolu Köy
evlerinin dış duvar elemanlarının genel değerlendirilmesi yapılmıştır. Üçüncü
bölümde; Bilecik Tongurlar Köyü’nün iklim, jeolojik ve coğrafik bölgesel
parametrelerine göre duvar tespiti yapılmıştır.Dördüncü bölümde ise; yapılan
incelemeler ışığında Orta Anadolu Köy evlerinin dış duvar elemanlarının genel
değerlendirilmesi ile hasarların giderilmesi için birçok güçlendirme yolu
kullanılarak bu yapıların yaşanmaya elverişli şekile getirilmesi için çözüm
önerileri geliştirilmiştir.

Sonuç olarak  yapılan araştırmalara göre stabilize edilip
iyileştirilmiş kerpiç yapıların yarattıkları sağlıklı mekanlar ve kültür
varlıklarının korunmasına katkıda bulunmak amacıyla ömürlü ve güvenilir
oldukları görülmüştür. Böylece kerpiç yapı ve sisteminin korunmasının yapı,
çevre ve insan sağlığı ile birlikte dünya ekolojisi açısından da son derece
önemli olduğu gösterilmiştir.         

Anahtar Kelimeler

Orta Anadolu, Türk Evi, Duvar, Malzeme, Kerpiç, Taş

Kaynakça

• 1-Selçuk S., Sorguç A., (2016) Sınırlanmıştan Sınıra: Sınırdan Arayüze: Sayısaldan Fiziksele, Mimarlık Dergisi, Sayı 388, Mart-Nisan 2016 2-Özgünler, M. (2017) “Kırsal Sürdürülebilirlik Bağlamında Geleneksel Köy Evlerinde Kullanılan Toprak Esaslı Yapı Malzemelerinin İncelenmesi” Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi Araştırma Makalesi 2(2):33-41 3-Önal, M., Çellek, S. (2016) “İç Anadolu’da Geleneksel Türk Evleri, Yapısal Özellikleri, Yozgat ve Kırşehir Örnekleri”, Uluslararası Bozok Sempozyumu = 11 4-Çakır, K. (2010) “Doğal Katkılı Puzolan Katkılı Kireç Harcı ile Toprak Karışımının Kerpiç Yapılarda Dış Sıva Olarak Kullanılabilmesi İçin Üzerine Deneysel Bir Araştırma” İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Anabilim Dalı Yapı Fiziği ve Malzeme Programı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul5-Bektaş, S. (2007) “Anadolu Ev Mimarisi ve Türk Evleri Hakkında Genel Bilgi” Erişim 25 Aralık 2018 www.academia.edu6-Öztaş, V., (2009),”Yığma Yapıların Güçlendirilmesi ve Bir Yığma Yapı Örneğinde Güçlendirme Analizi” İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojisi Porgramı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul7-Kına, Y. E. (2006) “Duvar ve Döşeme Tasarımında Malzeme Seçim Yardımcılarının Belirlenmesi”, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Anabilim Dalı Fiziksel Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojisi Programı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 8-Taşçı, B., Pekdoğan, T. (2018), “Kozbeyli Kırsal Yerleşiminde Geleneksel Konut Mimarisinin Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi”, Dergipark Cilt:11, Sayı:1, Sayfa: 1-18, 20189-Tekin, N. (2003) “Malzeme Özelliklerinin Yapı Hasarlarındaki Rolü ve Dış Duvarda Isı-Su Etkisinde Davranışı” İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Anabilim Dalı Yapı Fiziği ve Malzeme Programı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul10-Aydın, Ö., Alemdağ, E. “Karadeniz Geleneksel Mimarisinde Sürdürülebilir Malzemeler;Ahşap ve Taş”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 35 11-İstanbul Van Dayanışma Platformu, ”Gürpınar'da 400 Yıllık Taş Evler Dimdik Ayakta” Erişim 25 Aralık 2018, http://www.vansosyal.com/12-Bursa Büyükşehir Belediyesi, Tarihi Kentler Birliği ve Çekül Vakfı (2012) “Anadolu'da Kırsal Yaşam ve Mimarlık, Uluslararası Kırsal Yaşam”, Kırsal Mimari Sempozyumu, www.tarihikentlerbirligi.org/wp-content/uploads/AnadoludaKirsalMimarlik-Ekitap.pdf13-Kafesçioğlu, R. (1949). “Orta Anadolu’da Köy Evlerinin Yapısı” , İTÜ Matbaası, İstanbul14-Kaplan, G. (2012) “Dış Duvar Özelliklerinin Isıl Performansının Deneysel İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Eğitimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara15-Çobanoğlu, T.,Tuztaşı, U. (2006) “Anadolu’da Kerpicin Kullanım Geleneği ve Kerpiç Konut Yapım Sistemlerinin Karşılaştırılması”, MSGSÜ Tasarım-Kuram Dergisi, Sayı 5, Aralık 200616-Şimşek, F. (2016) “Anadolu Türk Mimarisinde Taş Malzeme”, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Sanatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul17-Bayülke , N. (2001) “Depreme Dayanıklı Betonarme ve Yığma Yapı Tasarımı”,İzmir İMO, İzmir 18-Çobanoğlu, T. (2003) “Türkiye’de Geleneksel Ahşap Ev Yapı Sistemlerinin İrdelenerek Gruplandırılmasına Yönelik Bir Değerlendirme”, MSGSÜ Tasarım-Kuram Dergisi, Sayı 3, Mayıs 200319-Acun, S., Gürdal, E.(2003) , “Yenilenebilir Bir Malzeme:Ahşap ve Kerpiç”, TMH – Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı 42720-Tanrıverdi, E. (2003). “Isı Yalıtımı Ve Tasarruf”, TMH–Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı: 42721-Palı, D., (2009), “Bina Duvarlarında Uygulanan Isı Yalıtım Sistemlerinin İncelenmesi”, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, Haziran 2009 22-Çobancaoğlu, T. (1998). “Türkiye’de Ahşap Evin Bölgelere Göre İncelenmesi”, Basılmamış Doktora Tezi, MSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul23-Güneş, M. E., Şengün, E.(2015) “Konutlarda Taşıyıcı Sistem Malzemesi Seçim Kriterleri : Safranbolu Örneği”, 1. Uluslararası Eleştirel ve Analitik Düşünceler Sempozyumu, Sakarya, 10-15 Nisan 201524-Bayülke, N., (1999) “Yapıların Onarımı ve Güçlendirilmesi”, İnşaat Mühendisliği Odası İzmir Şubesi, Yayın no: 1525-Kıstır, M. R., Kurtoğlu, D. (2018) “Geleneksel Konut Mimarisinin Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi: Ayvalık ve Oxford Evleri Örneği”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Sayfa 83-9026-Oruç, Ş. (2004), “Kerpiç Duvarlara Uygulanan Kil Bağlayıcılı Dış Sıva Hasarlarının İncelenmesi”, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır27-B Branco, M., Guerreiro, M.L., (2011). “Sieismic Rehabilitation Of Historical Masonry Buildings”, article in press, Engineering Structures,Doi:10.16/J.Engstruct.2011.01.033,www.elsevier.com/lo cate/Engstruct28-Kandemir, Y. (2014) “Mevcut Yığma Duvarlarda Derz Güçlendirme Yöntemlerinin Deneysel Olarak İncelenmesi”, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşşat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli29-Kömürcüoğlu, E.A.(1962). “Yapı Malzemesi Olarak Kerpiç ve Kerpiç İnşaat Sistemleri”, İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası, İstanbul30-Çamlıbel, N. (2000) ‘’Yapıların Taşıma Gücünün İyileştirilmesi’’ Birsen Yayınevi, ss. 258, İstanbul31-Arpacıoğlu, Ü., Özgünler, M., Özgünler, S. (2016) “Kırsal Sürdürülebilirlik Bağlamında Köy Evlerinin Korunması İçin Cephe ve Çatı Yaklaşımlarında Yeni Bir Model Köyünü Yaşat Projesi”, Çatı ve Cephe Dergisi, Sayı 65, Kasım-Aralık 201632-Çakır, K. (2010), “Doğal Katkılı Puzolan Harcı ile Toprak Karışımının Kerpiç Yapılarda Dış Sıva Olarak Kullanılabilmesi Üzerine Deneysel Bir Araştırma”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Yapı Fiziği ve Malzeme Programı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul33-Kafesçioğlu, R., Gürdal E.(1985), “Çağdaş Yapı Malzemesi- Alker”, İTÜ Yayınları, Sayfa 40, İstanbul34-Eriç, M., Anıl, Ü., Çorapçıoğlu, K., (1980), “Kerpiç Malzemenin Türkiye Koşullarında Rasyonel Kullanımını Sağlamak Amacı ile Kalitesinin Yükseltilmesi Konusunda Bir Araştırma”, İ.D.G.S.A. Mimarlık Fakültesi, No:1, İstanbul35-Koçu, (2012), “Sürdürülebilir Malzeme Bağlamında “Kerpiç” ve Çatı- Cephe Uygulamaları ( Konya-Çavuş Kasabası Örneği)”, 6. Uluslararası Çatı ve Cephe Sempozyumu, 12-13 Nisan 2012, Bursa 36-Korkmaz, S.Z., Koçu, N., Türer, A., Korkmaz, H.H.,(2005), “Earthquake Damage Characteristics of Earthen-Adobe Houses”, Internatıonal Conference, Living ın Earthen Cities-kerpic’05, Istanbul Technical Unıversity, Sayı 51, ss.46-53, 6-7 July 2005, Istanbul37-Koçu, N., Korkmaz, Z., ‘’Kerpiç Malzeme ile Üretilen Yapılarda Deprem Etkilerinin Tespiti’’, Konya38-Karaman Belediyesi, “Değişim Sürüyor, Karaman Büyüyor” Erişim 25 Aralık 2018, http://karaman.bel.tr39-Osmaneli Belediyesi, “Günören Turizme Açılıyor” Erişim 25 Aralık 2018, /www.yarin11.com/bilecik/gunuoren-turizme-aciliyor