AN EXAMINATION ABOUT ZEYREK SOCIAL SECURITY INSTITUTION COMPLEX IN THE CONTEXT OF STRUCTURE AND CONSTRUCTION SYSTEM

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 37, 30.04.2020

Muhammed Emin Akyürek Mehmet Selim Ökten

Öz

After proclamation of
republic, New idendity which Turkey’s society seeking was also reflected in
architecture. During the Republican period, Sedad Hakkı Eldem and Emin Onat
leading the II. National Architecture Movement, emerged concepts of
standardization, local materials and local labor within plan type and building
elements. Zeyrek Social Security Institution Complex is one of the project
designed by Eldem under the light of this movement is an interpretation of his
repertuar on traditional Turkish houses. Zeyrek SSI Complex, located on the
street connecting Unkapanı and Sarachane, is composed by 5 different masses
that descend to the lower elevation of the Zeyrek slope. The standard posts,
windows, facade cladding and eaves used in the building contribute
characteristic features to the structure. This building, which has been
constructed with reinforced concrete frame system, has a structural system
which is formed with explicit and standard axis. The prominent characteristic
features of the building complex are the double protrusions supported by
prefabricated reinforced concrete posts placed on the slabs. Thus, this
building complex emerges as a new expression of traditional Turkish civil
architecture elements built with the construction techniques of the period.

The main goal of this study is
to conduct a structural analysis of Zeyrek SSI complex which has been standing
since 1964 and to determine the current status of its structural elements. In
this context:

• Various references related
to the structure were superposed and partially re-designed.

• The dimensions of the
building elements and possible damages to the building were observed on site.

• The parts of the structural
system of the building which do not comply with the current earthquake
regulations have been revealed.

As the result of these data,
main factors of the constructional sustainability are correct detailing, proper
material selection and smooth workmanship.

Anahtar Kelimeler

II. National Architecture Movement, Sedad Hakkı Eldem, Zeyrek Social Security Institution Complex, Construction System

Zeyrek Sosyal Sigortalar Kurumu Külliyesi'nin Yapı ve Strüktür Bağlamında İncelenmesi

Öz

Türkiye toplumunun cumhuriyetin ilanı ile birlikte
aradığı yeni kimlik arayışı mimariye de yansımıştır. Cumhuriyet döneminde Sedad
Hakkı Eldem ve Emin Onat’ın önderliğinde gelişen II. Ulusal Mimarlık akımı ile
plan tipinde ve yapı elemanlarında standardizasyon, yerli malzeme ve yerli iş
gücü kavramları ortaya çıkmıştır. Eldem’in II. Ulusal Mimarlık Akımı’nın
ışığında, Geleneksel Türk Evi üzerine sağlamış olduğu edinimin bir yorumu
olarak ortaya koyduğu projelerden birisi Zeyrek Sosyal Sigortalar Kurumu
Külliyesi’dir. Unkapanı ile Saraçhane’yi birbirine bağlayan cadde üzerinde
bulunan Zeyrek SSK Külliyesi Zeyrek yokuşunun alt kotuna kadar küçülerek
alçalan 5 ayrı kütleden oluşmaktadır. Kullanılan standart söve, pencere, cephe
kaplaması ve saçaklar yapıya karakteristik özellik katmaktadır. Betonarme
karkas sistemle oluşturulmuş bu yapı, belirgin ve standart akslarla
oluşturulmuş bir strüktürel sisteme sahiptir. Bina kompleksinin öne çıkan
karakteristik özelliklerinden olan çift çıkmalar, döşeme üzerine yerleştirilen
prefabrike betonarme söveler ile desteklenmektedir. Böylelikle bu yapı
manzumesi, Geleneksel Türk Sivil Mimarisi öğelerinin dönemin inşaat
teknikleriyle yeni bir ifadesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu çalışmanın amacı 1964’ten beri ayakta olan Zeyrek
SSK kompleksinin strüktürel incelemesini yapmak ve yapısal elemanlarının güncel
durumunu tespit etmektir. Bu kapsamda:

·      
Yapıyla ilgili
çeşitli kaynaklar süperpoze edilerek kısmi olarak tekrar projelendirilmiştir.

·      
Yapı elemanlarının
boyutları ve yapıya dair olası hasarlar yerinde gözlemlenerek tespit
edilmiştir.

·      
Yapının taşıyıcı
sisteminin güncel deprem yönetmeliğine uygun olmayan tarafları ortaya
konmuştur.

Bunların sonucunda elde edilen verilerle
konstrüksiyonel sürdürülebilirliğin; doğru detaylandırma, uygun malzeme seçimi
ve düzgün işçilik ile sağlanabileceği kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

II. Ulusal Mimarlık Akımı, Sedad Hakkı Eldem, Zeyrek SSK, Strüktür

Kaynakça

• Acer, Ö. (TY). II: Ulusal Mimarlık Akımı. Academia. Erişim adresi (11.07.2019): https://www.academia.edu/4377038/II.ULUSAL_M%C4%B0MARLIK_AKIMI_%C3%96ZLEM_ACER
• Aga Khan Trust for Culture, Erişim adresi (11.07.2019): https://archnet.org/sites/16
• Anıktar, S. (2016). Tarihi Zeyrek Semti’ne İki Yeni Dokunuş: İstanbul Manifaturacılar Çarşısı ve Sosyal Sigortalar Kurumu. IV. Çevre-Tasarım Kongresi bildiri kitabı içinde (ss. 257-268). Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Arkiv. Sosyal Sigortalar Kurumu Tesisleri, Zeyrek. (TY). Erişim adresi (11.07.2019): http://www.arkiv.com.tr/proje/sosyal-sigortalar-kurumu-tesisleri-zeyrek/3226
• Aysel, N. R. (2008). MSGSÜ Arşivlerinde Sedad Hakkı Eldem, Tasarım+Kuram Dergisi, 6, 82-106.
• Bozdoğan, S., Özkan S., Yenal, E. (2005). Sedad Eldem. Literatür Yayınları, İstanbul, Türkiye. ISBN:9750403371
• Eldem, S. (1930). Milli Hakkında. Milliyet Gazetesi Küpürü.
• Eldem, S. (1940). Yerli Mimariye Doğru. Arkitekt Dergisi, 4-5, 69-74.
• Eldem, S. (1971). Sosyal Sigortalar Kurumu Tesisleri. Arkitekt Dergisi, 343, 105-109.
• Eldem, E. (2008). Sedad Hakkı Eldem-I: Gençlik Yılları. Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, İstanbul, Türkiye. ISBN: 9789944731058
• Mimar Sinan Üniversitesi(MSÜ). (1983). Sedad Hakkı Eldem: 50 Yıllık Meslek Jübilesi. Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Türkiye.
• Özkan, S. & Yenal, E. (2014). Sedad Eldem ile Söyleşiler. Literatür Yayıncılık, İstanbul, Türkiye. ISBN: 9789750406607
• Porsuk, F. (2008). Zeyrek SSK Binalarının 20.Yüzyıl Mimarlık Mirası Korunma Ölçütleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Türkiye.
• Tanju, B. (2009). Sedad Hakkı Eldem-II: Retrospektif. Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, İstanbul, Türkiye. ISBN: 9789944731126
• Tanyeli, U. (2018). Mütereddit Modernler: Dünya ve Türkiye’de Mimar İdeologlar. Işık Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Türkiye. ISBN: 9789756494141
• Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, EK: Deprem Etkisi Altında Binaların Tasarımı İçin Esaslar (2019).
• Yandex Haritalar, Erişim adresi (11.07.2019): https://yandex.com.tr/harita/11508/istanbul/?l=sat&ll=28.958467%2C41.018344&z=19