Sağlık Yapılarının Biyofilik Tasarım Kriterlerine Göre İncelenmesi: İstanbul Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 36 - 52, 17.08.2024

Kübra Susam Şahika Özdemir

https://doi.org/10.47769/izufbed.1501884

Öz

İnsanoğlu varoluşundan itibaren sağlığını koruma ihtiyacı ile hareket etmiş, bu ihtiyaç işlevsel ve estetik bir tasarım yaklaşımıyla birleşerek mimari tasarıma da yansımıştır. Günümüz sağlık sistemlerindeki tasarım anlayışı yalnızca fiziksel iyileşmeye odaklanan bir yaklaşım olmakla birlikte zihinsel sağlığı göz ardı etmektedir. Bu çalışmayla, mekân tasarımının sadece tedavi edici fonksiyonlarla değil, aynı zamanda kullanıcıların psikolojik refahına odaklanan tasarımlar olması gerektiği de vurgulanmaktadır. Bu tasarım felsefesiyle örtüşen biyofilik tasarım, yalnızca işlevsel ve estetik bir disiplin değil, aynı zamanda zihinsel refahı destekleyen bir tasarım anlayışıdır. Bu çalışma, biyofilik tasarım ilkelerinin doğa ile iç mekân arasında organik bir bağ kurma hedefini, Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi gibi modern şehir hastaneleri kategorisinde yer alan bir sağlık yapısı üzerinde nasıl uygulandığını incelemektedir. Aynı zamanda bu tasarım yaklaşımının sağlık sektöründeki potansiyelini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Yöntem olarak, analizlerde Browning, Ryan ve Clancy tarafından belirlenmiş olan 14 Biyofilik Tasarım Deneyimi ve İlkesi temel alınarak Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi'nin biyofilik tasarım ilkelerine ne ölçüde uyulduğu ve bu tasarımın iç mekân kullanıcıları üzerindeki etkileri değerlendirilmektedir. Sonuçlar bölümünde, mevcut tasarımlar ile belirtilen ilkelerin ne kadar örtüştüğü, aynı zamanda biyofilik tasarımın uygulanabilirliği üzerine detaylı bir mülahaza yapılarak sağlık yapılarında biyofilik tasarım kriterlerinin uygulanmasının gerekliliği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi, Biyofilik Tasarım, Biyofilik Tasarım İlkeleri, Sağlık Yapıları

Kaynakça

• Aksoy, E., & Aydın, D., “Hastane tasarımlarının geçmişten günümüze değişiminin hasta odaları üzerinden incelenmesi”, Bodrum Sanat ve Tasarım Dergisi, 01, 223, 2022.
• Akyıldız, N. A., & Olğun, T. N. (2021). Darende/ Balaban geleneksel yerleşim dokusunda biyofilik tasarım izlerinin irdelenmesi. Kent Akademisi, 14(3), 560-577. https://doi.org/10.35674/kent.983117
• Akyıldız, N. A. (2023). Biyofilik tasarım konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Kent Akademisi, 16(2), 879-904. https://doi.org/10.35674/kent.1137707
• Atasever, M., Gözlü, M., Özaydın, M. M., Güler, H., Örnek, M., Barkan, O. B., Kavak, Y., & İlhan, M. N. (2018). Şehir Hastaneleri araştırması, (46). Sağlık-Sen Yayınları. Ankara.
• Balling, J. D., & Falk, J. H. (1982). Development of visual preference for natural environments. Environment and Behavior, 14(1), 5-28.
• Birinci, N. (2019). 21.yy hasta merkezli iyileştiren hastane ve sağlık kampüsleri tasarım ilkeleri [Yüksek Lisans Tezi, İzmir Demokrasi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Bringslimark, T., Harting T., & Patil, G.G. (2007). Phychological benefits of ındoor plants in workplace: Putting experimental results ınto context. American Society for Horticultural Science 42(3), 581-587.
• Browning, W. D., Ryan, C. O., & Clancy, J. O. (2014). Patterns of biophilic design. New York: Terrapin Bright Green.
• Çabuk, B., Pamuk, D., Ahi, B., Kalburan, N., & Güngör, H. (D. Pamuk). (2019). Erken çocukluk döneminde çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik, Anı Yayıncılık. Ankara.
• Çorakçı, R. (2016). İç mimarlıkta biyofilik tasarım ilkelerinin belirlenmesi [Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Demirbaş, G. U., & Demirbaş, Ö. O. (2019). Biyofilik tasarım kapsamında peyzaj mimarlığı ve iç mimarlık arakesiti: Eğitim programlarının karşılıklı değerlendirilmesi. Türkiye Peyzaj Araştırmaları Dergisi, 2(2), 50-60.
• Dubos, R. (1968). So human an animal. Charles Scribners ve Sons.
• Emlak Dergisi. (2023, 28 Aralık). Erişim Tarihi: 31.12.2023, https://www.emlakdergisi.net.tr/basaksehir-cam-ve-sakura-inovatif-saglik-ve-mimaride-birlesim.html
• Erbay, M. (2021). İç mekânda biyofilik tasarım ve uygulama alanı olarak bir sağlık yapısı: Memorial Bahçelievler Hastanesi. Mimarlık ve Yaşam, 6(2), 529-551. https://doi.org/10.26835/my.928705
• Erkal, N. (1999). Asklepion-Bergama: Antik Dünya’da bir sağlık kurumu, ArchiScope, Mimarlık Tasarım Teknoloji Dergisi, 5-88.
• Erwin, E.A., Custis, N., & Ronmark, E. (2005). Asthma and indoor air: contrasts in the dose response to cat and dust-mite. Indoor Air. 15(10), 33-39.
• Fell, D.R. (2010). Wood In the human environment: restorative properties of wood ın the built ındoor environment [Doktora Tezi, The University of British Columbia].
• Fromm, E. O. (1964). The heart of man. Harper & Row Paper Back Edition Publisher, New York. Güller, E. (2007). Sağlık yapılarında renk olgusunun özel dal hastaneleri hasta yatak odası örneklerinde araştırılması. [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. In Between Onlıne , (2020). Biyofilik Tasarım Atölyesi // connect in partnership with Maison&Objet Paris. Erişim Tarihi: 25.11.2023 https://www.youtube.com/watch?v=0cP75O9g2qQ
• Iltis, H. H., Loucks, O. L. & Andrews, P. (1970). Criteria for an optimum human environment. Science and Public Affairs- Bulletin of the Atomic Scientists, 26(1), 2-6.
• İrfanoğlu, H. İ., & Suri, L. (2022). Biyofilik tasarım kriterlerinin mekânlar üzerinden değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 21(41), 95-116. https://doi.org/10.55071/ticaretfbd.1115254
• İİSM (n.d.), Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi. Erişim Tarihi: 10.12.2023 https://camsakurasehir.saglik.gov.tr/TR-449990/hastanemiz-hakkinda.html
• Kahn, P. H. (1997). Developmental psychology and the biophilia hypothesis: Children's affiliation with nature.Developmental Review, 17(1), 1-61.
• Karaçar, P., & Fidan, A. (2022). Kamusal yapı olarak hastanelerde iyileştiren mimariyi etkileyen tasarım ilkelerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 1587-1601. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1191399
• Karakaya, Ç. & Çobanoğlu, E. O. (2012). İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan(nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(3), 23-35.
• Kavuncubaşı, Ş., & Yıldırım, S. (2012). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi, (3. Baskı). Siyasal Yayınevi, Ankara.
• Kellert, S., 1997. Kinship to Mastery. Washington: Island Press.
• Kellert, S., &Wilson, E., 1993. The Biophilia Hypotesis. Washington: Island Press.
• Kellert, S., (2008). Dimensions, elements, and attributes of biophilic design. In: S.Kellert, ed.2008. Biophilic Design. New Jersey: John Wiley and Sons, Inc., pp. 3-19.
• Kellert, S, Heerwagen, J., & Mador, M. (2008). Biophilic design: The theory, science and practice of bringing buildings to life. New Jersey, US: John Wiley and Sons, 226-227.
• Kim, G.W., Jeong, G.W., Kim, T.H., Baek, H.S., Oh, S.K., Kang, H.K., Lee, S.G., Kim, Y.S. & Song, J.K. (2010). Functional neuroanatomy associated with natural and urban scenic views ın the human brain: 3.0T Functional MR imaging. Korean Journal of Radiology, 11(5), 507-513.
• Mahnke, F. H. (1996). Color, environment, and human response. Wiley.
• Malkin, J. (1992). Hospital interior architecture: Creating healing environments for special patient populations. New York: John Wiley.
• Nyrud, A. (2018) Is ınterior wood use psychologically beneficial? A review of psychological responses toward wood. Wood and Fiber Science, 42(2), 202.
• Öztuna, H. Y. (2007). Görsel iletişimde temel tasarım. Yorum Sanat ve Yayıncılık.
• Pollack, M. H. (2006). Telomere shortening and mood disorders: preliminary support for a chronic stress model of accelerated aging. Biological Psychiatry, 60(5), 432-435.
• Praag, C.G.D., Garfinkel, S.N., Sparasci, O., Mees, A., et al. (2017). Mind-wandering and alterations to default mode network connectivity when listening to naturalistic versus artificial sounds. Scientific Reports, 7, 4527.
• Rönesans Holding (n.d.). Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi. Erişim Tarihi: 31.12.2023, https://ronesans.com/projeler/yatirim/basaksehir-cam-ve sakura-sehir-hastanesi
• Russo, A., & Cirella G. T. (2017). Biophilic cities: Planning for sustainable and smart urban environments. R., Aijaz (Ed.), Smart cities movement in brics (s. 153-159). Observer Research Foundation ve Global Policy Journal. New Delhi.
• Şahin, F., & Satıcı, B., (2021). Biyofilik tasarım ve modern mimarlık kesişiminde bir değerlendirme: Carlo Scarpa Mimarlığı, İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4, 21-45.
• Taylor, R. P., Spehar, B., Donkelaar, P.V., & Hagerhall, C.M. (2011). Perceptual and physiological responses to jackson pollock's fractals. Frontiers in Human Neuroscience, 5, 1-13.
• Totaforti, S. (2018). Applying the benefits of biophilic theory to hospital design. City Territory Architecture. 5(1), 2-9. doi.org/10.1186/s40410-018-0077
• Ulrich, R. S. (2008). Biophilic Theory and Research for Healthcare Design. Biophilic Design: The Theory, Sicience and Practice of Bringing, Eds: Stephen R. Kellert, Judith H. Heerwagen ve Martin L. Mador, John Wiley&Sons, Inc, NJ Hoboken, 87-106.
• Yılmaz, S., & Olgan, R. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının doğaya yakınlık (biyofili) seviyelerinin araştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1106-1129. https://doi.org/10.17860/mersinefd.328340
• White, M., Smith, A., Humphryes, K., Pahl, S., Snelling, D. & Depledge, M. (2010). Blue space: the ımportance of water for preference, affect, and restorativeness ratings of natural and built scenes. Journal of Environmental Psychology, 30(4), 482-493.
• Wikipedia, (n.d.). Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi. Erişim Tarihi: 10.12.2023. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%9Fak%C5%9Fehir_%C3%87am_ve_Sakura_%C5%9Eehir_Hastanesi ,
• Wilson, Edward O., (İlk Basım:1984). Biophilia. (12. Basım). Harward University Press, USA 2003.