PASS Teorisi Üzerine Genel Bir Literatür Taraması

Yıl 2020, , 84 - 100, 30.06.2020

Duygu Ün

https://doi.org/10.46423/izujed.744587

Cited By: 1

Öz

PASS teorisinin temeli Luria’nın (1970) beyin çalışmalarına dayanmaktadır. Das, Naglieri ve Kirby (1994) tarafından PASS teorisi Planlama, Dikkat, Eş zamanlı ve Ardıl Bilişsel İşlemlerden meydana gelen nörobilişsel bir zeka teorisi olarak geliştirilmiş ve kavramsallaştırılmıştır (Das, Naglieri ve Kirby, 1994). Güncel olarak nörobilişsel psikoloji içinde yer alan bir araştırma alanıdır. PASS teorisi beynin dört bilişsel işlevi üzerine yoğunlaşmıştır. PASS teorisi uygulamaları uluslararası ve ulusal ölçekte uygulamalı araştırmalarda çalışılmış olmasına rağmen çocuğun öğrenme profilinin tesbiti ve uygun eğitimin sağlanmasına ilişkin bir muğlaklı olduğu ve Türkçe literatürde tam olarak karşılığını bulamadığı dikkat çekmektedir. Bu nedenle bu makalede PASS teorisine ilişkin genel bir literatür taraması yapılarak, PASS teorisinin alt yapısına, öğrenme ve beyin ile ilişkisine, araştırma alanlarına yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre PASS teorisi farklı öğrenme profillerini kanıta dayalı olarak teşhisinde altarnetif bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. PASS teorisi dikkatin korunması, bilginin işlenmesi ve depolanması ile zihinsel aktivitenin yönetimi ve yönü, bilişsel işlevler üretmek için birlikte çalışan operasyonel birimlerin faaliyetlerini içermektedir (Das, Naglieri ve Kirby, 1994). Araştırma alanlarının ise Bilişsel Değerlendirme Sİstemi-CAS, bilişsel işleyişin ölçülmesi, Planlama, Dikkat, Eş zamanlı ve Ardıl Bilişsel İşlemler ile çocuğun güçlü ve zayıf yönlerin tanımlanması ve öğrenme ilişkisi dikkat çekmektedir. Sonuç olarak, gelecek araştırmalarda PASS teorisi eğitim uygulamları ile örneklem çeşitliliği önerilebilir. Böylece, PASS teorisi temel alınarak uygulanacak eğitim programları çeşitliliği artacak, araştırmalar zenginleşecek, bilimsel çalışmalar için farkındalıklar oluşacaktır.

Anahtar Kelimeler

PASS Teorisi, Bilişsel Değerlendirme sistemi, zeka, müdahale, bilişsel işlemler

Kaynakça

• [1]. Aguiar, A., Eubig, P. A., & Schantz, S. L. (2010). Attention deficit/hyperactivity disorder: A focused overview for children’s environmental health researchers. Environmental Health Perspectives, 118, 1646-1653. doi: https://doi.org/10.1289/ehp.1002326. [2].Alpbaz Erürker, B. (2007). Aileye ve parçalanmış aileye sahip 5-6 yaş çocuklarının bilişsel işlevlerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul [3].Altay, D. (2012). Ebeveyn kabul-reddi ile ilköğretim 1.sınıf öğrencilerinin bilişsel gelişimi arasındaki ilişikinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [4].Aslan, M. (2009) 5-6 yaş grubu çocuklarda bilişsel işlemler ile uyum ve davranış problemleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [5].Çubuk, F. Z. (2012). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı almış ve almamış çocukların bilişsel işlem performanslarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [6].Das, J. P. (2002). A better look at intelligence. Current Directions in Psychological Science, 11, 28-33. doi: https://doi.org/10.1111/1467-8721.00162 [7].Das, J. P., & Misra, S. B. (2015). Cognitive planning and executive functions. Delhi: SAGE Publications [8].Das, J. P., Naglieri, J. A., & Kirby, J. R. (1994). Assessment of cognitive processes: The PASS theory of intelligence. Boston, MA: Allyn & Bacon. [9].Das J. P., Parrila R. K., & Papadopoulos T. C. (2000). Cognitive education and reading disability. A. Kozulin & Y. Rand (Ed.). Experience of mediated learning: An impact of Feuerstein’s theory in education and psychology (ss.274-291). Oxford: Pergamon Press. [10].Davis F. B. (1944). Fundamental factors of comprehension in reading. Psychometrika, 9, 185-197. doi: https://doi.org/10.1007/BF02288722 [11].Deary, I. J., Strand, S., Smith, P., & Fernandes, C. (2007). Intelligence and educational achievement. Intelligence, 35, 13-21. doi:10.1016/j.intell.2006.02.001 [12].Deno, S. L. (1985). Curriculum-based measurement: The emerging alternative. Exceptional Children, 52, 219-232. doi: https://doi.org/10.1177/001440298505200303. [13].Dondurucu, I. (2006). Bilişsel değerlendirme sistemi (Cognitive Assessment system-Cas) on yaş çocukları üzerinde geçerlilik, güvenirlilik ve norm çalışmasının uygulanması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [14].Dündar, B. (2010).Okulöncesi dönem 6 yaş çocuklarının benlik algıları ile bilişsel performansları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [15].Enerem, Diğdem (2018). 60-72 ay arası çocuklarda erken okuryazarlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [16].Ergin, T. (2003), Bilişsel Değerlendirme Sistemi (Cognitive Assessmen t System - CAS) beş yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. [17].Ergin, T. (2004). Çocukların bilişsel işlemlerini değerlendirmede yeni bir yaklaşım: PASS teorisi ve bilişsel değerlendirme sistemi(CAS). Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 223-245. [18].Ergin, T. (2015). Görsel okuma programının okul öncesş hazırlık sınıfı öğrencilerinin bilişsel işlem performanları üzerine etkisi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1, 255-265. ttps://dergipark.org.tr/en/pub/husbfd/issue/7893/103890 [19].Ergin,T., & Köksal,A. (2007). Bilişsel işlevler ve zekâ arasındaki ilişki. 4.Uluslararası Çocuk İletişim Kongresi, İstanbul, Türkiye, 22-24 Ekim 2007, 131-139 [20].Eryılmaz, S. (2008). 10-11 yaşındaki öğrencilerin benlik kavramları ile bilişsel performansları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [21].Feldman, D. (1982). A developmental framework for research with gifted children, New directions for child development: developmental approaches to giftedness and creativity, 17, 31-45. doi:   https://doi.org/10.1002/cd.23219821705 [22].Gardner, H. (1983). Frames of mind : the theory of multiple intelligences, New York, Basic books. [23].Georgiou, G. K., Tziraki, N., Manolitsis, G., & Fella, A. (2013). Is rapid automatized naming related to reading and mathematics for the same reason(s)? A follow-up study from kindergarten to grade 1. Journal of Experimental Child Psychology, 115, 481-496. doi: 10.1016/j.jecp.2013.01.004.  [24].Gowan, J. (1971). The relationship between creativity and giftedness, Gifted child quarterly,1, 239-243. doi: https://doi.org/10.1177/001698627101500401 [25].Gürpınar, N. (2006). Bilişsel değerlendirme sisteminin’ (CAS) 8 yaş grubu ön norm çalışması ve üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin bilişsel değerlendirilmesi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [26].Kalyoncu, Ş. (2008). Bilişsel değerlendirme sistemi ile yönetici işlevler arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [27].Kendeou, P., & Papadopoulos, T. C. (2012). The use of CBM-Maze in Greek: A closer look at what it measures. C. A. Espin, K. L. McMaster, S. Rose, & M. M. Wayman (Ed.), A measure of success: The influence of curriculum-based measurement on education (ss. 329- 339). Minneapolis, MN: University of Minnesota Press. [28].Kendeou, P., Papadopoulos T. C., & Spanoudis, G. (2012). Processing demands of reading comprehension tests in young readers. Learning and Instruction, 22, 354-367. doi: https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2012.02.001 [29].Kirby, J. R., & Williams, N. H. (1998). Learning problems: A cognitive approach. Toronto: Kagan & Woo Limited. [30].Lubart, T. Mouchıroud, C., Tordjman, S. & Zenasnı, F. (2003) Psychologie de la créativité, Paris, Armand Colin. [31].Luria, A. R. (1966). Human brain and psychological processes. New York, NY: Harper & Row. [32].Luria, A. R. (1970).The functional organization of the brain. Scientific American, 222-3, 66-79. [33].Luria, A. R. (1973). The working brain: An introduction to neuropsychology. New York, NY: Basic Books. [34].Luria, A. R. (1980). Higher cortical functions in man (2.baskı). New York: Basic Books. Marcovitch, S., & Zelazo, P. D. (2009). A hierarchical competing systems model of the emergence and early development of executive function. Developmental Science, 12, 1- 18. [35].Naglieri, J. A. (2001). Using the Cognitive Assessment System (CAS) with learning-disabled children. A. S. Kaufman & N. L. Kaufman (Ed.), Specific learning disabilities and difficulties in children and adolescents: Psychological assessment and evaluation. Cambridge child and adolescent psychiatry (ss. 141-177). New York: Cambridge University Press. [36].Naglieri, J., & Bornstein, B. (2003). Intelligence and achievement: Just how correlated are they? Journal of Psychoeducational Assessment, 21, 244-260. doi: 10.1177/073428290302100302 [37].Naglieri, J. & Das, J.P. (1997). Cognitive Assessment System Interpretive Handbook. Itasca, Illinois: Riverside Publishing [38].Naglieri, J. A., & Das, J. P. (2005). Planning, attention, simultaneous, successive (PASS) theory: A Revision of the Concept of Intelligence. D. P. Flanagan & P. L. Harrison (Ed.), Contemporary ıntellectual assessment (2.baskı) (ss. 136-182). New York: Guilford. [39].Naglieri, J. & Kaufman, J. (2001). Understanding intelligence, giftedness and creativity using PASS theory, Roeper review, 23, 3, 151-156. doi: https://doi.org/10.1080/02783190109554087 [40].Oğurlu, Ü. (2007). Bilişsel değerlendirme sistemi’nin (CAS) 12 yaş grubu için geçerlilik, güvenirlik ve ön norm çalışması ile üstün zekalı ve yetenekli çocukların normal yaşıtlarıyla karşılaştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [41].Öz, M. (2009). Bilgisayar oyunlarının çocukların bilişsel performansına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [42].Papadopoulos, T. C. (2001).Phonological and cognitive correlates of word-reading acquisition under two different instructional approaches. European Journal of Psychology of Education, 16, 549-567. https://researchers.mq.edu.au/en/publications/phonological-and-cognitive-correlates-of-reading-acquisition-unde [43].Papadopoulos, T. C. (2002). Predictors of reading development in at-risk kindergarten children. Developmental Disabilities Bulletin, 30, 173-198. https://psycnet.apa.org/record/2003-07551-003 [44].Papadopoulos, T. C., Charalambous, A., Kanari, A., & Loizou, M. (2004). Kindergarten intervention for dyslexia: The PREP remediation in Greek. European Journal of Psychology of Education, 19, 79-105. doi: https://doi.org/10.1007/BF03173238 [45].Papadopoulos, T. C., & Georgiou, G. K. (2010). Cognitive development and orthographic processing in Greek. A. Mouzaki & A. Protopapas (Ed.), Spelling: Learning & Disorders (ss. 29-52). Athens: Gutenberg. [46].Papadopoulos, T. C., Georgiou, G. K., & Kendeou, P. (2009). Investigating the Double-Deficit Hypothesis in Greek: Findings from a longitudinal study. Journal of Learning disabilities, 42, 528-547. doi: https://doi.org/10.1177/0022219409338745 [47].Papadopoulos, T. C., Georgiou, G. K., Kendeou, P., & Spanoudis, G. (2008). Standardization in Greek of the Das-Naglieri Cognitive Assessment System. Cyprus: University of Cyprus, Department of Psychology. [48].Papadopoulos, T. C., Georgiou, G. K., & Parrila, R. K. (2012). Low-level deficits in beat perception: Neither necessary nor sufficient for explaining developmental dyslexia in a consistent orthography. Research in Developmental Disabilities, 33, 1841-1856. doi: https://doi.org/10.1016/j.ridd.2012.04.009 [49].Papadopoulos, T. C., & Kendeou, P. (2010). Is there a remedy for reading difficulties? A comparison of two theory-driven programs. Psychological Science (Chinese), 33, 1299- 1306. [50].Papadopoulos, T. C., Kendeou, P., Ktisti, C., & Fella, A. (2020). Precocious readers: A cognitive or a linguistic advantage? European Journal of Psychology of Education, 1-28. doi: https://doi.org/10.1007/s10212-020-00470-9 [51].Papadopoulos, T. C., & Kendeou, P., & Shiakalli, M., (2014). Reading comprehension tests and poor comprehenders: Do different processing demands mean different profiles?  L’Année psychologique, 4-114, 725- 752. https://www.cairn.info/revue-l-annee-psychologique1-2014-4-page-725.htm [52].Papadopoulos, T. C., & Panayiotou, G. (2007). Teacher ratings and the assessment of attention deficits in school age children. W. P. Briscoe (Ed.), Focus on cognition disorder research (ss. 87-100). Hauppauge, NY: Nova Science Publishers. [53].Papadopoulos, T. C., Panayiotou, G., Spanoudis, G., & Natsopoulos, D. (2005). Evidence of poor planning in children with attention deficits. Journal of Abnormal Child Psychology, 33, 611-623. doi: https://doi.org/10.1007/s10802-005-6741-8 [54].Papadopoulos, T. C., Parrila, R. K., & Das, J. P. (2001). Methylphenidate and problem solving in children with ADHD: Does equal outcome mean equal process? The Korean Journal of Thinking and Problem Solving, 11, 51-72. [55].Papadopoulos T. C., Parrila R. K., & Kirby J. R. (Ed.) (2015). Cognition, intelligence, and achievement: A tribute to J. P. Das. San Diego, CA: Academic Press. [56].Papadopoulos, T. C., Spanoudis, G., & Kendeou, P. (2008). Early reading skills assessment battery (ERS-AB). Cyprus: University of Cyprus, Department of Psychology. [57].Posner, M. I., & Boies, S. J. (1971). Components of attention. Psychological Review, 78, 391-408. doi: https://doi.org/10.1037/h0031333 [58].Raven, J. (2000). The Raven's progressive matrices: Change and stability over culture and time. Cognitive Psychology, 41, 1-48. http://eyeonsociety.co.uk/resources/RPMChangeAndStability.pdf [59].Renzulli, J. (1986). The three ring conception of giftedness : a developmental model for creative productivity, dans Sternberg, R. J., Davidson, J. E. (Ed.), Conception of giftedness(ss. 53-92), New York, Cambridge university press. [60].Roth, B., Becker, N., Romeyke, S., Schäfer, S., Domnick, F., & Spinath, F. M. (2015). Intelligence and school grades: A meta-analysis. Intelligence, 53, 118–137. doi: https://doi.org/10.1016/j.intell.2015.09.002 [61].Soares, D. L. Lemos, G.C., Primi, R., & Almeida, L. S. (2015). The relationship between intelligence and academic achievement throughout middle school: The role of students' prior academic performance. Learning and Individual Differences, 41, 73-78. doi: 10. 1016/j.kindif.2015.02.00 [62].Sternberg, R. (1985) Beyond IQ : a triarchic theory of human intelligence, New York, Cambridge university press. [63].Sternberg, R. & Lubart, T. (1992). Creative giftedness in children. A. J. Tannenbaum, P. S. Klein (Ed.), To be young and gifted (ss.33-51), Westport, Ablex publishing. [64].Sternberg, R. & Lubart, T. (1995). Defying the crowd : cultivating creativity in a culture of conformity, New York. [65].Şenel, F. (2006). Bilişsel değerlendirme sistemi’nin(CAS) 9 yaş grubu ön norm çalışması ve üstün zekalı ve yeteneklilerin bilişsel değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [66].Treffınger, D.(1980). The progress and peril of identifying creative talent among gifted and talented students, Journal of creative behavior,14,1, 20-34. https://eric.ed.gov/?id=EJ230505. [67].Ucur, Z. E. (2005). Farklı aile tutumlarının okul öncesi dönem 5 yaş çocuklarının bilişsel performans düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [68].Uzunhasanoğlu, A. (2008). Bilişsel değerlendirme sisteminin’ (CAS) 14 yaş grubu ön norm çalışması ve akademik başarının bilişsel işlemlerle ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [69].van den Broek P., Kendeou P., Kremer K., Lynch J. S., Butler J., White M. J., & Lorch E. P. (2005). Assessment of comprehension abilities in young children. Stahl S. & Paris S. (Ed.), Children’s Reading Comprehension and Assessment  (ss.107-130). Mahwah, NJ: Erlbaum. [70].Zıegler, A. & Raul, T. (2000). Myth and reality : a review of empirical studies on giftedness, High abilities studies, 11, 113-136. doi: 10.1080/13598130020001188 [71].Wang, X., Georgiou, G., & Das, J. P. (2012). Examining the effects of PASS cognitive processes on Chinese reading accuracy and fluency. Learning and Individual Differences, 22, 139-143. doi: https://doi.org/10.1016/j.lindif.2011.11.006 [72].Wechsler, D. (1992). Intelligence Scale for Children, WISC-III-R.