Başka Semtin Çocukları Filminde Milliyetçilik ve Alevilik

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 19, 49 - 56, 17.01.2022

Recep Çökerdenoğlu

Öz

Milletlerin güncel, tarihsel ve toplumsal dinamiklerinden beslenen sinema bazı yönlerden hegemonyasını kuranlar için baskı unsuru alabilirken sağladığı imkanlarla azınlıkta kalan, ötelenen ve ‘‘öteki’’leştirilen kesimlerin de sesi olabilmektedir. Milliyetçilik, milli kimliğin ve unsurlarının sinema aracılığıyla ikame edilmesi onun ortaya çıkış tarihinden beri ‘‘milli bir araç’’ olarak görülmüştür. Milli birliklerini tamamlamış ülkeler mikro ve makro milliyetçilik anlayışlarını ‘‘bilinçli’’ toplum fikirlerini oluşturabilmek ve yaşamış oldukları toprakları ‘‘vatan’’ haline getirebilmek için kullanmışlardır. Bu açıdan sinema ‘‘ideolojik bir aygıt’’ özelliği taşımıştır.
Sesini çıkaramamış, heterodoks olarak tanımlanan azınlık veya gruplar sinemayla kendilerine bir kapı aralandığını görmüş, özellikle 2000 sonrasında arzu ve isteklerini açığa vurma fırsatı yakalamışlardır. Bağımsız sinemacıların etkili olmaya başladığı bu yıllar, bireysel konuların işlendiği, farklı fikir ve düşüncelerin çeşitliliğinin haykırıldığı bir dönem olmuştur. Farklılığın bir numunesi olarak görülebilecek Aleviler, kategorik bir biçimde bu bağlamda ele alınabilir. Türkiye’de milliyetçiliğin farklı türlerine rastlamak mümkündür. Çalışmaya konu olan filmde milliyetçilik temsillerini hem Aleviler hem de onların karşısına konumlandırılmış olan ‘‘milliyetçi’’ kimliklerde bulmak mümkündür.
Anahtar Kelimeler: Sinema, İktidar, Milliyetçilik, Türk Milliyetçiliği, Aleviler

Anahtar Kelimeler

Sinema, İktidar, Milliyetçilik, Türk Milliyetçiliği, Aleviler

Kaynakça

• Anderson, B. (2001). ‘‘Kimin Hayali Cemaati’’, Tartışılan Sınırlar Değişen Milliyetçilik. Ed. Mustafa Armağan. İstanbul: Şehir Yayınları.
• Anderson, B. (2011). Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır İstanbul: Metis Yayınları.
• Büker, S. & Topçu, G. (2008). Sinema; ‘‘Tarih, Kuram, Eleştiri’’. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi.
• Çökerdenoğlu, R. (2020). Sinema ve Eğitim: Örgün Eğitimin Türk Sinemasında Temsili. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• Danişmend, İ. H. (2012). ‘‘Milletlerin Tarifindeki İhtilaflar’’, Milletler ve Milliyetçilikler. Ed. Mümtaz’er Türköne. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Erkılıç, H.(1997). Sinema ve İdeoloji, 12 Eylül Filmlerinin Toplumsal Çözümlemesi, Yüksek Lisans Tezi: Anadolu Üniversitesi: Eskişehir.
• Monaco, J. (2014). Bir Film Nasıl Okunur? Sinema Dili, Tarihi ve Kuramı, Sinema, Medya ve Mültimedya Dünyası. Çev. Ertan Yılmaz. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Hayward, S. (2012). Sinemanın Temel Kavramları. İstanbul: Pandora Yayınları.
• Horkheimer, M & Adorno, W. T. (1995). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev. Oğuz Özügül. Kabalcı Yayınevi: İstanbul.
• Kellner, D. & R, Michael. (2010). Politik Kamera, Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası. Çev. Elif Özsayar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Odabaş, B. (2004). Alevilik, Alevi Sineması. Ed. İsmail ve Havva Engin. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Öztürk, M. (2005). Sine-masal Kentler. İstanbul: Donkişot Yayınları.
• Perouse, J.F.(2008). Sinematografik Kentler. Mekanlar, Hatıralar, Arzular. İstanbul Varoşları. Çev. Melis Baydur, Ed. Mehmet Öztürk. İstanbul: Agora Kitaplığı
• Uyanık Z. (2014). Son Dönem Türk Sinemasında Alevi Kimliğinin Görünümü. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. Sayı.21, S. 42-60.
• Yiğit, Z. (2014). Türkiye’de 1990 Sonrası Bağımsız Sinemada Alt Sınıf ve Direniş Biçimleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/BagimsizSinemadaZehraYIGITOcak2014.pdf.