Yetişkinlerdeki Dindarlık, Ahlaki Olgunluk ile Ölüm Kaygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 19, 1 - 12, 17.01.2022

Aişe Hümeyra Çakmak

Öz

Bu çalışmada yetişkinlerdeki ahlaki olgunluk düzeyleri ile ölüme karşı hissettikleri kaygı ve hayatlarında bir problemle karşılaştıklarında genel olarak manevi yönden nasıl başa çıktıkları ölçülecektir. Çalışmanın amacı araştırma değişkenlerinin birbirleriyle olan ilişkilerinin incelenmesi ve birbirlerini yordama derecelerinin belirlenmesidir. Bu çalışmada nicel araştırma modellerinden biri olan korelasyon (ilişkisel) tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 18-71 yaş arası 341 yetişkin oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Karaçay (2011) tarafından geliştirilen ‘’Dindarlık Eğilimi Ölçeği’’, Şengün ve Kaya (2007) tarafından geliştirilen ‘’Ahlaki Olgunluk Ölçeği’’ ve Templer (1970) tarafından geliştirilen ‘’Ölüm Kaygısı Ölçeği’’ kullanılmıştır. Verilerin toplanması sonucunda Spss programı ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde araştırmanın değişkenleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı hesaplanmış ve bu değişkenlerin birbirlerini yordayıp yordamadığını test etmek amacıyla da basit doğrusal regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Analizler sonucunda; yetişkin bireylerdeki dindarlık düzeyi ile ahlaki olgunluk ve ölüm kaygısı düzeyi arasında istatiksel açıdan anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca ahlaki olgunluk ve ölüm kaygısı düzeyi katılımcıların dindarlık düzeylerini anlamlı olarak yordamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Dindarlık, Ahlak, Ahlaki Olgunluk, Kaygı, Ölüm Kaygısı.

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, Ahlak, Ahlaki Olgunluk, Kaygı, Ölüm Kaygısı.

Kaynakça

• Allport, W. Gordon (2004). Birey ve Dini / The Individual and His Religion. çev. Bilal Sambur. Ankara: Elis Yayınları.
• Aydın İ. H. (2011). Seküler Ahlâk Bağlamında Din-Ahlâk İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 35-ss.1-23.
• Aydın, C. ve Kaya, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin dini inanç ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. On dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi. 30 (15-42).
• Ayten, A. (2009). Üniversite öğrencilerinde ölüm kaygısı: Türk ve Ürdünlü öğrenciler üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(4), 85-108.
• Ayten, A., Göcen, G., Sevinç, K. ve Öztürk, E. E., (2012). Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hastalar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Amprik Bir Araştırma. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12 (2), 45-79.
• Ayverdi, İ. (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
• Baasher, T. A. (2001). Islam and Mental Health. Eastern Mediterranean Health Journal, 7 (3), 372- 376.
• Bahadır A. (2002). İnsanın Anlam Arayışı ve Din, İnsan Yay., 1. bsk., İstanbul.
• Bateman, M.M., Jensen, J.S. (1958), The effect of religious background on modesof handling anger, in: Journal of Social Psychology, 47, ss. 133-141.
• Baynal, F. (2015). Yetişkinlerde dindarlık ve ruh sağlığı ilişkisinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, ss. 206-231.
• Budak, S. (2009). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Canan, İ. (1988). Kütüb-i Sitte: Muhtasarı Tercüme ve Şerhi (I-XIII). Ank. Akçağ Yayınları.
• Clark W. H. (1961). The Psychology of Religion (3rd Ed.), MacMillan, New York.
• Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: Spss ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demerath N.J. (1976). “Religion and Social Class in America”, Sociology of Religion, (edit, Roland Robertson), New York.
• Dreger, R.M. (1952), Some personality correlates of religious attitudes as determined by projective techniques, in: Psychological Monographs.
• Drumm, R. , Laurie C. and Seifert M. (2014). God Just Brought Me Through It: Spiritual Coping Strategies for Resilience Among Intimate Partner Violence Survivors. Clinical Social Work Journal, 42 (4), 385-394.
• Ekşi, H. (2001). Başa Çıkma, Dinî Başa Çıkma ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Ellis, A. (1980). Psychotherapy and atheistic values: A response to A. E. Bergin's "Psychotherapy and religious values." Journal of Consulting and Clinical Psychology, 48(5), 635–639.
• Freud, S. (1982), Compulsions and Religious Exercises, in: ders. Study edition,Vol. 7, Frankfurt a. M: Fischer.
• Fukuyama, F. (1998). Güven: Sosyal erdemler ve refahın yaratılması (3. Baskı) Çev: Buğdaycı, A. Ankara: Türkiye İş bankası kültür yayınları.
• Giddens A. (2004). Modernliğin Sonuçları, (Çev. Ersin Kuşdil), Ayrıntı Yay., 3. bsk., İstanbul.
• Gill, C.S., Minton, C.A.B., Myers, F.E. (2010). Spirituality and Religiosity: Factors Affecting Wellness; Among Low-Income, Rural Women. American Counseling Association, 88, 293-302.
• Gürsu O. (2015). Ergenlik Dönemi Dindarlığı ile Ruh Sağlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 / 49-75.
• Güven, H. (2008). Depresyon ve Dindarlık İlişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE.
• Hackney, C. H. ve Sanders, G. S. (2003). Religiosity and mental health: A meta–analysis of recent studies. Journal for the Scientific Study of Religion, 42, 43–55.
• Haque, A. (2004). Religion and Mental Health: The Case of American Muslims. Jurnal of Religion and Health, 43 (1), 45-58.
• Hayta, A. (2000). U. Ü. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin ibadet ve ruh sağlığı (psikososyal uyum) ilişkisi üzerine bir inceleme, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 9(9), Bursa.
• Horney K. (1998). Çağımızın Nevrotik Kişiliği, (Çev. Selçuk Budak), Öteki Yay., 3. bsk., Ankara.
• Hökelekli H. (1991). Ölümle İlgili Tutumlar ve Dini Davranış. İslami Araştırmalar Dergisi; 2:83- 91.
• Hökelekli, H. (1992). Ölümle ilgili Tutumların Dini Davranışla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma II. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (1).
• Hökelekli, H. (2008). Ölüm, Ölüm Ötesi Psikolojisi ve Din, İstanbul: Dem Yayınları.
• Hökelekli, H. ve Çayır, C. (2006). Gençlerin Din Değiştirip Hıristiyan Olmasında Etkili Olan Psiko-Sosyal Etkenler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 23-46.
• Jones, J. W. (2004). Religion, Health and the Psychology of Religion: How the Research on Religion and Health Helps Us Understand Religion. Journal of Religion and Health, 43 (4), 317-328.
• Jung, G. C. (1997). Ruh ve Ölüm, Çev. Ender Gürol, Analitik Psikoloji, Payel Yayınevi. İstanbul.
• Karacoşkun, M. D. (2015). Din Psikolojisi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, Ş. ve Uysal, V. (2015). Günümüzde Dindarlık ve Toplumsal Cinsiyet Algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (36), 646-662.
• Ka-Yh V, Bond MH, Wıng Ng TS. General Belıefs About The World As Defensıve Mechanısms Agaınst Death Anxıety.- Chinese University Of Hong Kong. 1979.
• Kimter, N. ve Köftegül, Ö. (2017). Yetişkinlerde Ölüm Kaygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Journal of Faculty of Theology, Sakarya University/Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(36).
• Koenig, H. G. (1998). Hand Book of Religion and Mental Health. California: Akademic Press.
• Koenig, H.G.-Larson, D.B. (2001), Religion and Mental Health: Evidence For An Association, in: International Review of Psychiatry.
• Köse, A. (2005). Freud ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kula, M.N. (2001), Kimlik ve Din. Ergenler Üzerine Bir Araştırma, Ayışığı kitapları, İstanbul. Kurt, A. (2009). Dindarlığı Etkileyen Faktörler. U.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-26.
• Lıckona T. E. (1991). Educating for Character: How Our Schools can Teach Respect and Responsibility. Bantam Books. New York.
• Mohammed Sabwah ve M. Abdel Khalek, “Religiosity and Death Distress in Arabic College Students”, Death Studies, 30, 2006, s. 371. (Sabwah, Mohammed N. ve A. M. Abdel Khalek (2006). Religiosity and Death Distress in Arabic College Students. Death Studies. 30, 365-375).
• Öner N. (1998). A. Le Compte, Süreksiz Durumluk / Sürekli Kaygı Envanteri el Kitabı, Boğaziçi Üni. Yayınları, İstanbul.
• Pargament, K. I. (2005). Acı ve Tatlı Dindarlığın ve Bedelleri Faydaları Üzerine Bir Değerlendirme. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1), 279-306.
• Schowalter, M.-Murken, S. (2003), “Religion und psychische Gesundheit-empirische Zusammenhänge komlexer Konstrukte“, Einführung in die Religionspsychologie, Christian Henning, Sebastian Murken, Erich Nestler (Hg.), Schöningh UTB, Paderborn.
• Sigmund F. (1995). Uygarlık Din ve Toplum. Öteki Yayınları, Ankara.
• Steffen, P. R. (2011), Pirituality and Severity of Menopausal Symptoms in a Sample of Religious Women. Journal of Religion Health. 50: 721–729.
• Şengün, M. (2008). Lise Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeylerinin Bazı Kişisel Değişkenler Açısından İncelenmesi, Doktora Tezi, OMÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Şengün, M., Kaya, M. (2008). Ahlaki olgunluk ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24(25), 51-64.
• Şenol, C. (1989). Ankara ilinde kurumlarda yaşayan yaşlılarda ölüme ilişkin kaygı ve korkular. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tanhan F. Ölüm kaygısıyla baş etme eğitiminin ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olma düzeyine etkisi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2007(192).
• Templer DI. (1970). The Construction and Validation of a Death Anxiety Scale. The Journal of General Psyhology, 82: 165-177.
• Thomas E. (1991). Lıckona. Educating for Character: How Our Schools can Teach Respect and Responsibility. Bantam Books. New York.
• Yalom I. (1999). Varoluşçu Psikoterapi, Çev. Babayiğit İyidoğan Zeliha, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Yaparel R, Yıldız M. (1998). Ölüme ilişkin depresyon ölçeğinin Türkçe çevirisinin normal popülasyonda geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 900: 198-204.
• Yapıcı, A. (2011). Kuramdan Yönteme “Ruh Sağlığı-Din” Çalışmalarında Karşılaşılan Güçlükler. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 11 (2), 25-61.
• Yapıcı, Y. Ve Kayıklık, D. (2005). Dinsel Eğilimle Ön Yargı ve Hoşgörüsüzlük Arasındaki İlişkiler Üzerine Psikolojik Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 413-426.
• Yıldız, M. (2006), Ölüm Kaygısı ve Dindarlık, İzmir İlahiyat Vakfı Yay. İzmir.