PRACTICES OF PLANT BREEDERS' RIGHTS IN TURKEY AND EUROPEAN UNION FOR VEGETABLE CROPS

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 60 - 68, 03.03.2020

Hasan Çelen Mehmet Çakmak

Öz

In this paper, an analysis was made on implementation of International Convention for Protection of New Varieties of Plants (UPOV Convention), in terms of vegetable species, and the effects of these implementations for breeder, seed producer and farmers were investigated. The data on the application of plant breeders' rights in vegetable species has been presented from the past to the present in Turkey and European Union, and the trend of the relationship between the vegetable breeders / plant breeders’ rights system has been analyzed. Critical points for vegetable breeders, vegetable seed producers and farmers, and solutions or recommendations for these critical points has assessed, over the examples of copying and infringement cases in Turkey and in the world. It was recommended that breeders should protect, the lines with different commercial value, hybrid varieties with high seed prices, and open pollinated varieties. It has been proposed that seed producers should establish a body that will inform and warn farmers about the legal sanctions they will face, and also specialize in the fight legally against infringement cases.

Anahtar Kelimeler

Breeding, Infringement, Plant Breeders’ Rights, Plant Variety Protection, Seed, UPOV

SEBZE TÜRLERİNDE TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE BİTKİ ISLAHÇI HAKLARI UYGULAMALARI

Öz

Bu çalışmada; Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Sözleşmesi (UPOV Sözleşmesi) çerçevesinde yapılan uygulamaların sebze türleri açısından bir analizi yapılmış olup, bu uygulamaların ıslahçı, tohum üreticisi ve çiftçiler açısından etkileri incelenmiştir. Ülkemizde ve Avrupa Birliğinde sebze türlerinde yapılan bitki ıslahçı hakları başvuru verileri geçmişten günümüze ortaya konulmuş, sebze ıslahçısı / ıslahçı hakkı sistemi ilişkisisin eğilimi analiz edilmiştir. Ülkemizde ve dünyada uygulamada yaşanılan örnek kopyalama, hak ihlali olayları üzerinden ülkemizde sebze ıslahçıları, sebze tohumu üreticileri ve sebze üretimi yapan çiftçilerin karşılaşabileceği kritik noktalar ve bu kritik noktalar için çözümler veya tavsiyeler belirtilmiştir. Islahçıların farklı bir ticari değer ortaya koyan hatlarını ve tohum fiyatı yüksek olan hibrit çeşitler ile açık tozlanan çeşitlerini koruma altına aldırması tavsiye edilmiştir. Tohum üreticilerinin, bitki ıslahçı hakları konusunda çiftçilerin karşılaşacağı yasal yaptırımlar konusunda bilgilendirecek ve uyaracak, ayrıca hak ihlalleri ile yasal mücadelede uzmanlaşmış bir birim oluşturması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeşit Koruma, Islah, Islahçı Hakları, Hak İhlali, Tohum, UPOV

Kaynakça

• AIB, 2019. AIB Members. https://www.aib-seeds.com/en/members. (Erişim tarihi: 29.08.2019)
• Anonim, 2004. Yeni Bitki Çeşitlerine ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun
• Anonim, 2007. 10 Kasım 1972, 23 Ekim 1978 ve 19 Mart 1991 Tarihlerinde Cenevre’de Gözden Geçirilen 2 Aralık 1961 Tarihli Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Uluslararası Sözleşmesine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun.
• APSA, 2016. AIB, Protecting Plant Profits from IP Infringement. Asian Seed, The Official Publication of Asian & Pacific Seed Association, 22 (5): 32-33
• BÜGEM, 2018. Bitki Islahçı Hakları Raporu 2018, Ankara
• CPVO, 2018. Community Plant Variety Office Annual Report 2018, Angers
• EU, 1994. Council Regulation (EC) No 2100/94 of 27 July 1994 on Community plant variety rights
• GESLIVE, 2019. GESLIVE Internet Sitesi: http://www.geslive.com. (Erişim tarihi 29.08.2019)
• ICQRF, 2018. Report 2018
• Onay, A., Yıldırım, H., Pirinç, V., Tilkat, E., Özden Çiftçi, Y., Akdemir, H., . . . Kılınç, F., 2012. Bitkilerin Biyoteknolojik Yöntemlerle Ticari Çoğaltımı; Mevcut ve Gelecekteki Durum. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (2); 11-28
• TTSM, 2018. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü 2018 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara
• TTSM, 2019. Standart Tohumluk Kayıt Listesi. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=86, (Erişim tarihi: 14.08.2019)
• UPOV, 2019. Members of The International Union for The Protection of New Varieties of Plants. https://www.upov.int/export/sites/upov/members/en/pdf/pub423.pdf, (Erişim tarihi: 06.09.2019)