Analysis of Adam Smith's Moral Theory in Terms of Virtue Ethics and Eudaimonist Ethics

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 24 - 41, 16.06.2025

Esin Karaüzümcüoğlu

https://doi.org/10.46595/jad.1546470

Öz

This article aims to analyze the ethical approach developed by Adam Smith in his work “The Theory of Moral Sentiments” in terms of virtue ethics and eudaimonist ethics. First, Smith’s moral theory is examined in general terms. Then, the characteristic features of virtue ethics and eudaimonist ethics are determined. Virtue ethics has two interpretations: classical and modern. Smith associates his own moral system with the moral systems of Plato and Aristotle, the main representatives of classical virtue ethics. Virtue ethics, a product of ancient Greek philosophy, and eudaimonist ethics have important connections with each other. Aristotle is the philosopher who addressed these two approaches most comprehensively in the classical period. Therefore, in our research, Smith’s understanding of morality is evaluated in the context of these ethical approaches and is mainly compared with Aristotle’s views. In this study, it is argued that “Adam Smith’s moral theory is an understanding with eudaimonist characteristics that is seen in Aristotle’s understanding of morality in a holistic manner.” Since this hypothesis has not been addressed in the literature before, our research is an original study that can contribute to the literature in this field.

Anahtar Kelimeler

Adam Smith , Virtue Ethics , Eudaimonist Ethics , Happiness , Aristotle.

Erdem (Virtue) Etiği ve Mutlulukçu (Eudaimonist) Etik Oluşu Bakımından Adam Smith’in Ahlak Teorisinin Analizi

Öz

Adam Smith tarafından “The Theory of Moral Sentiments” (Ahlâkî Duygular Kuramı) adlı eserde geliştirilen etik yaklaşımı, erdem (virtue) etiği ve mutlulukçu (eudaimonist) etik oluşu bakımından analiz etmeyi amaçlayan bu makalede öncelikle Smith’in ahlak teorisi genel hatlarıyla incelenmiştir. Ardından erdem etiğinin ve mutlulukçu etiğin karakteristik özellikleri tespit edilmiştir. Erdem etiğinin klasik ve modern olmak üzere iki yorumu bulunmaktadır. Smith kendi ahlak sistemini klasik erdem etiğinin başlıca temsilcileri olan Platon ve Aristoteles’in ahlak sistemleriyle ilişkilendirir. Antik Yunan felsefesinin bir ürünü olan erdem etiği ve mutlulukçu etiğin birbiriyle önemli bağlantıları bulunmaktadır. Klasik dönemde bu iki yaklaşımı en kapsamlı biçimde ele alan filozof Aristoteles’tir. Dolayısıyla araştırmamızda Smith’in ahlak anlayışı söz konusu etik yaklaşımlar bağlamında değerlendirilirken ağırlıklı olarak Aristoteles’in görüşleriyle karşılaştırılmıştır. Bu çalışmada “Adam Smith’in ahlak teorisinin Aristoteles’in ahlak anlayışında bütünlüklü bir şekilde görülen eudaimonist karakteristikte bir anlayış olduğu” savunulmaktadır. Bu hipotez literatürde daha önce ele alınmadığından, araştırmamız bu alandaki literatüre katkı sağlayabilecek özgün bir çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Adam Smith , Ahlak Teorisi , Erdem Etiği , Eudaimonist Etik , Mutluluk , Aristoteles.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur/It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited (Esin Karaüzümcüoğlu)

Destekleyen Kurum

Yazarlar bu çalışma için finansal destek almadıklarını beyan etmiştir. / The authors declared that this study has received no financial support.

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Ahlak Öğretileri 1 Mutluluk Ahlakı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1970.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik, çev. S. Babür. Ankara: BilgeSu Yayıncılık, 2015.
• Aristotle. The Nicomachean Ethics of Aristotle, trans. F. H. Peters. Kegan Paul Trench Trübner&Co., 1893.
• Canfer, Hilal&Özcan, Zeki. “Nikomakhos’a Etik Bağlamında Aristoteles’in Erdem Etiği”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29 (1) (2020), 277-296.
• Cevizci, Ahmet. Etik-Ahlak Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Heinaman, Robert. “Rationality, Eudaimonia and Kakodaimonia in Aristotle”, Phronesis 38 (1) (1993), 31-56.
• Hodder, C. “A Structured Approach to the Adam Smith Problem”, eTheses Online, White Rose, Adam Smith's Two Views on the Division of Labour (whiterose.ac.uk), (Erişim Tarihi: 24.12.2024)
• İslamoğlu, Mustafa. “Adam Smith’te Rasyonalite”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
• Korsgaard, Christine M. “Aristotle on Function and Virtue”, History of Philosophy Quarterly 3 (3) (1986), 259- 279.
• Meikle, Scott. Aristotle's Economic Thought (1995). Oxford: Clarendon Press.
• Murteza, Gökhan. “Adam Smith’te İktisat ve Ahlak Sorunları”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Özden, Akil M. İlim Bakımından Ahlak. İstanbul: Marifet Basımevi, 1943.
• Pojman, Louis P. Ethical Theory: Classical and Contemporary Readings. Belmont: Wadsworth Pub, 1998.
• Smith, Adam. Ahlakî Duygular Kuramı, çev. B. Tartıcı. İstanbul: Liber Plus Yayınları, 2017.
• Smith, Adam. Ahlakî Duygular Kuramı, çev. D. Kızılay. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2018.
• Smith, Adam. The Theory of Moral Sentiments. New Rochelle: Arlington House, 1969.
• Stanford Encyclopedia of Philosophy. Aristotle’s Ethics. https://plato.stanford.edu/entries/aristotle-ethics/, (Erişim Tarihi: 28.08.2024)
• Stanford Encyclopedia of Philosophy. Plato’s Ethics: An Overview. https://plato.stanford.edu/entries/plato- ethics/, (Erişim Tarihi: 28.08.2024)
• Stroll, A. A., vd. Etik Kuramları, der. ve çev. M. Türkeri. Antalya: Lotus Yayıncılık, 2017.
• Türkeri, Mehmet. “Aristotelesçi Etikle İlgili Bazı Yanlış Anlamalar”, Deüifd 30 (2009), 83-101.
• Türkeri, Mehmet. Elmalılı’nın Ahlak Felsefesi. Antalya: Lotus Yayınevi, 2017.
• Walker, Matthew. “Aristotle on Activity ‘According to the Best and Most Final’ Virtue”, Apeiron 44 (1986), 91–110. DOI.1515/apeiron/2011.007
• Watson, John. Hedonistic Theories from Aristippus to Spencer. Glasgow: J. Maclehose & Sons, 1895.
• Weber, Alfred. History of Philosophy. New York: Charles Scribner’s Sons, 1907.
• Weber, Alfred. Felsefe Tarihi, çev. H. Vehbîeralp. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1998.