Aydaş Belief as a Secular Coping Method: The Case of Yukarı Karahacılı Village

Yıl 2020, , 104 - 115, 15.06.2020

Muhammed Şahbaz

https://doi.org/10.46595/jad.656904

Öz

Within historical development, a common culture and tradition accumulation occurs over time of people living together on the same piece of land. This accumulation is valuable to that community and is a source of information for them. Every society wants to transfer this formation to the next generations. Beliefs in the tradition have been reached from the ancient times to the present day, especially for the cases that are accepted as illnesses. Aydaş belief is such a tradition.
Regardless of whether they are secular or religious, beliefs have various effects on people. In this research, the belief of aydaş, which has been accepted as a child's disease since ancient times, and the ritual of cooking aydaş food for this disease, was examined around coping and belief psychology.
In the study, semi-structured interview technique was used in the village of Yukarı Karahacılı, where the belief of aydaş continued. The population of the village in question consists of Turkmens and Yoruks, who came to life after the Republic. The belief of Aydaş still exists in the regions of Yoruks and Alevis throughout Turkey.

Anahtar Kelimeler

Tradition, Coping, Belief, Aydaş Belief

Seküler Başa Çıkma Yöntemi Olarak Aydaş İnancı :Yukarı Karahacılı Köyü Örneği

Öz

Tarihsel gelişme içinde, aynı toprak parçası üzerinde birlikte yaşayan insanların zamanla ortak bir kültür ve gelenek birikimi oluşur. Bu birikim o toplum için değerlidir ve onlar için bir bilgi kaynağıdır. Her toplum değer verdiği bu oluşumu sonraki nesillere aktarmak ister. Özellikle hastalık olarak kabul edilen durumlar için gelenek içerisinde yer alan inançlar eski dönemlerden günümüze kadar ulaşmıştır. “Aydaş inancı” da bu tür bir gelenektir.
Seküler veya dini olması fark etmeksizin inançların insanlar üzerinde çeşitli etkileri vardır. Bu araştırmada, çok eski zamanlardan beri bir çocuk hastalığı olarak kabul edilen aydaş inancı ve bu hastalık için yapılan aydaş aşı pişirme ritüeli, başa çıkma ve inanç psikolojisi çevresinde incelenmiştir.
Araştırmada yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılarak aydaş inancının devam ettiği Yukarı Karahacılı Köyünde inceleme yapılmıştır. Söz konusu köyün popülasyonu, Türkmenlerden ve Cumhuriyet sonrası yerleşik hayata geçen Yörüklerden oluşmaktadır. Aydaş inancı, Türkiye genelinde Yörüklerin ve Alevilerin olduğu bölgelerde halen varlığını sürdürmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Gelenek, Başa Çıkma, İnanç, Aydaş İnancı

Kaynakça

• Akyol, Neriman Senem. Adana (Merkez) Halk Kültüründe Halk İnançları Bayramlar ve Törenler. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2006.
• Alper Tunga Özdemir. “Derin Kökler - Aydaş Çocuk”. Mp4. 2006. https://www.youtube.com/watch?v=7guVFejqMTc.
• Mustafa Arslan, “Çorum ve Çevresindeki Manevi Halk İnançlarının Din Sosyolojisi Açısından Analizi”, Osmanlı'dan Cumhuriyete Çorum, ed. Mehmet Mahfuz Söylemez vd.. 2/1163-1186. Çorum: Çorum Belediyesi Yayınları, 2008.
• Atkinson, Richard C. - Atkinson, Rita - Smith, Edward E. - Bem, Daryl J. - Hoeksema, Susan Nolen. Atkinson-Hilgard Psikolojiye Giriş / 14.Edition. Trc. Yavuz Alogan. 6. Bs. Arkadaş Yayınları, 2019.
• Ayverdi, İlhan, ed. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Dördüncü Baskı., 3 Cilt. Kubbealtı Neşriyat, 2016.
• Baltacıoğlu, İsmail Hakkı. Kültürce Kalkınmanın Sosyal Şartları. Ankara: MEB Yayınları, 1967.
• Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru. Bilgesu Yayıncılık, 2013.
• Çalışkan, Şerife Seher - Çanlı, Erol. “Manisa-Selendi İlçesinde Sağaltma Ocakları”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 12/25 (11 Mart 2019): 50-70. https://doi.org/10.12981/mahder.497544.
• Dilts, Robert. Dil İllüzyonları Kelimelerin Büyüsüyle Mutluluğa Ulaşmak. Trc. A. Volkan Çubukçu. Dokuzuncu Baskı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Folkman, Susan. “Stress, coping, and hope.” Psycho-oncology 19/9 (2010): 901-908. https://doi.org/10.1002/pon.1836.
• Folkman, Susan - Moskowitz, Judith Tedlie. “Coping: Pitfalls and Promise”. Annual Review of Psychology 55/1 (2004): 745-774. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.55.090902.141456.
• Gürbüz, Fatma Gül. Gökyurt Köyü’nde (Konya) Eski Türk İnançlarının İzleri. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, 2006.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Üçüncü Baskı. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2017.
• Kurnaz, Cemal. Bir Köy Vardı. Birinci baskı. Ankara: Kurgan Edebiyat, 2018.
• Petekçi, Ahmet. “Bozkır’da Çocuk Hastalıkları Tedavisi”. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi 7/155 (1962): 2743.
• Püsküllüoğlu, Ali. “Arkadaş Türkçe Sözlük”. Ankara: Arkadaş Kitabevi, 2004.