Yusuf Suresi Bağlamında Toplumsal Cinsiyet Kavramı

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 53, 15.02.2018

Canan Teke

https://doi.org/10.46595/jad.375390

Öz

Özet

İnsan sosyal bir varlık olduğu
için onun birçok özelliği toplum içerisinde şekillenmektedir. Cinsiyetlere dair
algılarımız da kültürün bize sunduğu çerçevede gelişmektedir. Cinsiyet denilince
daha çok biyolojik özelliklere vurgu yapılırken, toplumsal cinsiyet de ise toplumun
bu erkek-kadın cinslerine yüklediği anlam ifade edilmektedir. Dolayısıyla
toplumsal cinsiyet kavramına yüklenen anlamlar toplumdan topluma değişiklik
arzetmektedir. Bu kavramın ne olduğu ve nasıl şekillendiği ile ilgili
tartışmalar yıllardır süregelmektedir. Toplumsal cinsiyet her iki cinse de
teorikte atıf yapmaktayken,  pratikteki
tartışmalar kadın cinsiyetiyle ilgili eşitsizlikler üzerine yoğunlaşmaktadır.

İslam dünyasında da kadın
merkezli tartışmalar hep sıcak tutulmuş ve kadına yönelik haksızlıklar olup
olmadığı tartışılagelmiştir. Bu yüzden Kur’an’ın toplumsal cinsiyete bakış
açısı önem arzetmektedir.  Bu konu
kültürel hayatla bağlantılı olduğu için Kur’an-Sosyoloji eksenli çalışmalar
yapılmasına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaçtan hareketle, bu çalışmadaki
problemimiz, Toplumsal Cinsiyet kavramını Yusuf Suresi’nde geçen ‘Züleyha’ ve
‘Yusuf’ özelinde ele almak olacaktır. Amacımız ise sadece sosyolojinin
penceresinden Kur’an’a bakmak değil aynı zamanda Kur’an’ın bakış açısıyla
topluma bakarak Yusuf Kıssası özelinde Kur’an’ın dönemin toplumsal cinsiyet
algısına ilişkin ortaya koyduğu örnekleri anlamaya çalışmaktır. Yöntem olarak
ise tarihsel dokümantasyon yöntemini tercih ettik.

Anahtar
Kelimeler: Toplumsal
cinsiyet, cinsiyet, Yusuf, Züleyha, Mısır

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, cinsiyet, Yusuf, Züleyha, Mısır

Gender Concept of Society in the Context of Surat al-Yusuf

Öz

Human being saresocial beings, many of its characteristics are shaped with in society. Our perceptions of gender are also developed in the frame of the cult. While more emphasis is given to biological characteristic sthangender, gender implies that society imposes on the semale-female genera. Therefore, the meaning attached to the concept of gender suggests collecting change from society. The debate about what this concept is and how it is shaped has been going on for years. While both genders refer in theory to gender, practical discussions focus on gender in equalities.

In the Islamic world, too, women-centered discussion shave always been warm and debate about whether there are injustices towards women. Therefore, the Qur'an's social gender perspective is of importance. Since this issue is linked to cultural life, there is a need for studies on Qur'an-sociology. Moving on from this need, our problem in this work will be to consider the concept of gender in the context of 'Züleyha' and 'Yusuf' in Surat al-Yusuf. Ouraim is not only to look at the Qur'an from the window of sociology, but also to try to understand the examples of the Qur'an in terms of gender perception in terms of the Yusuf Chronicle, looking at collecting from the view point of the Qur'an. As a method, wechose the historical documentation method.

Anahtar Kelimeler

Gender, gender society, Yusuf, Züleyha, Egypt

Kaynakça

• ALP, H. (2016). ‘İşbirlikli Öğrenme Yöntemi Ve Oyun Etkinliklerinin Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Sosyal Kaygı Düzeylerine Etkisi’, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, c:5, s:1, ss: 309-322.
• AVCI, H. (2012). ‘Kur’an’dan İffet Örnekleri: Hz. Meryem Ve Hz. Yusuf’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi) : Elazığ.
• AZIZ, A. (2010). ‘Sosyolengüistik Bir Yaklaşım’ Çeviri: Sümertaş, Burhan, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1) , ss:295-306.
• BARBAROSOĞLU, F. (2002). İmaj ve Takva, İstanbul: Timaş Yayıncılık.
• BİLMEN, Ö. N. (1964). Kuran’ı Kerim’in Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri 3, Bilmen Yayın Evi: İstanbul.
• COŞKUN, A. (2011). Sosyal Değişme Kadın ve Din, Rağbet Yayınları: İstanbul.
• CÜCELOĞLU, D. (2010). İnsan ve Davranışı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• ÇITAK, A. (2008). ‘Kadınların Çalışmasına Yönelik Tutum: Cinsiyet, Cinsiyet Rolü ve Sosyoekonomik Düzeye Göre Bir Karşılaştırma’, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi): Ankara.
• DOĞAN, İ. (2012), Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar, Ankara: Pegem Yayınları.
• EDİNSEL, K. (2014). Sosyolojik Düşünme ve Çözümleme, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• ERBİL, P. (2015). Kibeleden Pandoraya Kadının Tarihsel Yenilgisi, Arkadaş Yayınları: Ankara.
• SARIOĞLU ERGUVAN, İ. D. (2008). Kültürel Antropoloji, Kaknüs Yayınları: İstanbul.
• ESKİ AHİT (2009). Yaratılış, İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
• FİDAN, H. (2006). Kuranda Kadın İmgesi, Ankara: Vadi Yayınları.
• GİDDENS, A. (2006). What İs Socıology, Malden: PolityPress.
• GÖLE, N. (2001). Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme, İstanbul: Metis Yayınları.
• GÜNAY, G. Vd. (2011). ‘Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri’. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, s: 3, ss: 157-171.
• GÜNGÖR Ö.- Sarıkaya M. E. (2017), ‘Sosyoloji ve İlahiyat(çı) Açısından Anlamı’, Journal of Analytic Divinity, 1: 1, ss: 1-21
• GÜNGÖR, Ö. (2016). Araftaki Kimlik Alevilik- Bektaşilik, Ankara: Sonçağ Yayınları.
• GÜNGÖR, Ö. (2016). İki Dünya Bir Aile, Ankara: Akçağ Yayınları.
• GÜRHAN, N. M. (2010). ‘Toplumsal Cinsiyet Ve Din’, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, s: IV, ss: 58-80.
• HARMAN, Ö. F. (2013). ‘Yusuf’, TDV İslam Ansiklopedisi, c: 44, ss: 1-5.
• HAŞŞAB, S. M. (2010). İslam Sosyolojisi, Çvr: Coşkun, Ali, Özmen, Nebile, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• JOSEPH F. (1997). Sosyoloji Nedir, Çeviri: Nilgün Çelebi, Ankara: Atilla Yayıncılık.
• KAĞITÇIBAŞI, Ç. (1983). İnsan ve İnsanlar, İstanbul: Beta Yayın.
• KARAMAN, H.- Çağrıcı, M.- Dönmez, İ.K.- Gümüş, S. (2012). Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsir 3, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: Ankara.
• KARAMAN, H.- Çağrıcı, M.- Dönmez, İ.K.- Gümüş, S. (2012). Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri 5, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• KARASAKAL, Ş. (2005). ‘Kuran ve Sosyal Psikoloji’, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Doktora Tezi): Erzurum.
• KRİST-ASHMAN, K.- Zastrow C. (2014). İnsan Davranışı ve Sosyal Çevre, Ankara: Nika Yayınevi.
• KUTUB, S. (1972). Fızılal-il Kuran 8, Hikmet Yayınları: İstanbul.
• MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Bilim Sanat Yayınları: Ankara.
• MEVDUDİ, E. (1996). Tefhimu’l Kur’an 2,Çvr: Kayani Muhammed Han, Karaca Yusuf ve dğrleri. İstanbul: İnsan Yayınları.
• MORRİS, C. G. (2002). Psikolojiyi Anlamak, Çeviri: Ayvaışık, H. Belgin, Sayıl Melike, Ankara: Türk Psikologları Derneği Yayınları.
• ORUÇ, M. (2004). Peygamberler Tarihi, Türkiye Gazetesi Yayınları: İstanbul.
• ÖZTÜRK, M. (2012). ‘Kur’anı Kerim Çerçevesinde Toplumsal Cinsiyet Meselelerine İlişkin Çözüm Önerileri’, Dini ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet II, Tartışmalı İlmi İhtisas Toplantısı, 26-27 Mayıs 2012, s. 97-125
• ÖZTÜRK, M. (2016), ‘Kuran, Tefsir, Kadın’, Dini Araştırmalar Dergisi, Kadın Özel Sayısı , ss: 65-96.
• ÖZTÜRK, Z. (2013). ‘Züleyha Maddesi’, TDV İslam Ansiklopedisi, c: 44, ss: 552-553.
• SCHİMMEL, A. (1999). Dinler Tarihine Giriş, Kırkambar Yayınları: İstanbul.
• SEALEBİ, A. (1996). El-cevahiru’l-Hisan Fi-Tefsiri’l-Kuran 2, Tahkik: Ebu’lGimari el-İdrisi El-Hüseyni, Dacu’l-Kutubi’lİlmiyye, Beyrut.
• SLATTERY, M. (2014). Sosyolojide Temel Fikirler, Çeviri: Tatlıcan, Ü. Demiriz, G. Sentez Yayıncılık: İstanbul.
• TARHAN, N. (2010). Kadın Psikolojisi, İstanbul: Nesil Yayınları.
• TOKER, İ. (2009). ‘Eşitlik ve Adalet Kavramları Çerçevesinde Müslüman Kadınlarda Toplumsal Cinsiyet Örüntüleri’, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), ss: 142-165.
• TOKER, İ. (2015). ‘Toplumsal Cinsiyet Ve Din’ Editör: Çapcıoğlu İhsan- Akyüz, Niyazi, Din Sosyolojisi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları, ss: 607-623.
• TOKER, İ. (2015). ‘Toplumsal Cinsiyet ve Din’, Din Sosyolojisi, Editör: Çapçıoğlu İhsan - Akyüz, Niyazi, Ankara: Grafiker Yayınları, ss: 607-623.
• TUNÇ, H. (2014) ‘Toplumsal Cinsiyet Farklılaşması Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Erkeklerin Küpe Takması Örneği’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c: 7. s: 33, ss: 608-624.
• YAPICI, A. (2012) ‘Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Din ve Kadın’, Dini ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet I, Tartışmalı İlmi İhtisas Toplantı, 21-22 Mayıs 2011, ss: 221-264.
• YAPICI, A. (2012). ‘Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi’, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17: 2, ss.1-34.
• YAZIR, E. H (1979). Hak Dini Kur’an Dili 4, Ankara: Eser Neşriyat ve Dağıtım.
• YILDIRIM, E. (2014). ‘Kur’an Sosyolojisi Açısından Toplumsal Cinsiyet Meselesi’, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c:14, s:1, ss: 437-460.