A Sociological Reading Trial of Nasreddin Hodja’s Jokes

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 20, 15.06.2020

Ejder Okumuş

https://doi.org/10.46595/jad.678663

Öz

Nasreddin Hodja, one of the rare thinkers who has exceeded his own time and built his own time in a way, shows the strong presence of his message not only in Turkey, but worldwide in an effective and lively way with his jokes and paragraphs in terms of shape and content and with the messages he has given through these jokes, with his statements, explanations and words, with his attitude towards the events and approach style to the events, with his intellectual and philosophical point of view although more time than seven centuries to today from his own era have passed. Hodja Nasreddin is a great world sage and thinker. In today's globalization world, while Nasreddin Hodja mentioned with names such as Molla Nasreddin in Azerbaijanis, Hodja Ephendi in Turkmenistan, and Mulla Nasreddin in the Cossacks finds presence in, the memories, languages, minds and jokes of peoples in Islamic societies, the geographies where Turks live and in many countries including Europe and America, he lively takes his place on the stage of being in a more wider and deeper and well recognition level at intellectual plane. In many countries, Nasreddin Hodja whose jokes apparently laugh, but has contently wise is a man to be worked about it in the sociological background. Nasreddin Hodja, one of the legendary figures who have won a superhistorical personality in time is a thinker and wise man draw attention of people with his style social relationship and his point of view to things and events. This study makes attempt to approach the contents of Nasreddin Hodja’s jokes and their effects on society with a sociological perspective. The purpose of the study is to understand sociological aspects of Nasreddin Hodja’s jokes.

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hodja, Sociological Reading., Society, Joke

Nasreddin Hoca’nın Fıkralarını Sosyolojik Okuma Denemesi

Öz

Kendi zamanını aşan, bir bakıma zaman inşa eden ender düşünürlerden Nasreddin Hoca (1208?-1284?), şekil ve muhteva bakımından fıkraları ve onlar üzerinden verdiği mesajlarıyla, beyan ve sözleriyle, olaylar karşısındaki tutumu ve olaylara yaklaşım biçimiyle, fikrî ve felsefî bakış açısıyla yaşadığı dönemden yedi yüzyıldan fazla bir zaman geçtiği halde mesajının güçlü varlığını yalnızca Türkiye’de değil, bütün dünya çapında etkili ve canlı bir şekilde göstermektedir. Hoca Nasreddin büyük bir dünya bilgesi ve düşünürüdür. Azeriler arasında Molla Nasreddin, Türkmenistan’da Hoca Ependi, Kazaklarda Mulla Nasreddin gibi isimlerle anılan Nasreddin Hoca, günümüzün küreselleşme dünyasında İslam toplumlarında ve Türklerin yaşadıkları coğrafyalarda ve de Avrupa ve Amerika’nın da dâhil olduğu birçok ülkede halkların hafızalarında, dillerinde, esprilerinde ve şakalarında varlık gösterirken, fikrî düzlemde daha geniş, derin ve iyi bilinirlik düzeyinde canlı bir biçimde varlık sahnesindeki yerini almaktadır. Fıkraları, görünüşte güldüren, ama içerik itibariyle hikmetli olan Nasreddin Hoca, üzerinde sosyolojik planda çalışılması gereken bir insandır. Zaman içinde tarih üstü bir kişilik kazanmış efsanevi şahsiyetlerden biri olan Nasrettin Hoca, insanlarla ilişki tarzı, eşyaya ve olaylara bakış açısıyla dikkatleri çeken mütefekkir bilge bir insandır. Bu çalışmada Nasreddin Hoca’nın fıkralarının içeriğine ve toplumdaki etkilerine sosyolojik perspektifle yaklaşım denemesi yapılacaktır. Çalışmanın amacı, Nasreddin Hoca’nın fıkralarının sosyolojik boyutlarını anlamaktır.
Anahtar sözcükler: Nasreddin Hoca, fıkra, toplum, sosyolojik okuma.

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hoca, Sosyolojik Okuma, Fıkra, Toplum

Kaynakça

• Albayrak, N. (2006). Nasreddin Hoca. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (32. Cilt), 418-420.
• Banarlı, N. S. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: MEB.
• Bayram, M. (2001). Tarihin Işığında Nasreddin Hoca ve Ahi Evran. İstanbul: Yeni Zamanlar Dağıtım.
• Hakkı, B. İ. (1332). Yâd-ı Mâzî. İstanbul: Tevsi-i Tıbaat Matbaası.
• Berger, P. L. (1963). Invitation to Sociology: A Humanistic Perspective. New York: Doubleday.
• Boratav, P. N. (2007). Nasreddin Hoca (5. Baskı). İstanbul: Islık.
• Burrill, K. R. F. (1970). The Nasreddin Hoca Stories. I. An Early Ottoman Manuscript at the University of Groningen. Archivum Ottomanicum 2, 7–114.