Modernleşen Toplumun Vefa Duygusuna Yabancılaşması ve Bazı Çözüm Önerileri

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 3, 62 - 81, 15.12.2021

M. Bekir Gültekin

https://doi.org/10.46595/jad.997252

Öz

Bu makalede, vefa duygusunda ve onun toplumsal tezahürlerinde yaşanan değişimler, sosyolojinin kavramsallaştırmalarından olan yabancılaşma kavramı çerçevesinde ele alınmıştır. Geleneksel toplumun güçlü duygularından olan vefanın modern toplumda zayıflaması, yabancılaşma olgusuyla doğru orantılı olarak geliştiği düşünülmektedir. Modern toplumun tüketim kültürü ve rasyonellik anlayışı da yabancılaşmayı tetikleyici ve geleneksel vefa duygusunu tahrip edici birer unsur olarak değerlendirilmiştir. İnsan doğasında bir nüve olarak her zaman var olan vefa duygusu, modern toplumla birlikte üstü küllenmiş olsa da ona yeni bir anlam kazandırıldığında eski toplumsal işlevselliğini yeniden elde edebileceği düşünülmektedir. Birey ve toplumda yabancılaşmanın artması ölçüsünde ondaki vefa duygusu tükendiği gibi bu psikozu aşması ölçüsünde de vefa duygusunun canlandığı öngörülmektedir. Bunun yanı sıra modern rasyonellikle değişen yaşam biçimleri ve duygu durumuna uygun yeni bir vefa anlayışını geliştirmenin elverişli bir yol olabileceği düşünülmektedir. Teorik çerçevede ele alınan bu konunun, vefasızlığın çokça dillendirildiği günümüzde başta dinî açıdan olmak üzere diğer toplumsal yönleriyle de irdelenmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Vefa, Toplumsal Değişim, Yabancılaşma, Rasyonelleşme.

Teşekkür

Sayın Editör, şimdiden göstereceğiniz İlgi için çok teşekkür eder, saygılarımı sunarım.

The Alienation of the Modernizing Society to Loyalty Sense and Some Solution Recommendations

Öz

In the present article, the changes in the sense of loyalty and its social manifestations are discussed in the light of the alienation concept, which is one of the conceptualizations of sociology. It is considered that the weakening of loyalty, which is one of the strong feelings of traditional society, in modern society has developed in direct proportion to the alienation phenomenon. The consumption culture and rationality concept of modern society were also evaluated as the factors triggering the alienation and destroying the traditional sense of loyalty. Although the loyalty feeling, which has always existed as a core in the human nature, has faded with modern society, it is considered that it can acquire its old social functionality again when a new meaning is attributed to it. It is predicted that the sense of loyalty is exhausted at the extent that the alienation of the individual and society increases, and the sense of loyalty is revived at the extent that this psychosis is overcome. It is also considered that it may be a convenient way for developing a novel understanding of fidelity in line with the lifestyles and moods changing with modern rationality. It is expected that this issue, which is discussed in a theoretical framework, will contribute to the examination of disloyalty in terms of other social aspects especially from the religious viewpoint.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Loyalty, Social Change, Alienation, Rationalization.

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 10. Basım, 2005.
• Aktay, Yasin. "Modernleşme ve Gelenek Bağlamında Dini Bilgi ve Otoritenin Dönüşümü". Bilimname 3 (2004), 131-151.
• Akyıldız, Hüseyin. "Bireysel ve Toplumsal Boyutlarıyla Yabancılaşma". Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3 (1998), 163-176.
• Alverders. "Hayvanlar Aleminde Sosyal Hayat". çev. Nahide Gücü. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 2/3 (1945), 197-206.
• Apaydın, Yunus vd. İlmihal II, İslam ve Toplum. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
• Berger, Peter L. Dinin Sosyal Gerçekliği. çev. Ali Coşkun. İstanbul: İnsan Yayınları, 1993.
• Bilton, Tony vd. Sosyoloji. Ankara : Siyasal Kitapevi, 2009.
• Çapcıoğlu, İhsan. “İnsanlığın Kültürel Hafıza Zincirine Eklemlenen Değerlerin Birleştirici Halkası Olarak Vefa”. Peygamberimiz ve Vefa Toplumu. haz. Bünyamin Kahraman. 107-121. Ankara: DİB Yayınları, 2021.
• Dönmezer, Sulhi. Sosyoloji. Ankara: Savaş Yayınları, 9. Basım, 1984.
• Gedik, Seda. "Âşık Veysel’in Şiirlerinde Vefa". USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 3 (Haziran 2020), 193-212.
• Giddens, Anthony. Kapitalizm ve Modem Sosyal Teori. çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Giddens, Anthony. Modernite ve Bireysel-Kimlik. çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• İlter, Esat. "Tüketim Kültürünün Tarihsel Gelişim Süreci ve Bireysel, Toplumsal ve Kültürel Etkilerinin İncelenmesi". Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 (2019), 461-476.
• Karacoşkun, M. Doğan. "Sevgiyi Kökleştiren Haslet: Vefa". Diyanet Aylık Dergi 246 (2011), 6-7.
• Karaman, Hayrettin vd., Kur'an Yolu Tefsiri. 5 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2006.
• Kasapoğlu, Asım. "Tüketim Toplumu ve Din: Dinin Metalaştırılması". Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2021), 923-937.
• Kiraz, Sibel. "Kitle, Kültür, Bunalım ve Yabancılaşma". Mavi Atlas 5 (2015), 126-147.
• Koç, Bekir. "Tüketim Toplumunda Metalaştırılan Dini Yeniden Okuma Önerisi: Bireyin Dine Yabancılaşması". Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2019), 141-167.
• Levine, Amir - Heller Rachel. Bağlanma. çev. Ebrar Güldemler. İstanbul: Aganta, 2020.
• Lukacs, György. Birey ve Toplum. çev. Veysel Atayman. İstanbul: Günebakan Yayınları, 1978.
• Maimaiti, Maierhaba. "Vefa Borcu ve Adalet Arasındaki Seçim-Akrabanın Suçunu Gizleme". International Journal of Human Studies 4 (2019), 212-221.
• Mutçalı, Serdar. Arapça Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
• Nur, İsmail Hakkı. "Mesnevide Hayvan Karakterleri (Metaforları)". Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi 2/1 (2017), 29-47.
• Okumuş, Ejder. "Boş Zamanlar ve Din". Din Sosyolojisi El Kitabı. ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. Ankara: Garfiker, 2012.
• Özafşar, M. Emin vd., Hadislerle İslam, 7 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1. Basım, 2014.
• Şentürk, Recep. Yeni Din Sosyolojileri. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004.
• Uludağ, Süleyman. "İslam’da Vaaz ve İrşadın Önemi". Vaaz ve Vaizlik Sempozyumu. ed. İsmail Derin. Ankara: DİB Yayınları (2011). 29-38.
• Uludağ, Süleymen. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 46 Cilt. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. çev. Taha Parla. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Yazır, Elmalı'lı M. Hamdi. Hak Dini Kur'an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Yeğin, Hüseyin İbrahim. "Vefakârlık Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". dergiabant 5/9 (Bahar 2017), 119-132.
• Yurdagür, Metin. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 46 Cilt. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Zijderveld, Anton C. Soyut Toplum. çev. Cevdet Cerit. İstanbul: Pınar Yayınları, 1985.