Stories That Consolidated Prophet Muhammad (Pbuh) in Mecca (Comparative Analysis in the Example of Prophet Moses)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 122 - 147, 15.06.2022

Mürsel Ethem , Yusuf Topyay

https://doi.org/10.46595/jad.1094726

Öz

The main goal of the Qur’an is to bring humanity from the darkness to the light of guidance. To achieve this goal the Qur’an has included many methods. Perhaps stories are one of the most important and effective methods of the Qur’an. One of the main goals of the stories in the Qur’an is to take humanity as a lesson. Through the stories, Allah informs about the previous communities and shares the life experiences of the previous ones in order to follow the desired right path. The stories are not presented randomly in the Qur’an. At the same time, it should be noted that the stories in question are parallel to the events experienced in the average of the descent. Thus, the stories that were voiced as a lesson from the past affected their first addressees more. Prophet Muhammad and his followers needed material and moral support. Therefore, believers were often consoled and given morale by Allah Almighty. In this study, we compared verses about Hz Moses in the Meccan suras with the events in the Prophet Muhammed period.

Anahtar Kelimeler

Hz. Moses, Hz. Muhammad, Mecca, Story, Comparative Analysis.

Mekke’de Hz. Muhammed’i Teselli Eden Kıssalar (Hz. Musa Örneğinde Karşılaştırmalı Tahlil)

Öz

Yaklaşık dörtte biri kıssalardan oluşan Kur’an’ın pek çok amacı olmakla beraber ana hedeflerinden birisi de insanlığın tarihte yaşanmış olan olaylardan haberdar olup ibret almasını sağlamaktır. Allah, kıssalar aracılığıyla hem önceki topluluklardan haber vermekte hem de istenilen doğru yolun izlenmesi için öncekilerin hayat tecrübelerini insanlığın dikkatine sunmaktadır. Erbabınca malum olduğu üzere ayetler yaşayan bir topluma nüzul vasatı dikkate alınarak farklı sebepler üzerine farklı zamanlarda nazil olmuştur. Hz. Muhammed’in (sav) risâletinin ilk yıllarını geçirdiği Mekke dönemi Hz. Peygamber ve ashabının hem maddi hem de manevi desteğe ihtiyaç duyduğu zorluklarla karşılaştığı yıllardır. Nüzul vasatı dikkate alınarak nazil olan bu kıssalarla inananlara moral ve destek verilerek Cenâb-ı Hakkın sabredenlerin yanında olduğu hatırlatılmıştır. Biz bu çalışmamızda Kur’an’ı Kerim’de en fazla anlatılan kıssalardan olan Hz. Musa kıssasını özellikle Mekkî ayetleri dikkate alıp, Hz. Muhammed’e ve ashabına nasıl bir destek ve motivasyon sağladığını yaşanan olaylar ile kıyaslama yaparak ele almaya çalıştık. 

Anahtar Kelimeler

Hz. Musa, Hz. Muhammed, Mekke, Kıssa, Karşılaştırmalı Tahlil

Kaynakça

• Abduh, Muhammed – Rızâ, Reşîd. Tefsîrü’l-menâr. Kahire: Dâru’l-Menâr, 1947.
• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd. Rûhu’l-meânî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Ay, Mahmut. Kur'an Kıssalarını Siret Bağlamında Okumak; Hz. Musa Kıssası Örneği. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
• Beyzâvî, Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1998.
• Bikâî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn. Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-süver. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslamî, ts.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. Ankara: TDV Yayınları.
• Çelem Sema, Sakina Önen. “Havamim Surelerinde Göklerin ve Yerin Yaratılışının Anlatımındaki Tenâsüb” Turkish Studies, 2018, 13/2, 295-310.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîrü’l-hadîs. Kahire: Daru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiy, 1964.
• Endelüsî, Ebû Hayyân. el-Bahrü’l-muhît. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1993.
• Endelüsî, Ebû Muhammed İbn Atıyye. Muharrerü'l-veciz fi tefsiri'l-kitabi'l-aziz. Beyrut: Daru’l-İlmiyye, 2001.
• Eyüpoğlu, Osman. “Günümüze Bakan Yönleriyle Peygamber Kıssaları”. XI. Kur’ân Sempozyumu -Kur’ân ve Risâlet- (Ankara: Fecr Yayınları, 2009), 103-120.
• Harman, Ömer Faruk. “Musa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/207-213. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm. Lübâbü’t-te’vîl fî me’âni’t-tenzîl. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2004.
• İbn Acîbe, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed. el-Bahrü’l-medîd fî tefsîri’l-Kurʾâni’l-mecîd. Kahire: Hasan Abbâs Zekî, 1999.
• İbn Âdil, Ömer b. Nûriddîn Alî. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. thk. Heyet. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1998.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîrü’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru't-Tûnüsî, 1984.
• İbn Cüzey, Ebü’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. et-Teshîl li-ulûmi't-tenzîl. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1955.
• Îcî, Muînüddin. Câmiu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. nşr. Abdulhamid Hendevî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2004.
• Kara, Mustafa. “Kur’ân Kıssalarında Konu ve Kapsam Merkezli Bir Analiz”. İslâmî İlimler Dergisi 9 (9/1) (2014), 69-102.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiu li-ahkâmi’l-Kur’ân. Riyad: Daru Âlemü’l-Kütüb, 2003.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin. Letâifü'l-işârât. thk. İbrâhim Besyûnî. Mısır: b.y., 2000.
• Kutub, Seyyid. Fî zılâli’l-Kur’ân. Kahire: Dârü'ş-şurûk, 2003.
• Mâtürîdî, Ebu Mansur. Te’vilatu ehli’s-sünne. Risale: Beyrut 2004.
• Mazharî, Senâullah Pânîpetî. Tefsîrü'l-Mazharî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2004.
• Mekkî b. Ebû Tâlib, Ebû Muhammed. el-Hidâye ilâ bulûği’n-nihâye. B.A.E.: Câmiatü’ş-Şârika, 2008.
• Merâgî, Ahmet Mustafa. Tefsîrü’l-Merâgî. Kahire: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1946.
• Muğniyye, Muhammed Cevâd. et-Tefsîrü’l-kâşif. Beyrut: Dâru’l-Envar, ts.
• Muhammed, Ebüssuûd. İrşâdü’l-akli’s-selîm. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Mukâtil b. Süleymân. et-Tefsîrü’l-kebîr. Beyrut: Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabî, 2002.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullâh b. Ahmed b. Mahmûd. Medariku’t-tenzil ve hakaiku’t-te’vil. thk: Yusuf Ali Bedivi. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Nîsâbûrî, Nizâmeddin. Garâibü’l-Kur’ân ve regâibü’l-furkân. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1996.
• Öztürk, Levent. “Etiyopya (II. Tarih)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Seâlibî, Ebû Zeyd, el-Cevâhirü’l-hisân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İh’yâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1997.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer. Tefsîrü’l-Kur’ân. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys. Bahru’l-ulûm. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1993.
• Şa’râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsirü'ş-Şa’râvî. Kahire: Darul-Ahbarul-Yevm, 1991.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-kadîr, thk. Abdurrahman ‘Umayr. Dâru’l-Vefa, Beyrut 1994.
• Şinkîtî, Muhammed Emîn. Advaü'l-Beyan fi İzahi'l-Kur'an bi'l-Kur'an. Mekke: Dar Alemul Fevaid, h.1426.
• Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü'l-A’lemî li'l-Matbûât, 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru’l-Hıcr, 2001.
• Tabersî, Ebû Alî el-Fadl b. Hasan. Mecmeu’l-beyân fî tefsîri’l kur’ân. Beyrut Dâru’l-Ulûm, 2005.
• Tantâvî, Muhammed Seyyid. et-Tefsîrü'l-vasît li'l-Kur'ani'l-kerîm. Kahire: Risale, 1987.
• Topaloğlu, Bekir. “Sâffât Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/465-466. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Topaloğlu, Bekir. “Şuarâ Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/221-222. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Topaloğlu, Bekir. “Tâhâ Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/379-380. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Topaloğlu, Bekir. “Zuhruf Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/504-505. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Ünsal, Fatıma. “Nüzul-Sîret İlişkisi Bağlamında Tâhâ Sûresi’nin Temel Vurguları”. UMDE Dini Tetkikler Dergisi, 1/1 (Aralık 2018), 105-129.
• Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Kasas Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/535-536. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Mü’min Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/558-559. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Yazıcı, Elif. Yemenle İlgili Kur’an Kıssaları. Ankara: Araştırma Yayınları, 2020.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâ’ikı gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Riyad: Mektebetü'l-Ubeykân, 1998.