قرائة في الدراسات القرآنية المعاصرة في تركيا

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 198 - 218, 15.12.2022

Mehmet Halil Çiçek

https://doi.org/10.46595/jad.1202181

Öz

إن دراسات القرآن في تركيا في العهد الجمهوري تختلف عما قبلها أسلوبا وخصيصة ومنهجا. وباعتبار انتشار ثانويات الأئمة والخطباء وانتشار كليات الإلهيات في مختلف أرجاء تركيا وازدياد البحوث الأكاديمية وتكثر الدراسات العلمية ازدادت البحوث العلمية في مجال القرآن وعلومه عامة ومجال التفسير خاصة. ولتلك الدراسات التركية ميزات تحددها وتعرفها وهي الأصالة في ما تتناوله تلك الدراسات بالبحث والتنقيب. فالدراسات الجارية في ساحة القرآن وعلومه والتفسير تتسم بالأصالة والتنقيب عن جديد أصيل. ومما تتميز به تلك الدراسات التركية التنوع. فهي تتنوع تنوع موضوعات القرآن إلى جانب ما تضاف إليها من علوم القرآن وتاريخ القرآن وتاريخ التفسير ومصادر التفسير ومناهج المفسرين ووجوه إعجاز القرآن وغيرها من الموضوعات. ومن سماتها التجددية أيضا، فالدراسات التركية تعتني بالموضوعات الجديدة التي ربما لم يسبق لها مثيل أو لم يهتم بها الاهتمام اللائق. ومن ميزاتها التأثر بالمناهج الغربية وخصيصا التأثر بأمثال أولئك المستشرقين الذين تناولوا موضوعات هامة في القرآن وعلومه والتفسير وتاريخه ومصادره. ومنها التعددية فالدراسات الجارية في ساحة القرآن إلى جانب تنوعها باعتبار المجالات التي تتناولها تتعدد أيضا فمثلا ربما ترى في مجال واحد وفي موضوع واحد عديدا من الأبحاث والمؤلفات. ومن الطرف الآخر هناك العديد من الأبحاث العلمية في تركيا المؤلفة بمختلف اللغات وعلى رأسها التركية ثم العربية والكردية وشيء قليل من الإنجليزية. وهناك ركن مهم في الدراسات الإسلامية\التفسيرية التركية وهي حصص المواد التي تدرس فيها فمادة التفسير تدرس في ساعتين أسبوعيا لسنة واحدة فقط من أربع سنوات في ثانوية الأئمة والخطباء -إن لم تتغير فيما بعد- وتبلغ حصص التفسير في مجموع الدراسات الجامعية على مستوى الليسانس ثمانية ساعات أو مايقاربها في ثمانية فصول.

Anahtar Kelimeler

القرآن, التفسير, علوم القرآن, دراسات, معاصر, تركيا, مناهج, أبحاث, : Kur, Tefsir, Kur, Çalışmalar, Çağdaş, Türkiye, Müfredat, Araştırma.

Türkiye’de Yapılmakta Olan Kur’an Araştırmalarında Bir Okuma

Öz

Türkiye cumhuriyet döneminde yapılan Kur’an araştırmaları üslup, özellik ve yöntem olarak daha önce yapılan çalışmalardan farklıdır. Türkiye’de İmam-Hatip Liselerinin ve ilahiyat fakültelerinin Türkiye’nin değişik yerlerinde açılıp yayılmasıyla, akademik araştırmaların artmasıyla ve bilimsel çalışmaların yayılmasıyla genelde Kur’an İlimleri alanında ve özelde de Tefsir sahasında bilimsel çalışmaların artmasının en önemli nedenidir. Türkçe olarak yapılan bu çalışmaların ayırıcı ve belirleyici bazı özellikleri vardır. Kur’an İlimleri ve Tefsir alanlarında yapılan bu Türkçe çalışmalar genellikle orijinal bir şey yakalamanın peşinde olurlar. Türkiye’de yapılan çalışmaların diğer bir özelliği çeşitli ve ele aldıkları konular itibariyle zengin olmalarıdır. Kur’an’ın konu zenginliği yanında Kur’an İlimlerinin konuları, Tefsir, Tefsir Tarihi ve Tefsir kaynakları ve yöntemleri ve İ’cazul Kur’an yönleri gibi konular da eklenince daha da zengin bir alan oluştu ve buna göre de çalışmalar çeşitlilik kazandı. Bu Türkçe çalışmaların başka bir özelliği yenilikçi çalışmalar olması. Türkiye’de Kur’an ilimleri alanında yapılan çalışmalar genellikle yeni konuları veya hakkıyla incelenmemiş konuları gündeme taşır. Yine bu çalışmaların bir özelliği kısmen de olsa oryantalistlerin çalışmalarından etkilenmiş olmalarıdır. Bu çalışmaların başka bir özelliği de bir alanda farklı ve sayılı çalışmaların yapılmış olmasıdır. Diğer taraftan Türkiye’de Türkçe başta olmak üzere, çok sayıda Arapça, Kürtçe ve az da olsa İngilizce çalışmaların yapılması da önem arz eder. İmam-Hatip Liselerinde ve ilahiyat fakültelerinde okutulan tefsirin ders saatleri bu bağlamda ihmal edilmemelidir. İlahiyatlar’da haftalık 4 saat ve sadece iki dönem okutulması dört yıllık İmam-Hatip liselerinde sadece bir senede haftada iki saat tefsir okutulması dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

: Kur, Tefsir, Kur, Çalışmalar, Çağdaş, Türkiye, Müfredat, Araştırma.

Kaynakça

• التفسير الموضوعي لسور القرآن الكريم، شارك في تأليفه ثلة من العلماء، تحت إشراف أ.د\مصطفى مسلم، 9 مجلدات، منشورات جامعة الشارقة، الطبعة الأولى، 1431-2010
• Ateş Süleyman. Kur’an Mesajı, Yayın yeri ve tarihi yok.
• Elmalı Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. 9 cilt, Eser Neşriyat, 1979.
• Demir Şehmus. Kur’an’ın Yeniden Yorumlanması Batıyla Münasebetin Kur’an Yorumuna Yansımaları. İstanbul: İnsan yay. 2002.
• Heyet, Tezler Kataloğu. İstanbul: İsam Yay., 2012.
• Kara Ömer, Tefsir Akademisyenleri Biyografisi, Bursa: Kurav Yay., 2007.
• Komisyon. Kur’an Yolu. 5 cilt, Ankara: DİB yay., 2007.
• Kotan Şevket. Kur’an ve Tarihsellik. Ankara: Kitabiyat, 2007.
• Ömer Nasuhi Bilmen. Büyük Tefsir Tarihi. 2 cilt. Ankara: Diyanet İşleri Reisliği Yay., 1960.
• Özsoy Ömer. Kur’an ve Tarihsellik Yazıları. Ankara: Kitabiyat, 2004.
• Paçacı Mehmet. Çağdaş Dönemde Kur’an’a ve Tefsire Ne Oldu?. İstanbul: Klasik yay., 2008.
• Paçacı Mehmet. Kur’an ve Ben Ne Kadar Tarihseliz. Ankara: Ankara Okulu, 2000.
• Sait Şimşek. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. 5 cilt, İstanbul: Beyan Yay. 2012.
• Toptaş Mahmud. Kur’an-ı Kerim Şifa Tefsiri. 8 cilt, İstanbul: Cantaş yay., 1998
• Komisyon. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 46 cilt, Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Yılmaz Hakkı. Nüzul Sırasına Göre Tebyinü’l-Kur’an İşte Kur’an, 8 cilt, İstanbul: İşaret Yay., 2007.