SÜMERBANK TEXTILES AND THE MODERNIST AESTHETIC IN TURKISH INTERIORS

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 40 - 57, 09.07.2024

Cemre Eryılmaz Deniz Hasırcı

Öz

This study investigates the role of textiles in interiors and its effects on social life with the modernist aesthetic understanding in the world and Turkey, with a focus on Sümerbank company textiles, which was the government’s leading textile manufacturer. The period of modernization had effects that completely changed the understanding of interior design in Turkey. The textiles of the period had a significant impact on the aesthetic preferences and the understanding of design of the society, whose lifestyle and mentality have changed completely in the newly industrialized country. The aim of this study is to examine modern Turkish textiles, which are one of the important elements of interiors with its different usage areas, pattern types, manufacturers, and its effects on social structure, and to establish its connection with today. Methods include analysis of images collected from publications and films of the period through archival work to understand the aesthetic tastes and interior textiles. With these analyzes the pattern selections were compared with Sümerbank fabric patterns produced in the same years. Findings show that, modern textiles have been as effective as modern furniture. Political changes and, accordingly, the country's external relations have affected the design as well as the public's perspective on design. The vibrantly colored dynamic designs in the textile designs of the post-1980s show that capitalism has increased its influence in the introverted country. The egalitarian structure of the company Sümerbank, which considers the benefit of the public, has caused the trends of the period to be felt in everyone's home. It has been observed that the designs of interior fabric patterns and Sümerbank fabric patterns reached through the archive work have changed according to the changes in social life and popular trends in the world. The reflection of these changes on the interior has been slower than the fashion.
Methods include analysis of images collected from publications and films of the period through archival work to understand the aesthetic tastes and interior textiles. Since the films and popular magazines are significant means of publication in which modern life is promoted in that periods, these images show the modern Turkish interiors in a realistic way. With these analyzes the pattern selections were compared with Sümerbank fabric patterns produced in the same years. In addition, how the effect of the political changes of the country on the social structure is reflected in domestic and public interiors, and the relationship and differences of these two areas are examined through these textile patterns.

Findings show that, modern textiles have been as effective as modern furniture in a country whose social structure has completely changed by trying to move away from tradition. Political changes and, accordingly, the country's external relations have changed the design as well as the public's perspective on design. The vibrantly colored dynamic designs in the textile designs of the post-1980s show that capitalism has increased its influence in the introverted country. The egalitarian structure of the company Sümerbank, which considers the benefit of the public, has caused the trends of the period to be felt in everyone's home by offering home textiles as well as clothing fabrics. It has been observed that the designs of interior fabric patterns and Sümerbank fabric patterns reached through the archive work have changed according to the changes in social life and popular trends in the world. The reflection of these changes on the interior has been slower than the fashion. In Turkish interiors, it has been observed that the traditional, representative patterns turn into non-representative and abstract patterns by passing through which stages with the effect of modernism.

Anahtar Kelimeler

Modern Interior Design, Interior Textiles, Modern Textiles, Sümerbank, Populism in Interiors

TÜRK İÇ MEKÂNLARINDA SÜMERBANK TEKSTİLLERİ VE MODERN ESTETİK

Öz

Bu çalışma, dünyada ve Türkiye'de modernist estetik anlayışla tekstilin iç mekanlardaki rolünü ve sosyal hayata etkilerini, önde gelen tekstil üreticisi Sümerbank firması tekstillerine odaklanarak araştırmaktadır. Dönemin tekstilleri, yeni sanayileşen ülkede yaşam tarzı ve zihniyeti tamamen değişen toplumun estetik tercihleri ve tasarım anlayışı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu çalışmanın amacı, farklı kullanım alanları, desen türleri, üreticileri ve toplumsal yapıya etkileri ile özellikle modernist dönemde iç mekânın önemli unsurlarından biri olan modern Türk tekstillerini incelemek ve günümüzle bağını kurmaktır. Yöntemler, arşiv çalışmaları yoluyla dönemin yayınlarından ve filmlerinden toplanan görüntülerin incelenmesini içerir. Filmler ve popüler dergiler, o dönemlerde modern yaşamın tanıtıldığı önemli yayın araçları olduğundan, bu görüntüler modern Türk iç mekanlarını gerçekçi bir şekilde göstermektedir. Bu analizlerle desen seçimleri aynı yıllarda üretilen Sümerbank kumaş desenleri ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca ülkenin siyasi değişimlerinin toplumsal yapı üzerindeki etkisinin iç mekanlara nasıl yansıdığı incelenmektedir. Bulgular göstermektedir ki, gelenekten uzaklaşmaya çalışılarak sosyal yapısı değişmekte olan bir ülkede modern tekstiller de modern mobilyalar kadar etkili olmuştur. Siyasi değişimler ve buna bağlı olarak ülkenin dış ilişkileri, halkın tasarıma bakış açısının yanı sıra tasarımı stilini de etkilemiştir. 1980 sonrası tekstil tasarımlarındaki canlı renkli dinamik tasarımlar, kapitalizmin içe dönük ülkedeki etkisini artırdığını gösteriyor olabilir. Halk için faydaya odaklanan Sümerbank firmasının eşitlikçi yapısı, giyim kumaşlarının yanı sıra ev tekstili de sunarak dönemin trendlerinin herkesin evinde hissedilmesine neden olmuştur. Arşiv çalışmasıyla ulaşılan iç mekân kumaş desenlerinin ve Sümerbank kumaş desenlerinin tasarımlarının sosyal yaşamdaki değişimlere ve dünyadaki popüler trendlere göre değiştiği gözlemlenmiştir. Bu değişikliklerin iç mekâna yansıması modadan daha yavaş olmuştur.Yöntemler, estetik zevkleri ve iç mekan tekstillerini anlamak için arşiv çalışmaları yoluyla dönemin yayınlarından ve filmlerinden toplanan görüntülerin incelenmesini içerir. Filmler ve popüler dergiler, o dönemlerde modern yaşamın tanıtıldığı önemli yayın araçları olduğundan, bu görüntüler modern Türk iç mekanlarını gerçekçi bir şekilde göstermektedir. Bu analizlerle desen seçimleri aynı yıllarda üretilen Sümerbank kumaş desenleri ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca ülkenin siyasi değişimlerinin toplumsal yapı üzerindeki etkisinin iç ve kamusal iç mekanlara nasıl yansıdığı ve bu iki alanın ilişkisi ve farklılıkları bu tekstil kalıpları üzerinden incelenmektedir.
Bulgular göstermektedir ki, gelenekten uzaklaşmaya çalışılarak sosyal yapısı değişmekte olan bir ülkede modern tekstiller de modern mobilyalar kadar etkili olmuştur. Siyasi değişimler ve buna bağlı olarak ülkenin dış ilişkileri, halkın tasarıma bakış açısının yanı sıra tasarımı da etkilemiştir. 1980 sonrası tekstil tasarımlarındaki canlı renkli dinamik tasarımlar, kapitalizmin içe dönük ülkedeki etkisini artırdığını gösteriyor olabilir. Halk için faydaya odaklanan Sümerbank firmasının eşitlikçi yapısı, giyim kumaşlarının yanı sıra ev tekstili de sunarak dönemin trendlerinin herkesin evinde hissedilmesine neden olmuştur. Arşiv çalışmasıyla ulaşılan iç mekan kumaş desenlerinin ve Sümerbank kumaş desenlerinin tasarımlarının sosyal yaşamdaki değişimlere ve dünyadaki popüler trendlere göre değiştiği gözlemlenmiştir. Bu değişikliklerin iç mekana yansıması modadan daha yavaş olmuştur. Türk iç mekanlarında geleneksel, temsili kalıpların modernizmin etkisiyle hangi aşamalardan geçerek temsili olmayan ve soyut kalıplara dönüştüğü gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Modern İç Mekân, Tekstil Tasarımı, İç Mekân Tekstilleri, Modern Tekstiller, Sümerbank

Etik Beyan

This article is extracted from the master thesis entitled “The Role of Textiles in Shaping the Modernist Aesthetic in Turkish Interiors: The Case of Sümerbank”, supervised by Prof. Dr. Deniz Hasırcı (Master’s Thesis, İzmir University of Economics, İzmir, 2023). This paper has been presented at the 4T Conference, organized by Işık University and selected to be published in the proceedings.

Destekleyen Kurum

Izmir University of Economics, Faculty of Fine Arts and Design, Design Studies Program-Graduate School

Teşekkür

The authors wish to thank, Ender Yazgan Bulgun, Elvan Özkavruk Adanır, and Dilek Himam, for their kind permissions and support in the use of the TUDITA (Baskı Desenleri Tarihi: Sümerbank Örneği 1956- 2001. İzmir: IZKA) Archive at Izmir University of Economics.

Kaynakça

• Baines, E. (1994). Modernism in textiles and wallpaper. Octopus.
• Baydar, O. (1999). Bilanço 98 yazı dizi: 75 yılda çarklardan chiplere. Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Beecher, M.A. (1997). The language of beauty and the modern interior: an approach to aesthetic criticism. Journal of Interior Design, 23(1), 61-69. https://doi.org/10.1111/j.1939-1668.1997.tb00242
• Boydell, C. (1996). Textiles in the modern house. Twentieth Century Architecture, No. 2, 52-64.
• Bozdoğan, S. (2001). Modernism and nation-building: turkish architectural culture in the early republic University of Washington Press.
• Bozdoğan, S. & Akcan, E. (2012). Turkey, modern architectures in history. Reaktion Books.
• Bulgun, E., Adanır, E. & Himam, D., A. (2015). TUDİTA: Türkiye baskı desenleri tarihi: Sümerbank örneği 1956- 2001. IZKA.
• Eryılmaz, C., (2023). The role of textiles in shaping the modernist aesthetic in Turkish interiors: the case of Sümerbank. [Unpublished master thesis]. Izmir University of Economics.
• Fogg, M., (2011). 1950s fashion print. Batsford.
• Gürel, M., (2009). Defining and living out the interior: the ‘modern’apartment and the ‘urban’housewife in Turkey during the 1950s and 1960s. Gender, Place and Culture, 16(6), 703-722. https://doi.org/10.1080/09663690903279153
• Hasirci, D. & Tuna Ultav, Z. (2015). Mid-century modern furniture representing modern ideals in the Grand National Assembly of Turkey. Journal of Interior Design, 45(2), 11-33. doi:10.1111/joid.12160
• Jenkins, D. (2008). Textile history: 40 years. Textile History, 39(1), 4–15. https://doi.org/10.1179/174329508x290433
• Kraft, K. (2004). Textile patterns and their epistemological functions. Textile, 2(3), 274–289. https://doi.org/10.2752/147597504778052711
• Küçükerman, G. (2013). Söyleyecek sözü hiç bitmeyen bir içmimar (an interior architect with never ending words to say). İçmimar, TMMOB Chamber of Interior Architects of Turkey Publications.
• Mardin, Ş. (2006). Religion, Society, and Modernity in Turkey. Syracuse University Press.
• Meller, S. (2002). Textile designs: 200 years of patterns for printed fabrics arranged by motif, color, period and design. Thames&Hudson.
• Önder, M. (1995). Türkiye Müzeleri (The Museums of Turkey). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pasin, B. & Himam, D. (2011). Designing a national uniform(ity): the culture of Sümerbank within the context of the Turkish nation-state project. Journal of Design History Special Issue: Uniforms in Design History, Vol. 24, 157-170. doi:10.2307/23020369
• Ponsonby, M. (2007). Towards an interpretation of textiles in the provincial domestic interior: three homes in the West Midlands 1780–1848. Textile History, 38(2), 165-178. https://doi.org/10.1179/004049607x240761
• Şahin, İ. S., Özbent, Y. & Hasırcı, D. (2022). Chronological analysis of striped textiles in modern Turkish interior design, Ege 7. Uluslararasi Kongreleri Ve Karma Sergisi, İzmir. 24-25 December, 2022.
• Tanyeli U. (1998). Yeni topluma yeni konut (New house to new public) üç kuşak cumhuriyet, Tarih Vakfı Yayınları.
• Tuna Ultav, Z., Hasırcı, D., Borvalı, S. & Atmaca, H. (2015). DATUMM - Dokümantasyon ve arşivleme: Türkiye’de modern mobilya (documenting and archiving Turkish modern furniture). (datumm.org). Izmir University of Economics Publishing.
• Troy, V. G. (2019). Textiles as the face of modernity: artistry and industry in mid-Century America. Textile History, 1-18. https://doi.org/10.1080/00404969.2019.1587237
• Yaldız, E. & Bahtiyar T. B. (2021). Assessment of the interior properties of houses through the journal entitled Ev Dekorasyon (1976-82). Sanat ve Tasarım Dergisi, 149-173. doi:10.18603/sanatvetasarim.1048623
• Yasa Yaman, Z. (2013). Bauhaus ve söylemleştirilen iç mekân anlayışı: Yeni yaşam, yeni dekorasyon, yeni mobilya (Bauhaus and the sense of interior that has been discoursed: New life, new decoration, new furniture). Ed. E. Aliçavuşoğlu, A. Artun. Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı; Türkiye’de Mimarlık, Sanat, Tasarım Eğitimi ve Bauhaus. İletişim.