Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

İzmit Körfezi Kıyılarında İnsan Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimler ve Süreçler

Yıl 2021, , 61 - 81, 15.10.2021
https://doi.org/10.46453/jader.983465

Öz

Jeomorfolojik koşullar, insanoğlunun artan talepleri sonucunda antropojenik faaliyetler ile değişimlere maruz kalmaktadır. Meydana gelen antropojenik kökenli jeomorfolojik değişimler, özellikle kıyılarda doğrudan ve dolaylı olarak çeşitli unsurların gözlemlenmesine, yapay yer şekillerinin oluşmasına ve dinamik işleyiş süreçlerinin farklılaşmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, ülkemizin yoğun yerleşim, sanayi ve ulaşım alanlarından olan İzmit Körfezi kıyılarındaki insan kaynaklı jeomorfolojik değişimler ve süreçler, Coğrafi Bilgi Sitemleri (CBS) ve uzaktan algılama tekniklerinin etkin kullanımı ile incelenmiştir. Araştırmada ilk olarak 1975, 1980, 1990, 2000, 2010 ve 2020 yıllarına ait uydu görüntüleri Normalleştirilmiş Fark Su İndisi (NDWI) ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulguların piksel tabanlı olması ve hatalar barındırmasından dolayı, imar planları, eski-yeni fotoğraf analizi, yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri, kartografik veriler ve arazi gözlemlerinden sağlanan verilerle geçmiş dönemli ve 2020 yılına ait kıyı çizgileri tespit edilmiştir. Değişim analizi ile İzmit Körfezi kıyılarında 6,15 km2’lik kıyı birikim, 0,53 km2’lik kıyı aşınım sahası olduğu saptanmıştır. Yapılan analizlerden değişim alanlarının % 90’nını doğrudan insan kaynaklı etkilerin oluşturduğu, % 7’sini dolaylı insan etkisi, % 3’ünü doğal koşulların meydana getirdiği belirlenmiştir. İzmit Körfezi kıyılarının kuzey kesiminde antropojenik kökenli birikim sahalarının, toplam değişimin % 99’unu oluşturduğu, güney kıyılarda bu oranın % 89 olduğu, doğu kıyılarda ise % 63 olduğu hesaplanmıştır. Çeşitli antropojenik amaçlarla meydana gelen insan kaynaklı kıyı değişimleri İzmit, Körfez, Dilovası, Gölcük ve Altınova kıyılarının belli kesimlerinde yoğunlaşmıştır. İzmit Körfezi kıyılarının morfometrik yapısı, jeomorfolojisi ve kıyı tipi belli alanlarda antropojenik etkilerle değişmiştir. Bu değişim İzmit Körfezi kıyıları ve yakın çevresinde çeşitli antropo-jeomorfolojik birimlerin gözlemlenmesine neden olmuştur.

Kaynakça

  • Alesheikh, A. A., Ghorbanalı, A. & Nouri, N. (2007). Coastline change detection using remote sensing. International Journal of Environmental Science & Technology, 4(1), 61-66.
  • Alpar, B., Güneysu, C., (1999) Evolution of the Hersek Delta (Izmit Bay), Turkish J. Marine Sciences, 5(2), 57-54.
  • Ardel, A., (1959) İzmit Körfezi’nden İznik Gölüne Morfolojik Müşahadeler, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 10: 145-151.
  • Avcı, S., (2017) Kıyı Jeomorfolojisinde Değişiklik Yaratan Bir Unsur Olarak İnsan, Uluslararası Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ss.508-516, Elazığ.
  • Bargu, S., (1997) İzmit Körfezindeki Pleistosen Taraçaları ve Tektonik Özellikler, İstanbul. Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 10: 1-33.
  • Brandolini, P., Cappadonia, C., Luberti, G., Donadio, C., Stamatopoulos, L., Di Maggio,C. … Del Monte, M. (2019). Geomorphology of the Anthropocene in Mediterranean Urban Areas. SAGE Progress in Physical Geography, 20 (10). 1-34. doi: 10.1177/0309133319881108.
  • Brown, E. H., (1970). Man Shapes The Earth. Geographical Journal, 136. 74–85. doi: 10.2307/1795683.
  • Brown, A. G., Tooth, S., Bullard, J. E., Thomas, D., Chiverrel, R., Plater, A., & Murton, J. (2017). The Geomorphology of the Anthropocene: Emergence, status and implications. Earth Surface Processes and Landforms, 42. 71–90. doi:10.1002/esp.3943.
  • Cao, W., Sofia, G., & Tarolli, P. (2020). Geomorphometric Characterisation of Natural And Anthropogenic Land Covers. Progress in Earth and Planetary Science, 7 (2). 1-17, doi: 10.1186/s40645-019-0314-x.
  • Castree, N. (2014). The Anthropocene and Geography I: The Back Story. Geography Compass, 8. 436–449. doi: 10.1111/gec3.12141.
  • Chirico P. G., Bergstresser S., DeWitt J. D., & Marissa A. A. (2020). Geomorphological mapping and anthropogenic landform change in an urbanizing watershed using structure-from-motion photogrammetry and geospatial modeling techniques. Journal of Maps. doi: 10.1080/17445647.2020.1746419.
  • Ciritci, D., Türk, T., (2020) Analysis of coastal changes using remote sensing and geographical information systems in the Gulf of Izmit, Turkey, Environ Monit Assess 192 (341): 1-18.
  • Cuff, D., (2008). Anthropogeomorphology. In: Cuff D and Goudie A (eds) Oxford Companion to Global Change. Oxford: Oxford University Press.
  • Davidson-Arnott, R., (2010) Introduction to Coastal Processes And Geomorphology, University Press Cambridge. United Kingdom.
  • Ekinci, D. (2006). Tuzla Kıyıları ve Yakın Çevresinde İnsan Kontrollü Güncel Jeomorfolojik Gelişim. Türk Coğrafya Dergisi, 46. 123-145.
  • Ellis E. C., Haff P. K., (2009). Earth science in the Anthropocene: New epoch, new paradigm, new responsibilities. Eos, Transactions American Geophysical Union 90(49): 473.
  • Ellis, E. C. (2017). Physical Geography in the Anthropocene. Progress in Physical Geography SAGE. 41 (5). 525-532. doi: 10.1177/0309133317736424.
  • Erginal, A. E. & Ertek, T. A. (2002). Geomorphology of Hereke-Körfez Area and its Relation to the Submarine Morphology of the Centre Basin of the Gulf of Izmit . Journal of Black Sea / Mediterranean Environment , 8 (2) , . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jbme/issue/9866/121991
  • Erinç, S., (1955). Yalova Civarında Bahri Pleistosen Depoları ve Taraçaları, Türk Coğrafya Dergisi, 15-16:188-190.
  • Erinç, S., (1986). Kıyılardan Yararlanmada Hukuki Düzenlemelere Jeomorfolojinin Katkısı, Jeomorfolojisi Dergisi, 14:1-5.
  • Erinç, S. (2001). Jeomorfoloji I (Güncelleştirenler; A. Ertek, C. Güneysu). İstanbul: Der yayınları.
  • Erol, O., (1989). Türkiye’de Kıyıların Doğal Niteliği, Kıyı ve Kıyı Varlıklarının Korunmasına İlişkin Kıyı Kanunu ve Uygulamaları Konusunda Jeomorfolojik Yaklaşım, İstanbul Üniv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülten, 6: 15-46.
  • Erol, O., (1997). Türkiye’deki Kıyı Kullanımı Sorunlarına Jeomorfolojik Yaklaşım, Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Türkiye Coğrafya Dergisi, 6: 93-122.
  • Erol, O., Kayacılar, C., (1994). İzmit Körfezi Güneyi Karamürsel-Halıdere Çevresinin Jeomorfolojisi, Türk Coğrafya Dergisi, 29: 11-17.
  • Ertek A.,Yıldırım, C., Güneysu,A.C., Yaltırak, C., (2000). Marmara Denizi Kıyı Taraçaları Korelasyonu. 1.Ulusal Deniz Bilimleri Konferansı, 30 Mayıs – 2 Haziran 2000, Bildiriler ve poster özetleri kitabı, ss 278-279, Ankara.
  • Ertek,T.A., Güneysu,A.C., Erginal,A.E. (2003). Neotektonik Sahalarda Kara ile Denizaltı Jeomorfolojisi İlişkisinin İzmit Körfezi Örneği Üzerinde İncelenmesi”. Sırrı Erinç Sempozyumu (SES 03), İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü & Deniz Bilimleri İşletmeciliği Enstitüsü, 11-13 Eylül 2003, poster bildiri, genişletilmiş bildiri özetleri kitabı, ss. 263- 269, İstanbul.
  • Ertek, T. A., Erginal, A. E., (2006). Anthropogenetically triggered landslide factors of the Varyant landslide area at Büyükcekmece. NW Turkey, Zeitschrift für Geomorphologie. 50 (2). 177-191.
  • Ertek, T. A. (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, Kökeni ve Amacı. Türk Coğrafya Dergisi, 69. 69-79. doi: 10.17211/tcd.319409.
  • Galitekin, A. N., (2005). Gölcük, Tarihçe ve Kültür Mirası Eserleri, Gölcük Belediyesi Kültür Yayınları, No: 6, Kocaeli.
  • Gens, R. (2010). Remote sensing of coastlines: detection, extraction and monitoring. International Journal of Remote Sensing, 31(7), 1819–1836.
  • Golomb, B., Eder, H. M. (1964). Landforms Made by Man. Landscape, 13, 4-7.
  • Goudie, S. A. (1993). Human Influence in Geomorphology. Geomorphology. 7. 37-59. doi: 10.1016/0169-555X(93)90011-P.
  • Goudie, A., & Viles, H. (2016). Geomorphology in the Anthropocene. Cambridge University Publishers.
  • Göney, S., (1963). İzmit Körfezi Kuzey Kıyılarının Jeomorfolojisi, Türk Coğrafya Dergisi, 22-23: 187-204.
  • Göney, S., (1964). Karamürsel Civarında Pleistosen’e Ait Bazı Eski Kıyı İzleri, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 14: 200-208.
  • Güner, Ö. (2019). Atakum’daki (Samsun) Antropojeomorfolojik Yapılar ve Çevresel Etkileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 24 (42), 1-15. doi: 10.17295/ataunidcd.620592.
  • Güney, Y., Polat, S., (2015) Uzaktan algılama verileri ile kıyı çizgisi değişiminin belirlenmesi: Aliağa ve Çandarlı örneği, Havacılık ve Uzay Teknoloji Dergisi, 8(1), 11-17.
  • Harden, C. P., Chin, A., & English, M. R. (2014). Understanding Human-Landscape Interactions in the Anthropocene. Environmental Management. 53. 4-13. doi: 10.1007/s00267-013-0082-0.
  • Hoşgören, M. Y, (1995). İzmit Körfezi Havzasının Jeomorfolojisi, İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi (Edt., E. MERİÇ). 343-348, Kocaeli.
  • Jefferson, A. J., Wegmann, K. W., & Chin, A. (2013). Geomorphology of the Anthropocene: Understanding The Surficial Legacy of Past and Present Human Activities. Anthropocene. 1 (2). 1-3.
  • Kale, M. M., Ataol, M.,. Tekkanat, I. S., (2017). Assessment of shoreline alterations using a Digital Shoreline Analysis System: a case study of changes in the Yeşilırmak Delta in northern Turkey from 1953 to 2017, Environmental Monitoring and Assessment, 191: 398-410.
  • Karataş, A. (2016). Üsküdar’da Rölyefin Yeniden Tanzimi:Antropojenik Jeomorfoloji ve Yansımaları. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt II. (ss. 443-453). İstanbul.
  • Kılar, H. & Çiçek, İ. (2018). Göksu Deltası Kıyı Çizgisi Değişiminin DSAS Aracı ile Belirlenmesi . Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1) , 89-104 . DOI: 10.1501/Cogbil_0000000192
  • Kılar, H. & Çiçek, İ. (2019). Kıyı Çizgisinin Gelecekteki Konumunun Belirlenmesinin Önemi: Göksu Deltası Örneği, Mersin (Türkiye) . Coğrafi Bilimler Dergisi , 17 (1) , 193-216 . DOI: 10.33688/aucbd.559328
  • Kopar, İ., Çelik M., & Bayram, H. (2018). Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki Volkan Rölyefinin Antropojenik Degradasyonu Üzerine Bir Analiz. Türk Coğrafya Dergisi, 71. 37-46. doi: 10.17211/tcd.424377.
  • Larsen T. B., & Harrington J. (2020). Geographic Thought and the Anthropocene: What Geographers Have Said and Have to Say. Annals of the American Association of Geographers. doi: 10.1080/24694452.2020.1796575.
  • Li, J., Yang, L., Pu, R., & Liu, Y. (2017). A Review on Anthropogenic Geomorphology. Journal of Geographical Sciences. 27 (1). 109-128. doi: 10.1007/s11442-017-1367-7.
  • Manea, Ş., Surdeanu, V., & Rus, I. (2011). Anthropogenic Changes on Landforms in the Upper And Middle Sectors of Strei Basin. Romania of Journal Geography. 55 (1). 37-44.
  • McFeeters, S.K.,(1996). The use of the normalized difference water index (NDWI) in the delineation of open water features. International Journal of Remote Sensing, 17(7): 1425-1432.
  • McFeeters, S.K. (2013). Using the Normalized Difference Water Index (NDWI) within a Geographic Information System to Detect Swimming Pools for Mosquito Abatement: A Practical Approach, Remote Sensing. 5, 3544-3561.
  • Nir, D., (1983). Man, A Geomorphological Agent. An Introduction to Anthropic Geomorphology. Dordrecht, Boston, London: Reidel.
  • Özşahin, E. (2013). Asi Nehri Deltasının (Hatay) Antropojenik Jeomorfolojisi. Öner, E. (Ed.) Profesör Doktor İlhan Kayan’a Armağan. (ss. 925-934). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
  • Rocatti, A., Fanccini, F., Luino, F., De Graff, J., & Turconi, L. (2019). Morphological changes and human impact in the Entella River floodplain (Northern Italy) from the 17th century. ScienceDirect Elsevier. 182. 1-19.
  • Rózsa, P. (2007). Attempts at Qualitative and Quantitative Assessment of Human Impact on the Landscape. Geogr Fiz Dinam Quat. 30. 233-238.
  • Rózsa, P. (2010). Nature and Extent of Human Geomorphological Impact – A Review. Szabó, J., David, L., & Loczy, D. (Ed.). Anthropogenic Geomorphology, A Guide to Man-Made Landforms. (ss. 273-293). Dordrecht Heidelberg London New York: Springer.
  • Rózsa P., & Novák, T. (2011). Mapping anthropogenic geomorphological sensitivity on global scale. Zeitschrift für Geomorphologie. 55 (1). 109-117. doi: 10.1127/0372-8854/2011/0055S1-0041.
  • Rózsa P., Incze, J., Balogh, S., & Novák T. (2020). A novel approach to quantifying the degree of anthropogenic surface transformation – the concept of ‘hemeromorphy’. Erkunde 74 (1). 45-57. doi:0.3112/erdkunde.2020.01.03.
  • Seymen, İ., (1995) İzmit Körfezi ve Çevresinin Jeolojisi, İzmit Körfezi’nin Kuvaterner İstifi, Editör Engin MERİÇ, ss. 1-21, Kocaeli.
  • Sofia, F., Marinello, F., & Tarolli, P. (2016). Metrics for quantifying anthropogenic impacts on geomorphology: Road networks. Earth Surface Processes and Landforms. 41. 240-255. doi: 10.1002/esp.3842.
  • Steffen, W., Grinevald, J., & Crutzen, P. (2011). The Anthropocene: Conceptual and Historical Perspectives. Philosophical Transactions of the Royal Society. 369. 842-867. doi: 10.1098/rsta.2010.0327.
  • Szabó, J., David, L., & Loczy, D. (2010). Anthropogenic Geomorphology: A Guide to Man-Made Landforms. London, New York: Springer.
  • Szabó, J. (2010). Anthropogenic Geomorphology: Subject and System. Szabó, J., David, L., & Loczy, D. (Ed.). (ss. 3-10). Dordrecht, Heidelberg, London, New York: Springer.
  • Tağıl, Ş., Cürebal, İ., (2005), Altınova (Balıkesir) Sahilinde Kıyı Çizgisi Değişimini Belirlemede Uzaktan Algılama Ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, Fırat Üniv. Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 51-68.
  • Tarolli, P. (2016). Humans and the Earth’s Surface. Earth Surface Processes and Landforms. 41. 2301-2304. doi: 10.1002/esp.4059.
  • Tarolli, P., & Sofia, G. (2016). Human Topographic Signatures and Derived Geomorphic Processes Across Landscapes. Geomorphology. 255. 140-161. doi: 10.1016/j.geomorph.2015.12.007.
  • Tarolli, P., Cao, W., Sofia, G., Evans, D., & Ellis, E. (2019). From features to fingerprints: A general diagnostic framework for anthropogenic geomorphology. Progress in Physical Geography. 43 (1). 95-128.
  • Turoğlu, H., (1993). İzmit Körfezi Doğu Kıyısı Dolgusunun Mühendislik Jeomorfolojisi Açısından Etüdü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 4: 321-343.
  • Turoğlu, H., (1994). İzmit Körfezi Doğu Kıyısının Fiziki Çevre Problemlerine Jeomorfolojik Yaklaşım, Türk Coğrafya Dergisi, 29: 375-386.
  • Turoğlu, H., (2009). 3621 Sayılı Kıyı Kanunun ve Onun Uygulama Problemleri, Türk Coğrafya Dergisi, 53: 31-40.
  • Turoğlu, H., (2017) Deniz ve Göllerde Kıyı, Yasal ve Bilimsel Boyutlarıyla Kıyı, (Editörler: H. Turoğlu, H., Yiğitbaşıoğlu) Jeomorfoloji Derneği Yayın No 1, Ss:1-30, İstanbul.
  • Turoğlu, H. (2019). Yapay kıyıların jeomorfolojik tanımlaması: Diliskelesi kıyıları örneği (Kocaeli, Türkiye). Coğrafya Dergisi. 39. 11-27. doi: 10.26650/JGEOG2019-0015.
  • Ulugün, Y., (2008). Seyahatnamelerde Kocaeli ve Çevresi, İzmit Rotary Kulübü Yayınları, No: 18, Kocaeli.
  • Uncu, L., Karakoca, E., (2021). Antropo-jeomorfolojik bir yaklaşımla Bilecik (Merkez ilçe) taş ocaklarının mekânsal ve zamansal değişimi . Türk Coğrafya Dergisi , (77) , 119-130 . DOI: 10.17211/tcd.933685
  • Ursu, A., Chelaru, D. A., Mihai, F. C., & Iordache, İ. (2011). Anthropogenic Landform Modeling Using GIS Techniques Case Study: Vrancea Region. Geographia Technica. 13 (1). 91-100. doi: 10.5281/zenodo.19144.
  • Uzun, M. (2015). İzmit Körfezi Kıyılarında, Kıyı Jeomorfolojisi- Kıyı Kullanımı İlişkisinin Coğrafi Analizi. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 7(2), 351–375.
  • Uzun, M., (2020a). Anthropogenic Geomorphology in The Dilderesi Basin (Gebze-Dilovası): Changes, Dimensions and Effects. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE). 41. 319-345. doi: 10.32003/igge.623378.
  • Uzun, M., (2020b). Antropojenik Jeomorfoloji Kapsamında Rölyefin Değişim Analizi: Ataşehir (İstanbul) Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi/Turkish Journal of Geographical Sciences. 18 (1). 57-84. doi: 10.33688/aucbd.684790.
  • Uzun, M., (2021a). Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama ile Antropojenik Jeomorfolojide Değişim Analizleri, Coğrafya Araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları-II (Editörler: M. F. Döker, E. Akköprü), Pegem Akademi Yayınları, (121-144) Ankara.
  • Uzun, M., (2021b). Antropojenik Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimlerin Oluşmasındaki Faktörlerin Coğrafi Analizi: Maltepe İlçesi (İstanbul) Örneği . Öneri Dergisi , 16 (56), 389-418 . DOI: 10.14783/maruoneri.888364
  • Walker, H. J. (1991). Antropojenic Landforms in the Coastal Zone (Sahil bantlarında Antropojenik Yerşekilleri). Jeomorfoloji Dergisi Özel Sayı, 19, 1-12.
  • Werther, L., Mehler, N., Schenk, G.J., Zielhofer, C., (2021). On theWay to the Fluvial Anthroposphere—Current Limitations and Perspectives of Multidisciplinary Research. Water 13, 1-25. https://doi.org/10.3390/w13162188
  • Xiang, J., Li, S., Xiao, K., Chen, J., Sofia, G., & Tarolli, P. (2019). Quantitative Analysis of Anthropogenic Morphologies Based on Multi-Temporal High-Resolution Topography. Remote Sensing, MPDI. 11. 1-20. doi: 10.3390/rs11121493.
  • Xu, H., (2006). Modification of Normalised Difference Water İndex (NDWI) to Enhance Open Water Features in Remotely Sensed İmagery, Fuzhou Fujian, China.
  • Yasir, M., Sheng, H., Fan, H., Nazir, S., Niang, A. J., Salauddin, M., Han, S., (2020) Automatic Coastline Extraction and Changes Analysis Using Remote Sensing and GIS Technology, 8: 156-170
  • Yasir, M., Hui, S., Hongxia, Z., Hossain, S., Fan, H., Zhang, Li., Jixiang, Z., (2021). A Spatiotemporal Change Detection Analysis of Coastline Data in Qingdao, East China, Hindawi Scientific Programming21, 1-11,. https://doi.org/10.1155/2021/6632450
  • Zhang, Y., Li, X., Zhang, J. & Song, D. (2013). A Study on Coastline Extraction and Its Trend Based on Remote Sensing Image Data Mining. Abstract and Applied Analysis, vol. 2013, 693194. https://doi.org/10.1155/2013/693194
  • Zhou, M., Wu, M., Zhang, G., Zhao, L., Hou, X., Yang, Y., (2019). Analysis of coastal zone data of northern Yantai collected by remote sensing from 1990 to 2018, Applied Sciences, 9(20), 1-10.

Human-Induced Geomorphological Changes and Processes on the Coasts of the Gulf of Izmit

Yıl 2021, , 61 - 81, 15.10.2021
https://doi.org/10.46453/jader.983465

Öz

Geomorphological conditions are exposed to changes with anthropogenic activities as a result of increasing demands of human beings. The anthropogenic origin geomorphological changes that occur cause the observation of various elements directly and indirectly on the coasts, the formation of artificial landforms and the differentiation of dynamic functioning processes. In this study, human-induced geomorphological changes and processes in the coasts of the Gulf of Izmit which is one of the densely populated, industrial and transportation areas of our country, were examined with the effective use of Geographical Information Systems (GIS) and remote sensing techniques.In the research, firstly, satellite images of 1975, 1980, 1990, 2000, 2010 and 2020 were analyzed with Normalized Difference Water Index (NDWI). Due to the fact that the findings are pixel-based and contain errors, the coastlines of past period and 2020 were determined with the data obtained from the zoning plans, old-new photo analysis, high-resolution satellite images, cartographic data and field observations. With the change analysis, it was determined that there is a coastal accretion of 6.15 km2 and a coastal erosion area of 0.53 km2 on the shores of the Gulf of Izmit. From the analyzes made, it has been defined that 90% of the change areas are caused by direct human-induced effects, 7% by indirect human effects and 3% by natural conditions. It has been calculated that anthropogenic accretion areas in the northern part of the Izmit Bay coast constitute 99% of the total change, this rate is 89% in the southern coasts and 63% in the eastern coasts. Human-induced coastal changes that occur for various anthropogenic purposes are concentrated in certain parts of the coasts of İzmit, Körfez, Dilovası, Gölcük and Altınova.The morphometric structure, geomorphology and coastal type of the Gulf of Izmit coasts have changed in certain areas with anthropogenic effects. This change has led to the observation of various anthropo-geomorphological units on the shores of the Gulf of Izmit and its immediate surroundings.

Kaynakça

  • Alesheikh, A. A., Ghorbanalı, A. & Nouri, N. (2007). Coastline change detection using remote sensing. International Journal of Environmental Science & Technology, 4(1), 61-66.
  • Alpar, B., Güneysu, C., (1999) Evolution of the Hersek Delta (Izmit Bay), Turkish J. Marine Sciences, 5(2), 57-54.
  • Ardel, A., (1959) İzmit Körfezi’nden İznik Gölüne Morfolojik Müşahadeler, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 10: 145-151.
  • Avcı, S., (2017) Kıyı Jeomorfolojisinde Değişiklik Yaratan Bir Unsur Olarak İnsan, Uluslararası Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ss.508-516, Elazığ.
  • Bargu, S., (1997) İzmit Körfezindeki Pleistosen Taraçaları ve Tektonik Özellikler, İstanbul. Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 10: 1-33.
  • Brandolini, P., Cappadonia, C., Luberti, G., Donadio, C., Stamatopoulos, L., Di Maggio,C. … Del Monte, M. (2019). Geomorphology of the Anthropocene in Mediterranean Urban Areas. SAGE Progress in Physical Geography, 20 (10). 1-34. doi: 10.1177/0309133319881108.
  • Brown, E. H., (1970). Man Shapes The Earth. Geographical Journal, 136. 74–85. doi: 10.2307/1795683.
  • Brown, A. G., Tooth, S., Bullard, J. E., Thomas, D., Chiverrel, R., Plater, A., & Murton, J. (2017). The Geomorphology of the Anthropocene: Emergence, status and implications. Earth Surface Processes and Landforms, 42. 71–90. doi:10.1002/esp.3943.
  • Cao, W., Sofia, G., & Tarolli, P. (2020). Geomorphometric Characterisation of Natural And Anthropogenic Land Covers. Progress in Earth and Planetary Science, 7 (2). 1-17, doi: 10.1186/s40645-019-0314-x.
  • Castree, N. (2014). The Anthropocene and Geography I: The Back Story. Geography Compass, 8. 436–449. doi: 10.1111/gec3.12141.
  • Chirico P. G., Bergstresser S., DeWitt J. D., & Marissa A. A. (2020). Geomorphological mapping and anthropogenic landform change in an urbanizing watershed using structure-from-motion photogrammetry and geospatial modeling techniques. Journal of Maps. doi: 10.1080/17445647.2020.1746419.
  • Ciritci, D., Türk, T., (2020) Analysis of coastal changes using remote sensing and geographical information systems in the Gulf of Izmit, Turkey, Environ Monit Assess 192 (341): 1-18.
  • Cuff, D., (2008). Anthropogeomorphology. In: Cuff D and Goudie A (eds) Oxford Companion to Global Change. Oxford: Oxford University Press.
  • Davidson-Arnott, R., (2010) Introduction to Coastal Processes And Geomorphology, University Press Cambridge. United Kingdom.
  • Ekinci, D. (2006). Tuzla Kıyıları ve Yakın Çevresinde İnsan Kontrollü Güncel Jeomorfolojik Gelişim. Türk Coğrafya Dergisi, 46. 123-145.
  • Ellis E. C., Haff P. K., (2009). Earth science in the Anthropocene: New epoch, new paradigm, new responsibilities. Eos, Transactions American Geophysical Union 90(49): 473.
  • Ellis, E. C. (2017). Physical Geography in the Anthropocene. Progress in Physical Geography SAGE. 41 (5). 525-532. doi: 10.1177/0309133317736424.
  • Erginal, A. E. & Ertek, T. A. (2002). Geomorphology of Hereke-Körfez Area and its Relation to the Submarine Morphology of the Centre Basin of the Gulf of Izmit . Journal of Black Sea / Mediterranean Environment , 8 (2) , . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jbme/issue/9866/121991
  • Erinç, S., (1955). Yalova Civarında Bahri Pleistosen Depoları ve Taraçaları, Türk Coğrafya Dergisi, 15-16:188-190.
  • Erinç, S., (1986). Kıyılardan Yararlanmada Hukuki Düzenlemelere Jeomorfolojinin Katkısı, Jeomorfolojisi Dergisi, 14:1-5.
  • Erinç, S. (2001). Jeomorfoloji I (Güncelleştirenler; A. Ertek, C. Güneysu). İstanbul: Der yayınları.
  • Erol, O., (1989). Türkiye’de Kıyıların Doğal Niteliği, Kıyı ve Kıyı Varlıklarının Korunmasına İlişkin Kıyı Kanunu ve Uygulamaları Konusunda Jeomorfolojik Yaklaşım, İstanbul Üniv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülten, 6: 15-46.
  • Erol, O., (1997). Türkiye’deki Kıyı Kullanımı Sorunlarına Jeomorfolojik Yaklaşım, Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Türkiye Coğrafya Dergisi, 6: 93-122.
  • Erol, O., Kayacılar, C., (1994). İzmit Körfezi Güneyi Karamürsel-Halıdere Çevresinin Jeomorfolojisi, Türk Coğrafya Dergisi, 29: 11-17.
  • Ertek A.,Yıldırım, C., Güneysu,A.C., Yaltırak, C., (2000). Marmara Denizi Kıyı Taraçaları Korelasyonu. 1.Ulusal Deniz Bilimleri Konferansı, 30 Mayıs – 2 Haziran 2000, Bildiriler ve poster özetleri kitabı, ss 278-279, Ankara.
  • Ertek,T.A., Güneysu,A.C., Erginal,A.E. (2003). Neotektonik Sahalarda Kara ile Denizaltı Jeomorfolojisi İlişkisinin İzmit Körfezi Örneği Üzerinde İncelenmesi”. Sırrı Erinç Sempozyumu (SES 03), İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü & Deniz Bilimleri İşletmeciliği Enstitüsü, 11-13 Eylül 2003, poster bildiri, genişletilmiş bildiri özetleri kitabı, ss. 263- 269, İstanbul.
  • Ertek, T. A., Erginal, A. E., (2006). Anthropogenetically triggered landslide factors of the Varyant landslide area at Büyükcekmece. NW Turkey, Zeitschrift für Geomorphologie. 50 (2). 177-191.
  • Ertek, T. A. (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, Kökeni ve Amacı. Türk Coğrafya Dergisi, 69. 69-79. doi: 10.17211/tcd.319409.
  • Galitekin, A. N., (2005). Gölcük, Tarihçe ve Kültür Mirası Eserleri, Gölcük Belediyesi Kültür Yayınları, No: 6, Kocaeli.
  • Gens, R. (2010). Remote sensing of coastlines: detection, extraction and monitoring. International Journal of Remote Sensing, 31(7), 1819–1836.
  • Golomb, B., Eder, H. M. (1964). Landforms Made by Man. Landscape, 13, 4-7.
  • Goudie, S. A. (1993). Human Influence in Geomorphology. Geomorphology. 7. 37-59. doi: 10.1016/0169-555X(93)90011-P.
  • Goudie, A., & Viles, H. (2016). Geomorphology in the Anthropocene. Cambridge University Publishers.
  • Göney, S., (1963). İzmit Körfezi Kuzey Kıyılarının Jeomorfolojisi, Türk Coğrafya Dergisi, 22-23: 187-204.
  • Göney, S., (1964). Karamürsel Civarında Pleistosen’e Ait Bazı Eski Kıyı İzleri, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 14: 200-208.
  • Güner, Ö. (2019). Atakum’daki (Samsun) Antropojeomorfolojik Yapılar ve Çevresel Etkileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 24 (42), 1-15. doi: 10.17295/ataunidcd.620592.
  • Güney, Y., Polat, S., (2015) Uzaktan algılama verileri ile kıyı çizgisi değişiminin belirlenmesi: Aliağa ve Çandarlı örneği, Havacılık ve Uzay Teknoloji Dergisi, 8(1), 11-17.
  • Harden, C. P., Chin, A., & English, M. R. (2014). Understanding Human-Landscape Interactions in the Anthropocene. Environmental Management. 53. 4-13. doi: 10.1007/s00267-013-0082-0.
  • Hoşgören, M. Y, (1995). İzmit Körfezi Havzasının Jeomorfolojisi, İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi (Edt., E. MERİÇ). 343-348, Kocaeli.
  • Jefferson, A. J., Wegmann, K. W., & Chin, A. (2013). Geomorphology of the Anthropocene: Understanding The Surficial Legacy of Past and Present Human Activities. Anthropocene. 1 (2). 1-3.
  • Kale, M. M., Ataol, M.,. Tekkanat, I. S., (2017). Assessment of shoreline alterations using a Digital Shoreline Analysis System: a case study of changes in the Yeşilırmak Delta in northern Turkey from 1953 to 2017, Environmental Monitoring and Assessment, 191: 398-410.
  • Karataş, A. (2016). Üsküdar’da Rölyefin Yeniden Tanzimi:Antropojenik Jeomorfoloji ve Yansımaları. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt II. (ss. 443-453). İstanbul.
  • Kılar, H. & Çiçek, İ. (2018). Göksu Deltası Kıyı Çizgisi Değişiminin DSAS Aracı ile Belirlenmesi . Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1) , 89-104 . DOI: 10.1501/Cogbil_0000000192
  • Kılar, H. & Çiçek, İ. (2019). Kıyı Çizgisinin Gelecekteki Konumunun Belirlenmesinin Önemi: Göksu Deltası Örneği, Mersin (Türkiye) . Coğrafi Bilimler Dergisi , 17 (1) , 193-216 . DOI: 10.33688/aucbd.559328
  • Kopar, İ., Çelik M., & Bayram, H. (2018). Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki Volkan Rölyefinin Antropojenik Degradasyonu Üzerine Bir Analiz. Türk Coğrafya Dergisi, 71. 37-46. doi: 10.17211/tcd.424377.
  • Larsen T. B., & Harrington J. (2020). Geographic Thought and the Anthropocene: What Geographers Have Said and Have to Say. Annals of the American Association of Geographers. doi: 10.1080/24694452.2020.1796575.
  • Li, J., Yang, L., Pu, R., & Liu, Y. (2017). A Review on Anthropogenic Geomorphology. Journal of Geographical Sciences. 27 (1). 109-128. doi: 10.1007/s11442-017-1367-7.
  • Manea, Ş., Surdeanu, V., & Rus, I. (2011). Anthropogenic Changes on Landforms in the Upper And Middle Sectors of Strei Basin. Romania of Journal Geography. 55 (1). 37-44.
  • McFeeters, S.K.,(1996). The use of the normalized difference water index (NDWI) in the delineation of open water features. International Journal of Remote Sensing, 17(7): 1425-1432.
  • McFeeters, S.K. (2013). Using the Normalized Difference Water Index (NDWI) within a Geographic Information System to Detect Swimming Pools for Mosquito Abatement: A Practical Approach, Remote Sensing. 5, 3544-3561.
  • Nir, D., (1983). Man, A Geomorphological Agent. An Introduction to Anthropic Geomorphology. Dordrecht, Boston, London: Reidel.
  • Özşahin, E. (2013). Asi Nehri Deltasının (Hatay) Antropojenik Jeomorfolojisi. Öner, E. (Ed.) Profesör Doktor İlhan Kayan’a Armağan. (ss. 925-934). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
  • Rocatti, A., Fanccini, F., Luino, F., De Graff, J., & Turconi, L. (2019). Morphological changes and human impact in the Entella River floodplain (Northern Italy) from the 17th century. ScienceDirect Elsevier. 182. 1-19.
  • Rózsa, P. (2007). Attempts at Qualitative and Quantitative Assessment of Human Impact on the Landscape. Geogr Fiz Dinam Quat. 30. 233-238.
  • Rózsa, P. (2010). Nature and Extent of Human Geomorphological Impact – A Review. Szabó, J., David, L., & Loczy, D. (Ed.). Anthropogenic Geomorphology, A Guide to Man-Made Landforms. (ss. 273-293). Dordrecht Heidelberg London New York: Springer.
  • Rózsa P., & Novák, T. (2011). Mapping anthropogenic geomorphological sensitivity on global scale. Zeitschrift für Geomorphologie. 55 (1). 109-117. doi: 10.1127/0372-8854/2011/0055S1-0041.
  • Rózsa P., Incze, J., Balogh, S., & Novák T. (2020). A novel approach to quantifying the degree of anthropogenic surface transformation – the concept of ‘hemeromorphy’. Erkunde 74 (1). 45-57. doi:0.3112/erdkunde.2020.01.03.
  • Seymen, İ., (1995) İzmit Körfezi ve Çevresinin Jeolojisi, İzmit Körfezi’nin Kuvaterner İstifi, Editör Engin MERİÇ, ss. 1-21, Kocaeli.
  • Sofia, F., Marinello, F., & Tarolli, P. (2016). Metrics for quantifying anthropogenic impacts on geomorphology: Road networks. Earth Surface Processes and Landforms. 41. 240-255. doi: 10.1002/esp.3842.
  • Steffen, W., Grinevald, J., & Crutzen, P. (2011). The Anthropocene: Conceptual and Historical Perspectives. Philosophical Transactions of the Royal Society. 369. 842-867. doi: 10.1098/rsta.2010.0327.
  • Szabó, J., David, L., & Loczy, D. (2010). Anthropogenic Geomorphology: A Guide to Man-Made Landforms. London, New York: Springer.
  • Szabó, J. (2010). Anthropogenic Geomorphology: Subject and System. Szabó, J., David, L., & Loczy, D. (Ed.). (ss. 3-10). Dordrecht, Heidelberg, London, New York: Springer.
  • Tağıl, Ş., Cürebal, İ., (2005), Altınova (Balıkesir) Sahilinde Kıyı Çizgisi Değişimini Belirlemede Uzaktan Algılama Ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, Fırat Üniv. Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 51-68.
  • Tarolli, P. (2016). Humans and the Earth’s Surface. Earth Surface Processes and Landforms. 41. 2301-2304. doi: 10.1002/esp.4059.
  • Tarolli, P., & Sofia, G. (2016). Human Topographic Signatures and Derived Geomorphic Processes Across Landscapes. Geomorphology. 255. 140-161. doi: 10.1016/j.geomorph.2015.12.007.
  • Tarolli, P., Cao, W., Sofia, G., Evans, D., & Ellis, E. (2019). From features to fingerprints: A general diagnostic framework for anthropogenic geomorphology. Progress in Physical Geography. 43 (1). 95-128.
  • Turoğlu, H., (1993). İzmit Körfezi Doğu Kıyısı Dolgusunun Mühendislik Jeomorfolojisi Açısından Etüdü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 4: 321-343.
  • Turoğlu, H., (1994). İzmit Körfezi Doğu Kıyısının Fiziki Çevre Problemlerine Jeomorfolojik Yaklaşım, Türk Coğrafya Dergisi, 29: 375-386.
  • Turoğlu, H., (2009). 3621 Sayılı Kıyı Kanunun ve Onun Uygulama Problemleri, Türk Coğrafya Dergisi, 53: 31-40.
  • Turoğlu, H., (2017) Deniz ve Göllerde Kıyı, Yasal ve Bilimsel Boyutlarıyla Kıyı, (Editörler: H. Turoğlu, H., Yiğitbaşıoğlu) Jeomorfoloji Derneği Yayın No 1, Ss:1-30, İstanbul.
  • Turoğlu, H. (2019). Yapay kıyıların jeomorfolojik tanımlaması: Diliskelesi kıyıları örneği (Kocaeli, Türkiye). Coğrafya Dergisi. 39. 11-27. doi: 10.26650/JGEOG2019-0015.
  • Ulugün, Y., (2008). Seyahatnamelerde Kocaeli ve Çevresi, İzmit Rotary Kulübü Yayınları, No: 18, Kocaeli.
  • Uncu, L., Karakoca, E., (2021). Antropo-jeomorfolojik bir yaklaşımla Bilecik (Merkez ilçe) taş ocaklarının mekânsal ve zamansal değişimi . Türk Coğrafya Dergisi , (77) , 119-130 . DOI: 10.17211/tcd.933685
  • Ursu, A., Chelaru, D. A., Mihai, F. C., & Iordache, İ. (2011). Anthropogenic Landform Modeling Using GIS Techniques Case Study: Vrancea Region. Geographia Technica. 13 (1). 91-100. doi: 10.5281/zenodo.19144.
  • Uzun, M. (2015). İzmit Körfezi Kıyılarında, Kıyı Jeomorfolojisi- Kıyı Kullanımı İlişkisinin Coğrafi Analizi. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 7(2), 351–375.
  • Uzun, M., (2020a). Anthropogenic Geomorphology in The Dilderesi Basin (Gebze-Dilovası): Changes, Dimensions and Effects. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE). 41. 319-345. doi: 10.32003/igge.623378.
  • Uzun, M., (2020b). Antropojenik Jeomorfoloji Kapsamında Rölyefin Değişim Analizi: Ataşehir (İstanbul) Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi/Turkish Journal of Geographical Sciences. 18 (1). 57-84. doi: 10.33688/aucbd.684790.
  • Uzun, M., (2021a). Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama ile Antropojenik Jeomorfolojide Değişim Analizleri, Coğrafya Araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları-II (Editörler: M. F. Döker, E. Akköprü), Pegem Akademi Yayınları, (121-144) Ankara.
  • Uzun, M., (2021b). Antropojenik Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimlerin Oluşmasındaki Faktörlerin Coğrafi Analizi: Maltepe İlçesi (İstanbul) Örneği . Öneri Dergisi , 16 (56), 389-418 . DOI: 10.14783/maruoneri.888364
  • Walker, H. J. (1991). Antropojenic Landforms in the Coastal Zone (Sahil bantlarında Antropojenik Yerşekilleri). Jeomorfoloji Dergisi Özel Sayı, 19, 1-12.
  • Werther, L., Mehler, N., Schenk, G.J., Zielhofer, C., (2021). On theWay to the Fluvial Anthroposphere—Current Limitations and Perspectives of Multidisciplinary Research. Water 13, 1-25. https://doi.org/10.3390/w13162188
  • Xiang, J., Li, S., Xiao, K., Chen, J., Sofia, G., & Tarolli, P. (2019). Quantitative Analysis of Anthropogenic Morphologies Based on Multi-Temporal High-Resolution Topography. Remote Sensing, MPDI. 11. 1-20. doi: 10.3390/rs11121493.
  • Xu, H., (2006). Modification of Normalised Difference Water İndex (NDWI) to Enhance Open Water Features in Remotely Sensed İmagery, Fuzhou Fujian, China.
  • Yasir, M., Sheng, H., Fan, H., Nazir, S., Niang, A. J., Salauddin, M., Han, S., (2020) Automatic Coastline Extraction and Changes Analysis Using Remote Sensing and GIS Technology, 8: 156-170
  • Yasir, M., Hui, S., Hongxia, Z., Hossain, S., Fan, H., Zhang, Li., Jixiang, Z., (2021). A Spatiotemporal Change Detection Analysis of Coastline Data in Qingdao, East China, Hindawi Scientific Programming21, 1-11,. https://doi.org/10.1155/2021/6632450
  • Zhang, Y., Li, X., Zhang, J. & Song, D. (2013). A Study on Coastline Extraction and Its Trend Based on Remote Sensing Image Data Mining. Abstract and Applied Analysis, vol. 2013, 693194. https://doi.org/10.1155/2013/693194
  • Zhou, M., Wu, M., Zhang, G., Zhao, L., Hou, X., Yang, Y., (2019). Analysis of coastal zone data of northern Yantai collected by remote sensing from 1990 to 2018, Applied Sciences, 9(20), 1-10.
Toplam 87 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Fiziksel Coğrafya ve Çevre Jeolojisi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Murat Uzun 0000-0003-2191-3936

Yayımlanma Tarihi 15 Ekim 2021
Gönderilme Tarihi 16 Ağustos 2021
Kabul Tarihi 21 Eylül 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021

Kaynak Göster

APA Uzun, M. (2021). İzmit Körfezi Kıyılarında İnsan Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimler ve Süreçler. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi(7), 61-81. https://doi.org/10.46453/jader.983465
Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi ( JADER ) / Journal of Geomorphological Researches
TR Dizin - DOAJ - DRJIASOS İndeks - Scientific Indexing Service - CrossrefGoogle Scholar tarafından taranmaktadır. 
Jeomorfoloji Derneği  / Turkish Society for Geomorphology ( www.jd.org.tr )