Geomorphological Analysis of Torrent, Flood and Mud Flow Disasters Triggered by Rainfall in Elmalı (Antalya - TURKEY)

Yıl 2019, Sayı: 3, 49 - 61, 22.10.2019

Şakir Fural İsa Cürebal Furkan İnan

Öz

The study area comprises Salur, Eskihisar, Yılmazlı, Yapraklı and Karaköy rural settlements located in Elmalı district of Antalya - Turkey. A disaster occurred in the form of flood and mud flow on 06.08.2018 in Salur, Eskihisar, Yılmazlı and Yapraklı villages. While disaster recovery works are continuing in the villages, as a result of rainfall started at 17.00 on 07.08.2018, the floods in Karaköy caused destruction to agricultural lands. The aim of this study is to investigate the causes of disaster, to assess the damage and to determine the measures to be taken to prevent it from happening again. Within the scope of the study, essential data were obtained by using literature review, field study and observation methods which are qualitative research methods. Fieldwork was carried out on the 12.08.2018 and the disaster mitigation and cleaning activities were examined on site. Chronology and backround of disaster data were obtained from Elmalı District Governorate and Antalya Provincial Directorate of Disaster and Emergency. Afterwards, the current literature, fieldwork data and the findings obtained from the maps were evaluated and transferred to the conclusion section. When the findings obtained from the study were evaluated, it was found that short-term heavy rain suddenly increased the flow rate of the side arms on the stream. This has caused the discontinuous side arms to gain high abrasive force and to easily transport the coarse-grained gravel and fine-grained sandy material intercalated in the stack of loose material in the cone. Torrent under the influence of high slope values and heavy rain conditions caused Salur, Eskihisar, and Yapraklı villages to remain under mud flow. On 07.08.2018, floods in Karaköy effectively damaged agricultural lands. At the end of the natural disaster, 450 hectares field and agricultural land, cemeteries and 12 houses became unusable and many sheep and cow to be destroyed. The fact that geomorphological and applied geomorphological characteristics are not taken into consideration during the selection of settlement areas increases the likelihood of such disasters.

Anahtar Kelimeler

Elmalı, Natural Disaster, Torrent, Flood, Mud Flow

Elmalı'da (Antalya) Yağışın Tetiklediği Sel, Taşkın ve Çamur Akıntısı Afetlerinin Jeomorfolojik Analizi

Öz

İnceleme alanı Antalya ilinin Elmalı
ilçesinde yer alan Salur, Eskihisar, Yılmazlı, Karaköy ve Yapraklı kırsal
mahallelerini kapsamaktadır. Salur, Eskihisar, Yılmazlı ve Yapraklı yerleşmelerinde
06.08.2018 tarihinde sel, taşkın ve çamur akıntısı şeklinde etkili olan doğal
afet yaşanmıştır. Bahsi geçen kırsal mahallelerde temizlik çalışmaları sürerken
07.08.2018 tarihinde saat 17:00 sıralarında başlayan sağanak yağış sonucunda
Karaköy’de gerçekleşen sel ve taşkın sonucunda tarım arazileri zarar görmüştür.
Bu çalışmanın amacı doğal afetin nedenlerini araştırmak, afetin bilançosunu
ortaya çıkarmak ve tekrar yaşanmaması için alınması gereken önlemleri
belirlemektir. Çalışma kapsamında nitel araştırma yöntemlerinden olan literatür
taraması, arazi çalışması ve gözlem metotları kullanılarak ihtiyaç duyulan
veriler elde edilmiştir. İnceleme alanına 12. 08. 2018 tarihinde arazi
çalışması gerçekleştirilmiş, hasar tespit ve temizlik çalışmaları yerinde incelenmiştir.
Afetin bilançosu ile ilgili veriler Elmalı Kaymakamlığı ve Antalya İl Afet ve
Acil Durum Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Ardından ofis çalışmasına geçilerek
mevcut literatür, arazi çalışması verileri ve haritalardan elde edilen bulgular
değerlendirilerek sonuç bölümüne aktarılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen
bulgular değerlendirildiğinde kısa süreli sağanak yağışların birikinti konileri
üzerindeki yan kolların debisini aniden arttırdığı tespit edilmiştir. Bu durum
süreksiz yan kolların yüksek aşındırma gücü kazanmasına ve birikinti
konisindeki gevşek malzeme istifi şeklindeki iri unsurlu çakıl ve ince unsurlu
kumlu malzemeyi aşındırarak taşımasına neden olmuştur. Yüksek akım ve yüksek
eğim değerlerinin etkisi ile harekete geçen çamur kütlesi başta Salur olmak
üzere Eskihisar, Yılmazlı ve Yapraklı kırsal mahallelerini etkilemiştir.
Ardından 07.08.2018 tarihinde Karaköy’de sel ve taşkın etkili olarak tarım
arazilerine zarar vermiştir. Yaşanan doğal afet sonunda can kaybı olmazken 450
dönüm sera ve tarım alanı, mezarlıklar ve 12 ev kullanılamaz hale gelmiş, çok
sayıda küçükbaş ve büyükbaş hayvan telef olmuştur. Yerleşim alanlarının seçimi
esnasında jeomorfolojik ve uygulamalı jeomorfolojik özelliklerin dikkate
alınmaması, bu tür afetlerin yaşanma olasılığını arttırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Elmalı, Doğal Afet, Sel, Taşkın, Çamur Akıntısı

Kaynakça

• AFAD. (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Sözlüğü. Ankara: T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Alagöz, C. A. (1943). Türkiye'de Karst Olayları Hakkında Bir Araştırma. Türk Corafya Dergisi, Sayı, 1.
• Atalay, İ. (1986). Uygulamalı Hidrografya. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Bayrakdar, C. (2006). Fırtına Deresi Havzası’nın Uygulamalı Jeomorfoloji Etüdü. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Bayrakdar, C., & Görüm, T. (2012). Yeşil Göl Heyelanı'nın Jeomorfolojik Özellikleri ve Oluşum Mekanizması. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:59, s. 1-10.
• Çelik, M. (1994). Antalya-Elmalı Polyesinin Hidrojeoloji ve Çayboğazı Baraj Yerinin Jeoteknik İncelenmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Erinç , S., & Bilgin, T. (1956). Türkiye'de Drenaj Tipleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi Sayı:7, 124-156.
• Ertek, A. (1995). Neden ve Sonuçları ile Şanlıurfa İlinde Yaşanan Sel Felaketleri. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:30, s.127-141.
• Ertek, A. (2017). Antropojenik Jeomorfoloji: Konusu, Kökeni ve Amacı. Türk Coğrafya Dergisi(69), 69-79.
• Ertek, A., Turoğlu, H., & Mater, B. (1994). Çiftlik Heyelanı (Sinop). Türk Coğrafya Dergisi.
• Girgin, M. (1995). Kütle Hareketleri Nedeniyle Yer Değiştiren Yerleşmelere Bir Örnek: Gördes Manisa. Doğu Coğrafya Dergisi(1), 155 - 173.
• Girgin, M. (1996). Aşkale Heyelanı. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 31, s. 155-166.
• Güldalı, N. (1971). Karstik Araştırmaların Türkiye İçin Önemi. Jeomorfoloji Dergisi, 54-61.
• Güldalı, N. (1976). Akseki Polyesi, Toroslar'ın Karstik Bölgelerindeki Dağarası Ovalarının Oluşumu ve Gelişimi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni(19), 143-148.
• Kaynar, İ. S. (2017). Ankara’nın 11 Eylül 1957 Sel Felaketi ve Siyasi Gündemi. Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(5), 197-224.
• Özey, R. (2011). Afetler Coğrafyası. Konya: Aktif Yayınevi.
• Özşahin , E. (2013). Türkiye'de Yaşanmış Doğal Afetler (1970 - 2012) Üzerine Bir Değerlendirme. 2. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı (s. 1-8). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Öztürk, K. (2002). Heyelanlar ve Türkiye'ye Etkileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi(2), 35-50.