Sinkholes of Lake Eğirdir: Is the lake depression a polje?

Yıl 2025, Sayı: 14, 31 - 47

Uğur Doğan , Mesut Şimşek , İbrahim Akçay , Ali Koçyiğit

https://doi.org/10.46453/jader.1605722

Öz

Some of the lakes in the Lakes Region (Göller Yöresi) in the Western Taurus Mountains were formed in depressions of tectono-karstic origin. One of the largest of these lakes is Eğirdir Lake. The level drop in this lake in recent years has reached remarkable dimensions. In the studies conducted so far, the sinkholes on the western shore of the lake have not attracted attention or have been largely ignored. This study was conducted to reveal the geomorphological-hydrological characteristics of the Süpürge ponor that emerged on the western shore of Lake Eğirdir in September 2024, and to discuss whether the Lake Eğirdir basin was an old polje that remained under the lake waters. Significant parts of the poljes in the Lakes Region were also evaluated in the discussion. In addition to the field study, satellite and drone images were used. It was determined that the ponors associated with the underground karst systems or karst conduits limestone on the western shore of Lake Eğirdir were aligned on the faults. It was observed that the Süpürge ponor, where the waters disappeared in the lake mud on the shore as a result of the lowering of the lake level. It was concluded that the lake basin could be an old neotectonic-base level polje.

Anahtar Kelimeler

ponor, polje, neotectonic, Eğirdir Lake, Western Taurus

Eğirdir Gölü’nün düdenleri: Göl çukurluğu bir polye mi?

Öz

Batı Toroslar’da, Göller Yöresi’nde yer alan göllerin bir kısmı tektono-karstik kökenli çukurluklar içerisinde oluşmuştur. Bu göllerin en büyüklerinden biri de Eğirdir Gölü’dür. Bu gölde son yıllarda meydana gelen seviye alçalması dikkat çekici boyutlara ulaşmıştır. Şimdiye kadar yapılan çalışmalarda da gölün batı kıyısında yer alan düdenler dikkati çekmemiş veya önemli ölçüde göz ardı edilmiştir. Bu çalışma ise Eğirdir Gölü’nün batı kıyısında 2024 yılı Eylül ayında ortaya çıkan Süpürge düdeninin jeomorfolojik-hidrolojik özelliklerini ortaya koymak ve Eğirdir Gölü çanağının göl suları altında kalmış eski bir polye olup olmadığını tartışmak amacıyla yapılmıştır. Tartışmada Göller Yöresi’ndeki polyelerin önemli bir kısmı da ele alınmıştır. Saha çalışmasına ek olarak, uydu ve drone görüntülerinden de faydalanılmıştır. Eğirdir Gölü’nün batı kenarında kireçtaşında gelişmiş yeraltı karst sistemleriyle ilişkili olarak gelişmiş olan düdenlerin faylar üzerinde sıralandığı belirlenmiştir. Göl seviyesinin alçalması sonucunda suların kıyıdaki göl çamurları içerisinde kaybolduğu Süpürge düdenin de bunlardan biri olduğu görülmüştür. Göl çanağının ise eski bir neotektonik-taban seviyesi polyesi olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

düden, polye, neotektonik, Eğirdir Gölü, Batı Toroslar

Kaynakça

• Alagöz, C. A. (1944). Türkiye Karst Olayları Hakkında Bir Araştırma. Türk Coğrafya Kurumu Yayınları 1, Ankara.
• Ardel, A., (1951). Göller bölgesinde morfolojik müşahadeler. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi 2, 1–19.
• Ardos, M. (1978). Afyonkarahisar Bölgesinin Jeomorfolojisi. İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2418, İstanbul. De Waele, J., Francisco Gutierrez, F. (2022). Karst Hydrogeology, Geomorphology and Caves. Wiley-Blackwell.
• Demiroğlu, M., Karagüzel, R., Mutlutürk, M., Yaltirak, C., Yalçın, T., Dönertaş, A., Davraz, A., Aktuna, Z. (2019). Surface runoff and carbonates‑based definition of protection zones for Eğirdir Lake in western Turkey. Carbonates and Evaporites 34, 67–82. https://doi.org/10.1007/s13146-018-0418-1
• Doğan, U. (1996). Polye ve fluvio-karstik depresyonlar (Seydişehir’in güneybatısından örnekler). Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 5, 229-246.
• Doğan, U. (1997). Suğla Ovası ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Doğan, U. (2003). Sarıot Polje, Central Taurus (Turkey): a border polje developed at the contact of karstic and non-karstic lithologies. Cave and Karst Science 30, 117-123.
• Doğan, U., Koçyiğit, A. (2018). Morphotectonic evolution of Maviboğaz canyon and Suğla polje, SW Central Anatolia, Turkey. Geomorphology, 306, 13–27. doi: 10.1016/j.geomorph.2018.01.001
• Doğan, U., Koçyiğit, A., Gökkaya, E. (2017). Development of the Kembos and Eynif structural poljes: morphotectonic evolution of the Upper Manavgat River basin, central Taurides, Turkey. Geomorphology 278, 105-120. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2016.10.030
• Doğan, U., Koçyiğit, A., Yeşilyurt, S. (2019). The relationship between Kestel Polje system and the Antalya Tufa Plateau: Their morphotectonic evolution in Isparta Angle, Antalya-Turkey. Geomorphology, 334: 112-125. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2019.03.003
• Doğan, U., Özel, S. (2005). Gypsum karst and its evolution east of Hafik (Sivas, Turkey). Geomorphology, 71: 373-388. doi: 10.1016/j.geomorph.2005.04.009
• Doğan, U., Yeşilyurt, S. (2019). Gypsum karst landscape in the Sivas Basin. İn: C. Kuzucuoğlu et al. (eds.), Landscapes and Landforms of Turkey, World Geomorphological Landscapes. Springer Nature Switzerland AG.
• Doğan, U., Yeşilyurt, S., Mutlu, G., Koçyiğit, A. (2022). Base-level poljes ın the Sivas gypsum karst, Türkiye. Journal of Geomorphological Researches 9, 19-37. https://doi.org/10.46453/jader.1125343
• DSİ (1977). Hydrogeological studies of Hoyran-Gelendost and Yalvac plains. Geotechnical Services of General Directorate of State Hydraulic Works, State Hydraulic Works Printing House, Ankara.
• Ekmekçi, M. (1993). A conceptual model for the Beyşehir Lake karst system. In: Hydrogeological processes in Karst Terranes (Proceedings of the Antalya Symposium and Field Seminar, October 1990), IAHS Publication No: 207.
• Erol, O. (1978). The Quaternary history of the lake basins of central and southern Anatolia. In: Brice WC (eds), The Environmental History of the Near and Middle East Since the Last Ice Age. Academic Press, London, 111–139.
• Erol, O. (1980). Anadolu’da Kuaterner pluvial ve interpluvial koşullar ve özellikle Güney İç Anadolu’da son buzul çağından bugüne kadar olan çevresel değişmeler. Coğrafya Araştırmaları Dergisi 9, 5–16.
• Erol, O. (1984). Geomorphology and neotectonics of the pluvial lake basins in the Taurus belt and south Central Anatolia. In: Tekeli O, Göncüoğlu MC (eds), Geology of the Taurus Belt: Ankara, International Symposium, 119–124.
• Ford, D.C., Williams, P.W. (2007). Karst Hydrogeology and Geomorphology. Wiley, Chichester. doi:10.1002/9781118684986
• Gilli, E. (2015). Karsts, Caves And Sprıngs (Elements of Fundamental and Applied Karstology). CRC Press Taylor & Francis Group.
• Gracia, F.J., Gutiérrez, F., Gutiérrez, M. (2003). The Jiloca karst polje-tectonic graben (Iberian Range, NE Spain). Geomorphology 52, 215–231.
• Güldalı, N. (1981). Suğla Ovasının karst hidrojeolojisi ve Suğla Gölü sorunu. Jeomorfoloji Dergisi 10, 33–57.
• Güneysu, A. C. (1993). Batı Toroslarda neotektonik hareketlerin karstlaşma üzerindeki etkileri ve karstlaşmanın evrimi. Türk Coğrafya Dergisi 28, 329-336.
• Gürbüz, A., Kazancı, N., Hakyemez, H.Y., Leroy, S.A.G., Roberts N., Saraç, G., Ergun, Z., Boyraz Arslan, S., Gürbüz, E., Koç, K., Yedek, Ö., Yücel, T.A. (2021). Geological evolution of a tectonic and climatic transition zone: the Beyşehir-Suğla basin, lake district of Turkey. International Journal of Earth Sciences 110, 1077–1107.
• İnandık, H. (1965). Türkiye Gölleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 44, İstanbul.
• Kale, M. M., Erişmiş, M. (2024). Eğirdir Gölü alansal değişiminin uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla analizi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE) 52, 122-140.
• Karahan, S., Binboğa, R. (2022). Karamık Gölü havzasında zamansal seviye değişimleri. Gelecek Vizyonlar Dergisi 6 (2), 18-39.
• Karaman, M.E. (2010). The tectonic evolution of Lake Eğirdir, West Turkey. Geologos 16 (4), 223–234
• Lahn, E. (1945). Batı Toros göllerinin jeomorfolojisi. MTA Dergisi 34:387–400
• Lahn, E. (1948). Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüt. MTA Enst. Yay. Seri B, No: 12.
• Öztürk, M. Z., Şener, M. F., Şener, M., Şimşek, M. (2018b). Structural controls on distribution of dolines on Mount Anamas (Taurus Mountains, Turkey), Geomorphology, 317: 107-116.
• Öztürk, M.Z., Şimşek, M., Şener, M.F., Utlu, M. (2018a). GIS based analysis of doline density on Taurus Mountains, Turkey. Environmental Earth Sciences 77 (14):536.
• Selçuk Biricik, A. (1982). Beyşehir Gölü Havzası’nın Strüktüral ve Jeomorfolojik Etüdü. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 119.
• Şener, E., Davraz, A. (2024). Comparison of drought indices in the analysis of temporal and spatial changes of climatic drought events: a case study in the Egirdir Lake basin (Isparta/Turkey). Natural Hazards https://doi.org/10.1007/s11069-024-06711-0
• Şener, M. F., Şimşek, M., Utlu, M., Öztürk, M. Z., Sözbilir, H. (2023). Morphotectonic development of surface karst in Western Taurus (Türkiye). Carbonates and Evaporites 38 (78), 1-17.
• Şimşek, M., Doğan, U., Öztürk, M.Z. (2020). Polyelerin sınıflandırılması ve toroslardan örnekler. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 5, 1–14. https://doi.org/10.46453/jader.733500
• Şimşek, M., Öztürk, M.Z., Doğan, U., Utlu, M. (2021). Toros polyelerinin morfometrik özellikleri. Coğrafya Dergisi, (42), 101-119. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/63677/834461
• Tağıl, Ş., Alevkayalı, Ç. (2014). Eğirdir Gölüne kuzeyden dökülen akarsularda akım trendi ve yağış ilişkisi. Balikesir University The Journal of Social Sciences Institute 17 (32), 211-229.
• Waltham, T. (2002). Gypsum karst near Sivas, Turkey. Cave And Karst Scıence 29, 39-44.
• Yücel, A., Markovic, M., Atılgan, A., Rolbiecki, R., Ertop, H., Jagosz, B., Ptach, W., Łangowski, A., Jakubowski, T. (2022). Investigation of annual lake water levels and water volumes with Şen Innovation and Mann-Kendall rank correlation trend tests: example of Lake Eğirdir, Turkey. Water 14, 2374.