Modern balık bulucu batimetri verileriyle sığ kıyı batimetrisi ve sediment dinamiklerinin izlenmesi: Ardeşen Balıkçı Barınağı (Rize, Türkiye) örneği.

Yıl 2025, Sayı: 15, 1 - 14, 15.10.2025

Abdulkadir Duran , Hüseyin Turoglu

https://doi.org/10.46453/jader.1682926

Öz

Kıyıdaki sediment dinamikleri ve morfolojik değişimlerin izlenmesi, sürdürülebilir kıyı yönetimi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Ardeşen Balıkçı Barınağı’nda düşük maliyetli sonar tabanlı modern balıkbulucu kullanarak sediment dinamikleri ve batimetrik değişimlerin incelenmesi amaçlanmıştır. 2007 ve 2024 yıllarına ait batimetrik verilerin Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında karşılaştırılması sonucunda, 602.373 m³ hacminde sediment birikimi tespit edilmiştir. Bu birikimin, Karadeniz Sahil Yolu Projesi kapsamında gerçekleştirilen dolgu uygulamaları ve Dolona Deresi’nin yönünün değiştirilmesi gibi mühendislik müdahalelerinin bir sonucudur. Sediment birikimi sonucunda kıyı çizgisi 85 metre ilerlemiş ve 5.100 m²’lik yeni birikim alanı oluşmuştur. Barınak ağzına doğru gerçekleşen bu birikim, barınağın giderek sığlaşmasına ve işlevselliğinin azalmasına yol açabilecek ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Çalışmanın bulguları, mühendislik müdahalelerinin kıyı morfolojisi üzerindeki uzun vadeli etkilerine dikkat çekmekte ve düşük maliyetli sonar tabanlı batimetrik izleme yöntemlerinin, kıyı süreçlerinin düzenli ve etkin şekilde izlenmesine katkı sağlayarak sürdürülebilir kıyı yönetimi için uygulanabilir bir araç olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kıyı , Batimetri , Modern Balıkbulucu , Sediment Dinamikleri , CBS.

Monitoring shallow coastal bathymetry and sediment dynamics with modern fishfinder bathymetry data: A case study in the Ardeşen fishing harbor (Rize, Türkiye).

Öz

Monitoring coastal sediment dynamics and morphological changes is important for sustainable coastal management. This study aimed to examine sediment dynamics and bathymetric changes in the Ardeşen Fishing Harbor using a low-cost, sonar-based modern fishfinder system. A comparison of bathymetric data from 2007 and 2024 using Geographic Information System (GIS) tools revealed a sediment accumulation of 602,373 m³. This accumulation is the result of engineering interventions, including land reclamation activities carried out as part of the Black Sea Coastal Highway Project and the redirection of the Dolona Stream. As a result of sediment deposition, the shoreline migrated seaward by 85 meters, creating a new sediment deposit area of 5,100 m². This accumulation progressing toward the harbor entrance poses a significant threat of increasing shoaling and a potential reduction in harbor functionality. The findings draw attention to the long-term impacts of engineering interventions on coastal morphology and demonstrate that low-cost, sonar-based bathymetric monitoring methods provide an effective tool for the regular and efficient monitoring of coastal processes, thereby contributing to sustainable coastal management.

Anahtar Kelimeler

Coast , Bathymetry , Modern Fishfinder , Sediment Dynamics , GIS

Kaynakça

• Bandini, F., Olesen, D. H., Jakobsen, J., Kittel, C. M. M., Wang, S., & Bauer-Gottwein, P. (2018). Technical note: Bathymetry observations of inland water bodies using a tethered single-beam sonar controlled by an unmanned aerial vehicle. Hydrology and Earth System Sciences, 22(8), 4165–4181. https://doi.org/10.5194/hess-22-4165-2018
• Bio, A., Gonçalves, J. A., Magalhães, A., Pinheiro, J., & Bastos, L. (2020). Combining low-cost sonar and high-precision global navigation satellite system for shallow water bathymetry. Estuaries and Coasts, 43, 1425–1437. https://doi.org/10.1007/s12237-019-00651-8
• Bird, E. C. (2008). Coastal geomorphology: an introduction. John Wiley & Sons.
• Bradbury, G., Puttock, A., Coxon, G., Clarke, S., & Brazier, R. E. (2023). Testing a novel sonar‐based approach for measuring water depth and monitoring sediment storage in beaver ponds. River Research and Applications, 39(2), 266–276. https://doi.org/10.1002/rra.4082
• Davidson-Arnott, R. (2010). Introduction to coastal processes and geomorphology. Cambridge University Press. New York.
• Diaconu, D. C., Bretcan, P., Peptenatu, D., Tanislav, D., & Mailat, E. (2019). The importance of the number of points, transect location and interpolation techniques in the analysis of bathymetric measurements. Journal of Hydrology, 569, 774–785. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2018.12.070
• Duran, A., & Turoğlu, H., (2021). Hisarönü ve Filyos Limanları yakın kıyılarında jeomorfolojik değişikliklerin mekânsal analiz ve sonuçları. 2. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi (pp.216-219). İstanbul, Turkey
• ESRI. (2024). ArcGIS Pro: Topo to Raster—Tool Reference. Environmental Systems Research Institute. (Erişim: 15.02.2024)
• Garmin. (2024). Striker Vivid 5cv Teknik Özellikleri. Garmin Ürün Kataloğu. (Erişim: 10.01.2024)
• Giambastiani, Y., Giusti, R., Cecchi, S., Palomba, F., Manetti, F., Romanelli, S., & Bottai, L. (2020). Volume estimation of lakes and reservoirs based on aquatic drone surveys: The case study of Tuscany, Italy. Journal of Water and Land Development, 46, 84–96. https://doi.org/10.24425/jwld.2020.134203
• Halmai, Á., Gradwohl-Valkay, A., Czigány, S., Ficsor, J., Liptay, Z. Á., Kiss, K., & Pirkhoffer, E. (2020). Applicability of a recreational-grade interferometric sonar for the bathymetric survey and monitoring of the Drava River. ISPRS International Journal of Geo-Information, 9(3), 149. https://doi.org/10.3390/ijgi9030149
• Heyman, W. D., Ecochard, J. L. B., & Biasi, F. B. (2007). Low-cost bathymetric mapping for tropical marine conservation—A focus on reef fish spawning aggregation sites. Marine Geodesy, 30(1-2), 37–50. https://doi.org/10.1080/01490410701295996
• Horta, J., A. Pacheco, D. Moura & Ó. Ferreira. (2014). Can recreational Echosounder-Chartplotter systems be used to perform accurate near- shore bathymetric surveys? Ocean Dynamics 64 (11): 1555–1567. https://doi.org/10.1007/s10236-014-0773-y.
• Huang, Y. & Jin, P. Impact of human interventions on coastal and marine geological hazards: a review. Bull Eng Geol Environ 77, 1081–1090 (2018). https://doi.org/10.1007/s10064-017-1089-1
• IHO. (2008). Standards for hydrographic surveys. 5th ed. Monaco, Monaco: International Hydrographic Bureau. https://iho.int/uploads/user/pubs/standards/s-44/S-44_5E.pdf
• Kearns, T. A., & Breman, J. (2010). Bathymetry: The art and science of seafloor modeling for modern applications. In J. Breman (Ed.), Ocean Globe (pp. 1–36).
• Purdie, H., Bealing, P., Tidey, E., Gomez, C., & Harrison, J. (2016). Bathymetric evolution of Tasman Glacier terminal lake, New Zealand, as determined by remote surveying techniques. Global and Planetary Change, 147, 1–11. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2016.10.018
• Sacarny, O. N., Petrov, D. V., & Ivanov, L. M. (2018). Shallow water bathymetric surveying using low-cost single-beam sonar: opportunities and limitations. Hydrography Today, 25(4), 33– Forty. https://repository.library.noaa.gov/view/noaa/46058/noaa_46058_DS1.pdf.
• Sugiyama, S., Sakakibara, D., Tsutaki, S., Maruyama, M., & Sawagaki, T. (2015). Glacier dynamics near the calving front of Bowdoin Glacier, northwestern Greenland. Journal of Glaciology, 61(226), 223–232. https://doi.org/10.3189/2015JoG14J127
• Süme, V., & Yüksek, Ö. (2018). Doğu Karadeniz kıyılarında balıkçı barınaklarının sığlaşması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(3), 843-852. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.416387
• Turoğlu, H. (2000). “Doğal Ortam Analizi ve Düzenleme-Planlama Çalışmaları”, İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, Sayı: 8, s.: 201-212, İstanbul.
• Turoğlu, H. (2005a). Tabzon-Sarp arası Karadeniz sahil yolu inşaatının jeomorfolojik etkileri. 29–30 Eylül 2005, İ.Ü. Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı: 353–362, ISBN 975–6686–02–0.
• Turoğlu, H. (2005b). “Fiziksel Planlama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri”, Ege Üniversitesi, Ege Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 2729 Nisan 2005, Bildiri Özetleri Kitabı, s.: 355-368, İzmir.
• Turoğlu, H. (2019). Yapay kıyıların jeomorfolojik tanımlaması: Diliskelesi kıyıları örneği (Kocaeli, Türkiye) İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi (Istanbul University Journal of Geography), 39: 11-27. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/804680
• Turoğlu, H. (2020). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Esasları (Güncellenmiş 5. Baskı), ISBN 978–975–9060–51–0, Çantay Kitapevi, İstanbul.
• Turoglu, H., & Duran, A. (2021). Filyos Çayı Deltasında (Karadeniz) kıyı çizgisi değişiklikleri ve yakın geleceğe yönelik göstergeler. Türk Coğrafya Dergisi (78), 61-74. https://doi.org/10.17211/tcd.1016928
• Turoğlu, H., Özdemir, H., Gönençgil, B., & Mater, B. (2004). Hatalı kıyı kullanımının neden olduğu bir problem: Karaburun Limanın (İstanbul) dolması. Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları V. Ulusal Konferansı, Adana, Türkiye, 1 - 04 Mayıs 2004, cilt.2, sayfa: 633-642.
• Yamasaki, S., & Kamai, T. (2015). A novel method of surveying submerged landslide ruins: Case study of the Nebukawa landslide in Japan. Engineering Geology, 186, 28–33. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2014.11.010
• Yamasaki, S., Tabusa, T., Iwasaki, S., & Hiramatsu, M. (2017). Acoustic water bottom investigation with a remotely operated watercraft survey system. Progress in Earth and Planetary Science, 4(25), 1–9. https://doi.org/10.1186/s40645-017-0140-y