Kentlerde Kuş Göç Yolları Üzerindeki Biyoçeşitliliğin Peyzaj Tasarım Uygulamaları ile Desteklenmesi: Çankırı Örneği

Yıl 2023, , 526 - 535, 30.09.2023

Pelin Şahin Körmeçli , Kevser Sena Ceylan

https://doi.org/10.35229/jaes.1352864

Öz

Günümüzde dünya genelinde hızla artan kentleşme, doğal ekosistemler üzerinde büyük bir baskı oluşturmaktadır. Bu süreçte ekosistemin bir parçası olan kuş göç yollarının özellikle kentlerdeki biyoçeşitlilik için önemi büyüktür. Hızla artan yoğun kentleşme ile doğal yaşam alanları daralan kuşlar için biyoçeşitliliği destekleyecek tasarım uygulamalarının geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda kuş göç yolları üzerinde yer alan ve ekolojik değerleri ile gelişim potansiyeline sahip olan Çankırı ili kent merkezi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Çalışmanın amacı kuş göç yolları üzerinde tasarım önerileri geliştirerek kentsel biyoçeşitliliğin desteklenmesidir. Çalışmanın ilk aşamasında BirdLife International kuruluşunun geliştirdiği analiz aracı (Soaring Bird Sensitivity Mapping Tool) ile Çankırı kenti üzerinden geçen kuş göç yolları ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise söz konusu göç yolları üzerinden alt sistem biyotoplarına göre tasarım önerileri geliştirilmiştir. Türlerin ihtiyaçlarına uygun olarak düşünülmüş ve yeşil altyapıyı destekleyen tasarım uygulamaları kuşlar için kentlerde yaşam alanları oluşturmakta ve kent ekosisteminin sürdürülebilirliğine katkıda bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Biyoçeşitliliğe duyarlı kentsel tasarım, kentsel biyoçeşitlilik, kuş göç yolları, kuş dostu peyzaj tasarımı, yeşil altyapı

Promoting Biodiversity on Bird Migration Routes in Cities with Landscape Design Practices: The Case of Çankırı

Öz

Nowadays, rapidly increasing urbanization around the world have a negative impact on natural ecosystems. In this process, bird migration routes, which are part of the ecosystem, are of great importance especially for biodiversity in cities. There is a need to develop design practices that will provide biodiversity for birds whose natural habitats are decreasing due to rapidly rising urbanization around the world. In this context, the city center of Çankırı, which is located on bird migration routes and has development potential with its ecological values, was chosen as the study area. The aim of the study is to promote urban biodiversity by developing design proposals on bird migration routes. In the first stage of the study, bird migration routes passing over the city of Çankırı were investigated with the analysis tool (Soaring Bird Sensitivity Mapping Tool) developed by BirdLife International. In the second stage of the study, design proposals were developed according to the subsystem biotopes over the study case migration routes. The study, which proposes design practices that are designed in accordance with the needs of the species and that support green infrastructure, provides habitats for birds in cities and contributes to the sustainability of the urban ecosystem.

Anahtar Kelimeler

Biodiversity sensitive urban design, urban biodiversity, bird migratory pathways, bird-friendly landscape design, green infrastructure

Kaynakça

• Akkemik, Ü. (2018). Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 684s.
• Anonymous. (2023). Migratory Soaring Bird Project. https://migratorysoaringbirds.birdlife.org/ (14 Ağustos 2023).
• Anonymous. (2023a). Migratory Soaring Bird Mapping Tool. https://maps.birdlife.org/MSBtool/ (14 Ağustos 2023).
• Aslan, H. & Uslu, A. (2021). Biyoçeşitliliğin Geliştirilmesi için Polinatör Böcekleri Çeken Bitki Türlerinin Kentsel Peyzajda Kullanımı: Kalecik Örneği. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6(1), 358-373.
• Babac, M.T. (2004). Possibility of an information system on plants of South-West Asia with particular reference to the Turkish plants data service (TÜBİVES). Turkish Journal of Botany, 28(1), 119-127. http://194.27.225.161/yasin/tubives/index.php?sa yfa=210&name=18
• Bennett, A.B. & Lovell, S. (2019). Landscape and Local Site Variables Differentially Influence Pollinators and Pollination Services in Urban Agricultural Sites. PLoS ONE, 14(2): e0212034.
• Bilgili, B., Aytaş, İ., Çorbaci, Ö. & Alp, Ş. (2014). İlkbaharda çiçek açan bazı bitki türlerinin Çankırı koşullarında çiçeklenme zamanlarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3), 338-347.
• Çepel, N. (1995). Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü. Türkçe-Almanca-İngilizce. Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma, TEMA Yayınları, İstanbul, 231s.
• Çorbacı, Ö.L. & Ekren, E. (2022). Kentsel açık yeşil alanlardaki yenilebilir bitkilerin değerlendirilmesi: Kahramanmaraş Kenti Örneği. Journal of Anatolian Environmental & Animal Sciences, 7(4), 589-596.
• Çorbacı, Ö.L., Ekren, E. & Atasoy, M. (2022). Rize Kentsel Açık Yeşil Alanlarındaki İstilacı Bitki Türleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 7(2), 156-162.
• Doğa Derneği. (2006). Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları. Doğa Derneği, Ankara, 639s.
• Eakin, C.J., Campa III, H., Roloff, G.J., Rowe, D.B. & Westphal, J. (2015). Avian response to green roofs in urban landscapes in the Midwestern USA. Wildlife Society Bulletin, 39(3), 574-582.
• Gökmen, B. (2007). Çankırı İli Coğrafyası. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye, 370s.
• Güneroğlu, N. & Oğuztürk, G.E. (2021). Tarihi On Gözlü Köprü ve Yakın Çevresinin Kıyısal Peyzaj Değeri Açısından Araştırılması. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(3), 754-766.
• Hails, C.J. & Kavanagh, M. (2013). Bring Back The Birds. The Raffles Bulletin of Zoology, 29, 243- 258.
• Hilty, J., Keeley, A., Lidicker Jr., W. & Merenlender, A. (2019). Corridor Ecology (2nd ed.) Island Press, Washington D.C., 369p.
• Juncà, M.B., Zaragoza, R.M. & Guelar, P.K. (2016). The Vital Role of Biodiversity in Urban Sustainability. State of the World: Can a City Be Sustainable? 297-310p, Island Press/Center for Resource Economics.
• Kurtz, S.C. (2022). Co-habitation and Migration: Urban Design for Bird Migratory Pathways, Landscape Architecture Department. Master Thesis, Clemson University, ABD, 76p.
• Melles, S., Glenn, S. & Martin, K. (2003). Urban bird diversity and landscape complexity: Species. Environmment associations along a multiscale habitat gradient. Conservation Ecology, 7(1).
• Miller J.R., Wiens J.A., Hobbs T.N. & Theobald D.M. (2003). Effects of human settlement on bird communities in lowland riparian areas of Colorado (USA). Ecological Society of America, Ecological Applications. 13(4),1041-1059
• Nowak, M. (2004). Urban Agriculture On The Rooftop. Senior Honors Thesis, Corell University, Ithaca, New York, ABD, 74p.
• Oğuztürk, G.E. & Pulatkan, M. (2022). Üniversite Yerleşkelerinin Bütüncül Planlama Yaklaşımıyla Değerlendirilmesinin Bibliyometrik Analiz ile irdelenmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 18(2), 1-13.
• Özkazanç, N.K. & Özay E. (2019). Göçmen Kuşları Tehdit Eden Faktörler. Bartın University International Journal of Natural and Applied Sciences. 2(1), 77-89.
• Öztemel, T. (2021). Kuş Göç Yolları Üzerinde Bulunan Rüzgar Enerji Santrallerinin (Res) Kuş Populasyonu Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Aydın, 73s.
• Pauleit, S., Hansen, R., Rall, E.L., Zölch, T., Andersson, E., Luz, A.C., Szaraz, L., Tosics, I. & Vierikko, K. (2017). Urban Landscapes and Green Infrastructure. Environment and Human Health, Management and Planning, Oxford Research Encyclopedia of Environmental Science, 53p. PDS. (2014). Land Use and Development Policies and Guidelines. Planning and Development Services, Vancouver, BC, Kanada, 37p.
• Perrow, M. (2017). Wildlife and Wind Farms-Conflicts and Solutions: Onshore: Potential Effects (Vol. 1) (Ed.). Pelagic Publishing Ltd, UK, 298p.
• Savard, J.P.L., Clergeau, P. & Mennechez, G. (2000). Biodiversity Concepts and Urban Ecosystems. Landscape and urban planning, 48(3-4), 131-142.
• SFPD. (2010). Standards for Bird-Safe Buildings. San Francisco Planning Department, 18s. Tietze, T. (2018). Bird Species: How they arise, modify and vanish. Springer Nature Switzerland, Switzerland, 266p.
• Tokuş, C.M. & Özdemir, G. (2017). Yağmur Hasadı Uygulamalarına Giriş Rehberi: İklim Değişikliğine Uyum Kapsamında Bir Çözüm Önerisi. Peyzaj Araştırmaları Derneği, Ankara, 66s.
• Tuttu, G., Aytaş, İ. & Dilaver, Z. (2019). Use opportunities of some natural herbaceous plants of Cankiri province in landscape applications. International Journal of Scientific & Technological Research, 5(3), 136-147.
• Uğurlu, Z. (2022). Bursa Kent Parklarında Kullanılan Meyveli Odunsu Bitkiler ve Kentsel Yaban Hayatına Katkıları. Yüksek Lisans Tezi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Bursa Teknik Üniversitesi, Bursa, Türkiye, 36s.
• Uslu, A. & Shakouri, N. (2013). Kentsel Peyzajda Yeşil Altyapı ve Biyolojik Çeşitliliği Destekleyecek Olanaklar. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 6(1), 46-50.
• Wenzel, A., Grass, I., Vasuki V.B. & Tscharntkea, T. (2020). How Urbanization is Driving Pollinator Diversity and Pollination - A systematic Review. Biological Conservation, 241, 108321.
• Whelan, C.J., Daniel G. Wenny, D.G. & Marquisc, R. J. (2008). Ecosystem Services Provided by Birds, 25-60p. New York Academy of Sciences, ABD.
• WWF. (2004). Ölü Ağaçlar Yaşayan Ormanlar. WWF Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı. https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/olu agaclaryasayanormanlarraporu_tr_pdf.pdf?6260/ olu-agaclar-yasayan-ormanlar. (01 Ağustos 2023).