The Impact of Urban Development on Green Spaces in Rize City Center: A Temporal Assessment Between 2009 and 2024

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 4, 352 - 359, 31.07.2025

Gülcay Ercan Oğuztürk , Çağla Sağır , Turan Yüksek , Ali Erdem Özçelik , Ömer Lütfü Çorbacı , Türker Oğuztürk

https://doi.org/10.35229/jaes.1672813

Öz

This study examines the temporal change in green spaces within the city center of Rize between the years 2009 and 2024. The research evaluates the impact of urbanization dynamics—such as residential development and the expansion of transportation networks—on green areas. Comparative analyses were conducted using satellite images and archival data obtained from local authorities for the specified years. The findings reveal that urban expansion has significantly reduced the extent of green infrastructure in the city center. This decline has led to adverse effects on urban biodiversity, air quality, and overall quality of life. The study emphasizes the necessity of developing sustainable urban planning approaches and implementing integrated strategies for the conservation of green spaces, particularly within the context of Rize.

Anahtar Kelimeler

Land use , temporal change , urban green spaces , sustainable urban planning , Rize.

Rize Kent Merkezinde Kentsel Gelişimin Yeşil Alanlara Etkisi: 2009–2024 Yılları Arasında Zamansal Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, 2009 ve 2024 yılları arasında Rize kent merkezindeki yeşil alanlarda meydana gelen zamansal değişimi incelemektedir. Araştırmada, konut gelişimi ve ulaşım ağının genişlemesi gibi kentleşme dinamiklerinin yeşil alanlar üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında, ilgili yıllara ait uydu görüntüleri ve yerel yönetim arşiv verileri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş; yeşil alanların fiziksel büyüklüklerindeki değişimler nicel olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, kentsel büyümenin şehir merkezindeki yeşil dokuyu önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. Bu durum, kentsel biyoçeşitlilik, hava kalitesi ve genel yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkilere yol açmaktadır. Çalışma, Rize kenti özelinde sürdürülebilir kentsel planlama yaklaşımlarının geliştirilmesi ve yeşil alanların korunmasına yönelik bütüncül stratejilerin uygulanması gerektiğine dikkat çekmektedir..

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanımı , zamansal değişim , kentsel yeşil alanlar , sürdürülebilir kent planlaması , Rize.

Kaynakça

• Aksoy, Y., & Ergun, N. (2009). Kentleşme ve yeşil alan sorunu üzerine bir araştırma: İstanbul kenti Bakırköy ilçesi örneği. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(4), 426-438.
• Atanur, G., Mirici, M.E., & Ersöz, N.D. (2024). Kaybolan kent ve doğa ilişkisini kentsel açık yeşil alanlar üzerinden tartışmak: Bursa Yıldırım ilçesi örneği. İdealkent, 16(43), 393–414.
• Bainbridge, D.A. (2015). Gardening with less water. Storey Publishing, 127, Massachusetts.
• Atila, G.Ü., & Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Turkish Journal of Forestry, 2(1), 27-48.
• Atila, G.Ü., Dinç, G., Akın, T., & Koçak, A.İ. (2020). Kentsel açık ve yeşil alanların mevcut yasal durumu ve uygulamadaki sorunlar. İdealkent, 11(Özel Sayı), 1281-1312.
• Bikis, A. (2023). Urban air pollution and greenness in relation to public health. Journal of Environmental and Public Health, 1, 8516622.
• Çorbacı, Ö.L., Ekren, E., & Verdi, S. (2024). Rize- Artvin Karayolu Bitkilendirme Tasarımının Peyzaj Mimarlığı Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 9(3), 403-421.
• Deb, P., Jha, R.K., Kumar, N., Vishal, M.K., Shukla, D.P., Kalita, P.K., & Singh, L.K. (2025). Analyzing land use land cover dynamics under rapid urbanization using multi-temporal satellite imageries and geospatial technology for Jamshedpur city in India. Advances in Space Research, 75(3), 2810-2825.
• Doygun, H., Atmaca, M., & Zengin, M. (2015). Kahramanmaraş’ta kentleşme ve yeşil alan varlığındaki zamansal değişimlerin incelenmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(4), 55-61.
• Erdoğan, E., & Khabbazi, P.A. (2013). Yapı yüzeylerinde bitki kullanımı, dikey bahçeler ve kent ekolojisi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 1, 23-27.
• Fu, M., Jiao, L., & Su, J. (2025). Urban land system change: Spatial heterogeneity and driving factors of land use intensity in Wuhan, China. Habitat International, 159, 103380.
• Gazel, B. (2022). Kentsel açık ve yeşil alanların yaşanabilirlik kavramı bağlamında değerlendirilmesi: Konya kent merkezi örneği. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Gemeda, D.O., Kenea, G., Teshome, B., Daba, G.L., Argu, W., & Roba, Z.R. (2024). Impact of land use and land cover change on land surface temperature: Comparative studies in four cities in southwestern Ethiopia. Environmental Challenges, 16, 101002.
• Gheorghe, I. F., & Ion, B. (2011). The effects of air pollutants on vegetation and the role of vegetation in reducing atmospheric pollution. The impact of air pollution on health, economy, environment and agricultural sources, 29, 241-80.
• Gökalp, D.D., & Yazgan, M.E. (2013). Kentsel tasarımda kent ekolojisi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 1, 28-31.
• Hoang, N.D., Tran, V.D., & Huynh, T.C. (2025). From data to insights: Modeling urban land surface temperature using geospatial analysis and interpretable machine learning. Sensors, 25, 1169.
• Hu, X., & Lima, M.F. (2024). The association between maintenance and biodiversity in urban green spaces: A review. Landscape and Urban Planning, 251, 105153.
• Işınkaralar, K. (2022). Kütahya kent merkezinde hava kalitesinin zamansal ve mekânsal değişimi. SDU Journal of Engineering Sciences & Design, 10(1).
• Jamali, A.A., Behnam, A., Almodaresi, S.A., He, S., & Jaafari, A. (2024). Exploring factors influencing urban sprawl and land-use changes using random forest classification. Environment, Development and Sustainability, 26(5), 13557-13576.
• Karimi, F., & Sultana, S. (2024). Urban expansion prediction and land use/land cover change modeling for sustainable urban development. Sustainability, 16(6), 2285.
• Koprowska, K., Łaszkiewicz, E., & Kronenberg, J. (2020). Is urban sprawl linked to green space availability?. Ecological Indicators, 108, 105723.
• Kurtaslan, B. Ö., & Yazgan, M.E. (2005). Kayseri kent bütününün açık ve yeşil alanlarının sistem yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 20(1), 69-80.
• Liu, Z., He, C., & Wu, J. (2016). The Relationship between habitat loss and fragmentation during urbanization: An empirical evaluation from 16 World Cities. PLoS ONE 11(4), e0154613. DOI: 10.1371/journal.pone.0154613
• Maas, J., Van Dillen, S.M., Verheij, R.A., & Groenewegen, P.P. (2009). Social contacts as a possible mechanism behind the relation between green space and health. Health & Place, 15(2), 586-595.
• Manna, H., & Sarkar, S. (2025). Quantifying urban land surface temperature (LST) dynamics using remote sensing in Eastern India. Theoretical and Applied Climatology, 156(3), 151.
• Ogunbode, T.O., Oyebamiji, V.O., Sanni, D.O., Akinwale, E.O., & Akinluyi, F.O. (2025). Environmental impacts of urban growth and land use changes in tropical cities. Frontiers in Sustainable Cities, 6, 1481932.
• Oğuztürk, G. E., & Pulatkan, M. (2022). Üniversite yerleşkelerinin bütüncül planlama yaklaşımıyla değerlendirilmesinin bibliyometrik analiz ile irdelenmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 18(2), 1-13.
• Özgün, F. (2024). Küreselleşme ve Kentleşmenin Çevreye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 25(2), 130-152. DOI: 10.24889/ifede.1501231
• Öztürk, S. (2013). Kentsel açık ve yeşil alanların yaşam kalitesine etkisi: Kastamonu örneği. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 13(1), 109-116.
• Rize Tarım Orman. (2024). Rize'nin Coğrafi Yapısı. Erişim tarihi: 02.05.2024, https://rize.tarimorman.gov.tr/Menu/12/Cografi- Yapi
• Sharma, M., Kumar, V., & Kumar, S. (2024). A systematic review of urban sprawl and land use/land cover change studies in India. Sustainable Environment, 10(1), 2331269.
• Sipahi, M., & Yılmaz, H. (2022). Planning experience on the factors affecting the physical land use change and temporal change in the Eastern Black Sea coastal settlements; the case of Çayeli. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 7(4), 397-405.
• Threlfall, C.G., Mata, L., Mackie, J.A., Hahs, A.K., Stork, N.E., Williams, N. S., & Livesley, S. J. (2017). Increasing biodiversity in urban green spaces through simple vegetation interventions. Journal of applied ecology, 54(6), 1874-1883.
• Timilsina, R.H., Ojha, G.P., Nepali, P.B., & Tiwari, U. (2025). Landscapes in transition: Agricultural land use change in Inner Terai of Nepal. International Journal of Social Sciences and Management, 12(1), 46-59.
• Tosun, E.K. (2017). Sürdürülebilirlik bağlamında ekolojik kent söylemi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 169-183.
• Türker, H.B., & Gül, A. (2022). Kentsel açık ve yeşil alanlarının niceliksel analizi ve irdelenmesi: Uşak kent merkezi örneği. Kent Akademisi, 15(4), 2088-2109.
• URL-1. (2025) https://www.drdatastats.com/turkiye- mahalle-ve-koy-nufuslari/ 08.04.2025
• Wu, Y., Che, Y., Liao, W., & Liu, X. (2025). The impact of urban morphology on land surface temperature in the Pearl River Delta. Building and Environment, 267, 112215.
• Yüksek, T. (2011). Rize yöresinde yanlış arazi kullanımı ve neden olduğu çevresel sorunlar. Doğu Karadeniz Bölgesi Heyelan ve Taşkın Sempozyumu, 10-11 Şubat 2011, Trabzon.
• Yüksek, T. (2017). Land use, some forestry studies and a general evaluation of the temporal distribution of precipitation in Rize. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 2(3), 59-66.
• Zhao, C., Weng, Q., & He, Z. (2025). Quantifying the importance of urban plan intentions in Austin, Texas. Land Use Policy, 149, 107415.