Artvin (Türkiye)’nin Yarı Kurak Erozyonlu Alanlarında Kapari’nin Toprak Koruma Yeteneği ve Büyüme Performansının Belirlenmesi

Yıl 2018, , 62 - 67, 31.08.2018

Turan Yüksek , Filiz Yüksek , Mehmet Özalp , Zafer Ölmez

https://doi.org/10.35229/jaes.398500

Öz

Bu
çalışmada Artvinde yarıkurak sahalarda kaparinin gelişimi ve toprak koruma
yeteneği araştırılmıştır. Bu amaçla her bir işlem için rastlantılı tam bloklar
deneme desenine göre, her biri 4 yinelemeli (4 x 100 m²) 4 adet
kalıcı blok oluşturulmuştur. Bu boklarda herbir işlem için yüzeysel akış ölçüm
parselleri oluşturulmuştur. 2006-2008 yılları arasında meydana gelen yüzeysel
akış sonucu tanklarda biriken su ve taşınan sediment miktarı ölçülmüştür. Daha
sonra bu değerler yardımıyla yüzeysel akış yüksekliği, taşınan sediment miktarı
ve taşınan sediment konsantrasyonu hesaplanmıştır. Ayrıca parsellere dikilen
kaparinin gelişimi izlenmiştir. Araştırma sonucunda kapari parsellerinde 2006
yılında ortalama yaşam yüzdesi % 21 olarak bulunmuştur. 2006 yılında kapari
parsellerindeki boy gelişimi 2.7–6.9 cm arasında iken; 2007 yılında ise bu
değer 16,3-68,7 cm olmuştur. Yapılan istatistik analiz sonucunda yüzeysel akış
yüksekliği, taşınan sediment miktarı ve sediment konsantrasyonu bakımından
mevsimlere göre ve yıllara göre istatistiksel anlamda önemli farklılıklar
gözlenirken, çıplak parsellere göre kapari ile erozyon kontrolü yapılmış
parselde anlamlı farklılıklar gözlenmemiştir. Kaparinin araştırma sahası
erozyona uğramış topraklardaki adaptasyonunun ve gelişmesinin arzulanan seviyede
olmadığı tespit edilmiştir. Büyüme mevsimi boyunca yaşanan yaz kuraklığı
dikimin ilk yıllarında bitkinin hayatta kalmasını ve gelişimini olumsuz
etkilediği düşünülmektedir. Kaparinin hayatta kalma oranının ve gelişiminin az
olması yağmurun erosiv etkisinin engelleyecek kapalılığın oluşmamasıyla
sonuçlanmıştır. Şiddetli yaz kuraklığı ve toprak özelliklerinin (soil texture,
soil water level, etc..) türün gelişimi ve türün yaşam yüzdesi üzerinde etkili
olduğu söylenebilir.  Erozyona uğramış ve
vejetasyon döneminde düzensiz ve yetersiz yağışların olduğu yerlerde; bu türün
ilave erozyon kontrolü teknikleri (toprak koruma teknikleri ) ile kombine
edilerek erozyona uğramış sahalarda kullanılması erozyon kontrolünün daha
başarılı olmasını sağlayabilir. 

Anahtar Kelimeler

Kapari, erozyon, yüzeysel akış, sediment, sediment konsantrasyonu, Artvin

Determination of the Growth Performance and Soil Protection Ability of the Caper (Capparis sp) in Eroded Site in Semi-Arid Region of Artvin, Turkey

Öz

As
a result of the statistical analysis, there were significant differences in
terms of runoff, sediment transport amount and sediment concentration according
to season and years, but no significant differences were observed between bare
area and caper experimental sites. It has been determined that the adaptation
of the caper in the eroded soil and its development is not at the desired level.
It is thought that severe summer drought during the growing season negatively
affects the survival and development of the caper saplings in the first years
of planting. The survival rate of the caper and its low development could not prevent
the erosive effect of the rain. It can be said that severe summer drought and
soil characteristics (e.g: soil texture, soil water level) have significant
effects on growing and survival rates of caper saplings. It can be more useful
to use combination with additional erosion control techniques (e.g., soil
protection techniques) to make erosion control in this kind of sites where
there is irregular and inadequate rainfall.

 In
this study, the growth performance and soil protection ability of the Caper (Capparis sp) in eroded site in semi-arid
region of Artvin, Turkey were investigated. For this purpose, the experimental
design at the site included a randomized complete block with four replicates (a
total of 8 experimental plots: 2 treatments × 4 replicates). Each plot was 20-m
long×5-mwide, which is wide enough to minimize edge effects and large enough
for downslope rills to develop. Between 2006-2008, water and sediment
accumulated in sediment deposited tanks were measured. Then, with the help of
these values, the runoff, the amount of transported sediment and the
concentration of transported sediment were calculated. In addition, the
development of the caper seedlings has been observed and recorded. As a result
of the research, the average survival
percent of caper sapling in 2006 was found to be 21%. While, the mean height of
caper seedlings varied between 4.6 cm and 6.1 cm in 2006, it has been varied between
5.2 cm and 8.18 cm in 2007.

Anahtar Kelimeler

Caper, eroded site, semi-arid, runoff, sediment, sediment concentration

Kaynakça

• Acar C, Bilgin F, Gül A. 2002. Manisa Sarıgöl Yöresindeki Erozyon Sahalarında Ormancılık-Karma Ormancılık-Tarım-Mera Amaçlı Kullanım Tekniklerine Uygun Bazı Bitki Türlerinin Belirlenmesi ve Erozyon Kontrolü Üzerine Etkileri. Teknik Bülten No: 019, Orman Bakanlığı Yayın No: 155 Ankara. Adekalu KO, Olorunfemi IA, Osunbitan JA. 2007. Grass mulching effect on infiltration, surface runoff and soil loss of three agricultural soils in Nigeria. Bioresource Tech, 98: 912– 917. Andreu V, Rubio JL, Gimeno-Garcı́a E, Llinares JV. 1998. Testing three Mediterranean shrub species in runoff reduction and sediment transport. Soil and Tillage Research, 45(3–4): 441-454. Angima SD, Stott DE, O'Neill MK, Ong CK, Weesies GA. 2002. Use of callindra–Napier grass contour hedges to control erosion in central Kenya. Agric. Ecosyst.Environ., 91: 15–23. Babalola O, Oshunsanya SO, Are K. 2007. Effects of vetiver grass (Vetiveria nigritana) strips, vetiver grass mulch and an organomineral fertilizer on soil, water and nutrient losses and maize (Zea mays, L) yields. Soil Tillage Res., 96:6–18. Brady NC, Weil RR. 1999. The Nature and Properties of Soils. New Jersey: Prentice Hall Publishing, Calvo-Cases A, Boix-Fayos C, Imeson AC. 2003. Runoff generation, sediment move-ment and soil water behaviour on calcareous (limestone) slopes of some Mediterra-nean environments in southeast Spain. Geomorphology, 50: 269–291. Dokuz, A., 2000. Geology, geotectonics, geochemistry and petrogenesis of magmatic and metamorphic rocks in Yusufeli (Artvin–Turkey)]. Ph.D. thesis, Karadeniz Technical University, Trabzon–Turkey [in Turkish, unpublished], 311 p. Garcia-Estringana P, Alonso-Blázquez N, Marques MJ, Bienes R, González-Andrés F, Alegre J. 2013. Use of Mediterranean legume shrubs to control soil erosion and runoff in central Spain. A large-plot assessment under natural rainfall conducted during the stages of shrub establishment and subsequent colonisation. CATENA, 102: 3-12. Chirino A, Bonet J, Sanchez JR. 2006. Effects of 30-year-old Aleppo pine plantations on runoff, soil erosion, and plant diversity in a semi-arid landscape in south eastern Spain. Catena, 65 (1): 19-29. Ghawi I, Battikhi A. 1986. Water melon production under mulch and trickle irrigation in the Jordan Valley. Journal of Agronomy and Crop Sci., 157: 145–155 Kara Z, Ecevit F, Karakaplan S. 1996. Toprak koruma elemanı ve yeni bir tarımsal ürün olarak kapari (Capparis spp.). Tarım-Çevre İlişkileri Sempozyumu, Mersin, pp. 919-929. Kelkit A, Müftüoğlu M. 2001. Çanakkale yöresi tarımında ve erozyonla mücadelede kapari (Capparis spinosa L.)’nin önemi. Atatürk Üniver., Ziraat Fakültesi Dergisi, 32 (3): 329-333. Kothyari BP, Verma PK, Joshi BK, Kothyari UC, 2004. Rainfall–runoff–soil and nutri-ent loss relationships for plot size areas of Bheta Gad watershed in Central Himalaya. India. J. Hydrol., 293: 137–150. Li XY, Gao SY, Xu HY, Liu LY. 2006. Growth of Caragana korshinskii using runoff-collecting microcatchments under semiarid condition. Journal of Hydrology, 328 (1–2): 338-346. Martínez Raya A, Durán Zuazo VH, Francia Martínez JR. 2006. Soil erosion and runoff response to plant-cover strips on semiarid slopes (SE Spain). Land Degradation and Development, 17(1):1–11. Mohammad AG, Adam MA. 2010. The impact of vegetative cover type on runoff and soil erosion under different land uses. Catena, 81 (2): 97–103. Nunes AN., de Almeida AC, Coelho COA. 2011. Impacts of land use and cover type on runoff and soil erosion in marginal area of Portugal. Appl. Geogr., 31: 687–699. Ölmez Z. 2001. Capparis ovata Desf. (kapari) nın Fidanlık Tekniği ve Artvin Yöresinde Plantasyon Denemeleri. Trabzon: KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 144pp. Özdemir F, Öztürk M. 1996. Batı Anadolu'da yayılış gösteren Capparis L. türlerinin bireysel ekolojisi üzerine bir araştırma, Turkish Journal of Botany, 20(2): 189-199. Özturan S. 2007. Çukurova Koşullarında Capparis ovata’da Farklı Ekim Sıklıklarının Verime Etkisi, Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 47pp. Smets, T, Poesen, J, Knapen A., 2008. Spatial scale effects on the effectiveness of organic mulches in reducing soil erosion by water. Earth-Science Reviews, 89: 1-12.
• Yüksek F, Yüksek T. 2007. Artvin Yusufeli yöresinde korunganın toprak koruma yeteneğinin belirlenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007 Erzurum, Bildiriler 2 Çayır Mera Yem Bitkileri ve Endüstri Bitkileri, 143-147. Yüksek T, Yüksek F, Özalp M, Ölmez Z. 2009. Artvin Pamukçular Yöresinde Kapari (Capparis ovata Desf.) ve Korunganın (Onobrychis viciifolia Scop.) Toprak Koruma Yeteneklerinin Karşılaştırılması.TÜBİTAK –TOVAK Proje No:1040116, 65 pp. Yüksek, T., Yüksek, F., 2011. The effects of restoration on soil properties in degraded land in the semi-arid region of Turkey, Catena, 84: (1-2), 47-53. Yüksek F, Yüksek T, 2015. Growth performance of sainfoin and its effects on the runoff, soil loss and sediment concentration in a semi-arid region of Turkey. Catena, 133: 309–317. Zhang GH, Liu GB, Wang GL. 2010. Effects of Caragana Korshinskii Kom. cover on runoff, sediment yield and nitrogen loss. International Journal of Sediment Research., 25( 3), 245-257. Zhou ZC, Shangguan ZP. 2008. Effect of Ryegrasses on Soil Runoff and Sediment Control. Pedosphere 18(1): 131–136. Xu XL, Ma KM, Fu BJ Liu W, Song CJ. 2009. Soil and water erosion under different plant species in a semiarid river valley, SW China: the effects of plant morphology, Ecological Research. 24 (1):37–46.