GIDA ATIKLARININ YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 27 - 32, 02.01.2024

Emine Okumuş

Öz

Son yıllarda gıda atığı, toplanmasından imhasına kadar olan süreçte uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Küresel olarak üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri, insan tüketimine ulaşamamaktadır. Atıkların bertarafı konusunda uygulanan yakma işlemi, başta içme sularına ve çevreye verdiği zararın yanı sıra, büyük miktarlarda sera gazı emisyonuna da sebep olmaktadır. Ortaya çıkan bu sorunlar, ülkeleri, yöneticileri, kamu kurum ve kuruluşları ile vatandaşların ortak hareket etmesini sağlayarak çeşitli çözüm yollarının arayışına yöneltmiştir. Gıda atıklarını yönetmenin en etkili yolu, kaynağında etkili bir şekilde ayrıştırma ve katma değeri yüksek ürünlerin üretimine yönelik endüstriyel süreçlerde geri dönüşüm yoluyla yakma ve depolama seçeneklerini azaltmaktır. Enerji ve diğer katma değerli ürünlerin üretimine yönelik gıda atıklarıyla ilgili artan bir hızda çeşitli araştırmalar yürütülmektedir. Bu derleme, gıda atıklarının katma değeri yüksek ürünlerin üretimi için kullanılmasına, etkili gıda atık yönetiminin küresel gıda israfını en aza indirmeye nasıl yardımcı olabileceğine, salgının gıda israfı üzerindeki etkisine ve bu sürecin içerdiği zorluk ve fırsatları konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gıda israfı, Katma değerli ürünler, Afet, Gıda atık yönetimi

MANAGEMENT AND EVALUATION OF FOOD WASTE

Öz

Son yıllarda gıda atığı, toplanmasından imhasına kadar olan süreçte uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Küresel olarak üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri, insan tüketimine ulaşamamaktadır. Atıkların bertarafı konusunda uygulanan yakma işlemi, başta içme sularına ve çevreye verdiği zararın yanı sıra, büyük miktarlarda sera gazı emisyonuna da sebep olmaktadır. Ortaya çıkan bu sorunlar, ülkeleri, yöneticileri, kamu kurum ve kuruluşları ile vatandaşların ortak hareket etmesini sağlayarak çeşitli çözüm yollarının arayışına yöneltmiştir. Gıda atıklarını yönetmenin en etkili yolu, kaynağında etkili bir şekilde ayrıştırma ve katma değeri yüksek ürünlerin üretimine yönelik endüstriyel süreçlerde geri dönüşüm yoluyla yakma ve depolama seçeneklerini azaltmaktır. Enerji ve diğer katma değerli ürünlerin üretimine yönelik gıda atıklarıyla ilgili artan bir hızda çeşitli araştırmalar yürütülmektedir. Bu derleme, gıda atıklarının katma değeri yüksek ürünlerin üretimi için kullanılmasına, etkili gıda atık yönetiminin küresel gıda israfını en aza indirmeye nasıl yardımcı olabileceğine, salgının gıda israfı üzerindeki etkisine ve bu sürecin içerdiği zorluk ve fırsatları konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Food waste, Value added products, Disaster, Food waste management

Kaynakça

• [1]. Swinburn BA, Kraak VI, Allender S, Atkins VJ, Baker PI, Bogard JR, Brinsden H, Calvillo A, De Schutter O, Devarajan R, Ezzati M, Friel S, Goenka S, Hammond RA, Hastings G, Hawkes C, Herrero M, Hovmand PS, Howden M, Jaacks LM, Dietz WH. The global syndemic of obesity, undernutrition, and climate change. The Lancet Commission report. Lancet (London, England). 2019; 393(10173): 791-846.
• [2]. FAO. Food loss and food waste. Food and Agriculture Organization of the United Nations: Rome, Italy. 2020.
• [3]. Östergren K, Gustavsson J, Hansen J, Møller H, Research O, Anderson G., Bellettato C, Canali M, Falasconi L, Gaiani S, Vittuari M, Salhofer S, Linzner R, Caspar B. (2014). FUSIONS definitional framework for food waste.
• [4]. European Commission. Directive 2008/98/EC. Off. J. Eur. Union. 2008; 312: 3.
• [5]. Gunjal BB. (2019). Value-added products from food waste. In: Gunjal AB, Waghmode MS, Patil NN, Bhatt P. (eds) Global initiatives for waste reduction and cutting food loss. IGI Global, 20-30.
• [6]. Agency, U.S.E.P. (2019). Methane Emissions from Landfills. Environmental Protection Agency.
• [7]. Rohm H, Brennan C, Turner C, Guenther E, Campbell G, Hernando I, Struck S, Kontogiorgos V. Adding value to fruit processing waste: innovative ways to incorporate fibers from berry pomace in baked and extruded cereal-based foodsa SUSFOOD project. Foods, 2015; 4(4): 690-697.
• [8]. Girotto F, Alibardi L, Cossu R. Food waste generation and industrial uses: A review. Waste Manag., 2015; 45: 32-41.
• [9]. Caldeira C, De Laurentiis V, Sala S. (2019). Assessment of food waste prevention actions: development of an evaluation framework to assess the performance of food waste prevention actions. JRC Technical Reports, European Commission.
• [10]. Soma T, Li B, Maclaren V. Food waste reduction: a test of three consumer awareness interventions. Sustainability, 2020; 12(3): 907.
• [11]. Annunziata A, Agovino M, Ferraro A, Mariani A. Household food waste: a case study in Southern Italy. Sustainability, 2020; 12(4): 1495.
• [12]. World’s food waste could feed 2 billion people. [https://www.worldvision.org/hunger-news-stories/food-waste] Accessed on Oct 18, 2020.
• [13]. Lindgren E, Harris F, Dangour AD, Gasparatos A, Hiramatsu M.. Sustainable food systems- a health perspective. Sustain Sci., 2018; 13(6): 1505-1517.
• [14]. Elhussieny A, Faisal M, D’Angelo G, Aboulkhair NT, Everitt NM, Fahim IS. Valorisation of shrimp and rice straw waste into food packaging applications. Ain Shams Engineering Journal, 2020; 11: 1219-1226.
• [15]. Mamma D. Food wastes: feedstock for value-added products. Fermentation. 2020; 6(2): 47.
• [16]. Prasoulas G, Gentikis A, Konti A, Kalantzi S, Kekos D, Mamma D. Bioethanol production from food waste applying the multienzyme system produced on-site by fusarium oxysporum f3 and mixed microbial cultures. Fermentation, 2020; 6(2): 39.
• [17]. Sarker A, Ghosh MK, Islam T, Bilal M, Nandi R, Raihan ML, Hossain MN, Rana J, Barman SK, Kim JE. Sustainable food waste recycling for the circular economy in developing countries, with Special reference to Bangladesh. Sustainability, 2022; 14: 12035.
• [18]. Pleissner D, Lin CSK. Valorisation of food waste in biotechnological processes. Sustain Chem Process, 2013; 1: 21.
• [19]. Yan S, Yao J, Yao L, Zhi Z, Chen X, Wu, J.. Fed batch enzymatic saccharification of food waste improves the sugar concentration in the hydrolysates and eventually the ethanol fermentation by Saccharomyces cerevisiae H058. Braz Arch Biol Technol, 2012; 55(2): 183-192.
• [20]. Fung L, Urriola PE, Baker L, Shurson GC. Estimated energy and nutrient composition of different sources of food waste and their potential for use in sustainable swine feeding programs. Transl Anim Sci, 2019; 3(1): 359-368.
• [21]. Food Agriculture Organization of the United Nations. [http://www.fao.org/policy-support/tools-and-publications/resources-details/en/c/1276396/] Accessed on: October 18, 2020.
• [22]. Sindhu R, Gnansounou E, Rebello S, Binod P, Varjani S, Thakur IS, Nair RB, Pandey A. Conversion of food and kitchen waste to value- added products. J Environ Manag, 2019; 241: 619-630.
• [23]. Nikmaram N, Leong SY, Koubaa M, Zhu Z, Barba FJ, Greiner R, Oey I, Roohinejad S. Effect of extrusion on the anti-nutritional factors of food products: an overview. Food Control, 2017; 79: 62-73.
• [24]. Déniel M, Haarlemmer G, Roubaud A, Weiss-Hortala E, Fages J.. Energy valorisation of food processing residues and model compounds by hydrothermal liquefaction. Renew Sust Energ Rev., 2016; 54: 1632-1652.