Üniversite Kampüsü Giriş Kapılarının Tasarım Süreçlerinin Okunması

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 98 - 123, 25.09.2023

Dilara Gökçen Paç

Öz

Ulusal yapı stoku için işlevsel, sürdürülebilir ve özgün yapay çevrelerin elde edilebilmesinin koşullarından bir tanesi; yürütücü aktörlere ait çalışma düzenlerinin optimize edilmesidir. Toplumsal, siyasi, bilimsel, sosyo-kültürel, ekonomik, teknolojik vb. faktörler, her mimari tasarımı; kamu-özel sektör ayrımından, yasalardan, yönetmeliklerden, bütçe planlamalarından kaynaklı olarak farklı özgül ağırlıklarda etkilemektedir. Bu bağlamda çalışma; doğal çevreye kazandırılan mimari tasarımlara ilişkin mekansal ve biçimsel değerler üzerinde yürütücü aktörlerin etkinlik paydalarının tespit edilerek tartışılmasına odaklanmaktadır. Yürütücü aktörlerin söz konusu çalışma hacimleri; ülkemizde sayıları hızla artan üniversite kampüslerine ait muhtelif giriş kapıları üzerinden irdelenmektedir. Bu kütlelerin; mimari planlama süreci aktörlerine ait dinamiklerin okunmasını kolaylaştıran girdilere sahip oldukları düşünülmektedir. Çünkü giriş kapıları; iç ve dış mekana (üniversite kampüsü ve kent) ilişkin mimari niteliklerden etkilenme potansiyeli barındıran bir arayüz meydana getirmekte ve “yer”i / “kurum”u temsil gücüne sahip olması bakımından yükseköğretim yapı stokundan ayrışmaktadır. Deneysel içerik; gözlem ve incelemelerin gerçekleştirilmesi, fotoğraflama ile mevcut durum tespitlerinin yapılması, müellif hedeflerinin, işveren beklentilerinin ve mimari projelerin etüt edilmesi gibi yöntemleri barındırmaktadır. Araştırmanın sonucunda; işveren merkezli üretim modellerinin hakimiyeti belgelenmiş ve işverene ilişkin eylem kalıplarının sınırları tariflenmediğinde; başta mimar olmak üzere yürütücü aktörlerin çalışma hacimlerinin kısıtlandığı belirlenmiştir. Bu tablonun ise i) Tasarım bütünlüğünün yitirilmesi, ii) Fonksiyonel ilişkilerin zayıflaması, iii) Kimliksizlik ve iv) Taklit gibi problemleri beraberinde getirdiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mimari Tasarım Süreci, Mimar, Üniversite Kampüsü Giriş Kapıları

Reading the Architectural Design Processes of University Campus Entrance Gates

Öz

One of the conditions for obtaining functional, sustainable and unique environments in national building stock is optimization of working regulations of executing actors. Factors such as social, political, scientific, socio-cultural, economic, technological have varying specific influences on each architectural design, stemming from the distinctions between public and private sectors, laws and budget planning. In this context, the research focuses on identification and discussion of effectiveness of executing actors on the spatial and formal values of architectural designs realized in the natural environment. The working volumes of executing actors are examined through various gates of university campuses, which are rapidly increasing in our country. It is believed that these masses have inputs that facilitate the understanding of the dynamics of the actors involved in the architectural planning process. Because gates create an interface that has the potential to be influenced by architectural qualities related to both the interior and exterior spaces (university campus and the city) and in terms of representing the power of "place" or "institution", they distinguish themselves from the stock of higher education buildings. The experimental content includes methods such as conducting observations and examinations, documenting the current state through photography and studying objectives of designers, expectations of employers and architectural projects. As a result of the research, the dominance of employer-centered production models has been documented and it has been determined that when the boundaries of action patterns related to the employers are not defined, the working capacities of executive actors, particularly architects, are limited. It has been observed that this situation leads to problems such as i) Loss of design integrity, ii) Weakening of functional relationships, iii) Lack of identity, and iv) Imitation.

Anahtar Kelimeler

University Campus Gates, Architectural design process, Architect

Kaynakça

• Akçay, F. Ç. (2018). Yarışma yöntemi ile elde edilen mimari projelerde işlevsel niteliğin artırılmasına yönelik bir model önerisi: Belediye hizmet binaları örneği, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akçay, F. Ç., Paç, D. G. (2021). Dolunay Parkı ve çevresine ait görseller.
• Akçay, F. Ç., Paç, D. G. (2021). Kullanıma sunulan kuleye ait görsel.
• Akçay, F. Ç. (2021). Ulusal mimari proje yarışmalarını kullanıcı – mekan ilişkisi üzerinden okumak. Online Journal of Art and Design, 9(3), s.211-233.
• Akçay, F. Ç., Paç, D. G. (2023). Erk Eksenli Ulusal Mimari Proje Yarışmaları: 70’li Yıllar Hükümet Konakları. F. Sönmez & S. Arslan Selçuk (Editörler), Anadolu’nun Yeniden İmarında Yarışma Projeleri: Yüzyılın Mimari Yarışmaları Üzerine (1930-1990) (ss. 268-283). İdealkent Yayınevi.
• Akçay, F. Ç., Sahil, S. (2021). Yarışma pratiğinden yansımalar. Yapı Dergisi, 470, 58-65
• Akpınar, İ. Y. & Aysev, E. (2011). Küreselleşen İstanbul’da bir sosyal aktör olarak mimarın rolü. Mimarlık / Dosya, Sayı 27, s.46-52.
• Arcan, E. F. & Evci, F. (1992). Mimari Tasarıma Yaklaşım. 2K Yayınevi, s. 49.
• Atay Kızıltaş, Z. M. (2016). Mimarlık yarışmalarının biyopolitika üzerinden sökümü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Cengizkan, A. (2009). Türkiye’de mimar ve eser: Tanımsız bir ilişkinin dayanılmaz dağınıklığı. Mimarlık Dergisi, 349, s.19.
• Çalışlar, H., Kanıpak, Ö., Özyurt, E. (2017). Mimarlık ve mimar nasıl pazarlanır? Pazarlasak mı, yoksa pazarlamasak mı?, Arredamento Mimarlık Dergisi, 314, s.78-89.
• Çotusöken, B. (2004). Felsefe-Özne-Söylem. İnkılap Kitabevi, s.153.
• Farrelly, F. (2011). Mimarlığın temelleri. (N. Şık, Çev.). Literatür Kitabevi.
• Google earth (2023). Dolunay Parkı ile ilgili güncel hava fotoğrafı.
• İnceoğlu, N. (1977). Bina programlama sürecine analitik bir yaklaşım.Doçentlik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• İzgi, U. (1999). Mimarlıkta süreç kavramlar ilişkiler. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul
• Karataş, B. (2014). Mimari ürünün görsel kimliğinin belirlenmesinde “mimar-işveren” etkilerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Kızılırmak, H. (2010). Mimari tasarım sürecinin betimlenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, s.29.
• Lipstad, H. (1989). The experimental tradition. In H. Lipstad (Editor). The experimental tradition: Essays on competitions in architecture. New York: Princeton Architectural Press, s.9-19.
• Nemati, B. (2013). Improving Maslow’s hierarchy of needs: New approach to needshierarchy. Applied Mathematics in Engineering, Management and Technology, 1(1), s.1-16.
• Onur, B. & Özeren, Ö. (2020). 21. yüzyıl Türkiye’sinde tarihsici mimarlığın izi: Üniversite giriş (nizamiye) kapıları. Euroasia Journal Of Social Sciences Humanities, 7(3), s. 44-55.
• Özen Yavuz A., Akçay F. Ç. (2012). Development of an approach for producing architectural form in design education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 51, s.222-227.
• Özen Yavuz A., İlerisoy, Z. Y., Akçay F. Ç. (2012). Gazi Üniversitesi Merkez Kampüs A Girişi Kapı Tasarımı ve Yakın Çevre Düzenlemesi’ne ilişkin genel bilgiler, vaziyet planı, kat planları ve görseller. Ankara.
• Özgüner, A. (2000). Hadid'le konuşma. Çağdaş Dünya Mimarları Dizisi-9: Zaha Hadid Çağdaş Dünya Mimarları Dizisi. İstanbul: Boyut Yayın Grubu, s.48-67.
• Palmer, R. E. (2008). Hermenötik (İ Görener, Çev.). Ağaç Kitabevi Yayınları, s.40.
• Pamir, H. (2001). Tasarım süreci ve alternatif biçimlendirme stratejileri. XXI Mimarlık Kültürü Dergisi, 9, s. 22.
• Preiser, W. F. E. (1991). Design innovation and the challenge of change. In W. F. E. Preiser, J. Vischer and E. White (Eds.). Design intervation: Toward a more humane architecture (First Edition). New York: Van Nostrand Reinhold, s.335-349.
• Sanoff, H. (1977). Methods of architectural programming (First Edition). Stroudsburg: Dowden Hutchinson & Ross.
• Şen, F. G. (2006). Müşteri isteklerindeki değişikliklerin proje nitelikleri üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Şentürer, A. (2004). Estetik bugün (ve Türkiye): Kötü taklit, gerçeklik, yenilik. Etik-estetik (1. Baskı). Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, s.174-191.
• Uluoğlu, B. (2004). Mimarlık bilgisinin çifte kimliği ve kavramsallaştırılış biçimi üzerine. A. Şentürer, Ş. Ural ve A. Atasoy (Editörler). Mimarlık ve felsefe. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, s.52-67.
• Ural, Ş. (2004). Mimari bir objenin felsefi açıdan yorumu. A. Şentürer, Ş. Ural ve A. Atasoy (Editörler). Mimarlık ve felsefe. Birinci Baskı. İstanbul. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, s.24-39.
• Yıldırım, B. (2022). Kırıkkale Üniversitesi Kampüsü Giriş Kapısı Tasarımı’na ilişkin genel bilgiler ve görseller. Kırıkkale.
• URL-1: Gazi Üniversitesi Ana Kapı. https://www.cografya.gen.tr/gazi/gazi-universitesi.htm (Erişim Tarihi: 01.02.2021).
• URL-2: 2017 yılında kaldırılan Kırıkkale Üniversitesi Kampüsü Giriş Kapısı. http://www.mansetgazetesi.net/haber/- kampus-giris-kapisi-yenileniyor-9657.html (Erişim tarihi: 05.02.2023).
• URL-3: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi tarafından talep edilen giriş kapıları ile ilgili açıklamalar. http://www.cumhuriyet.edu.tr/habergoster.php?haberid=5892 (Erişim Tarihi: 01.02.2023)
• URL-4: Ege Üniversitesi tarafından talep edilen giriş kapısı ile ilgili açıklamalar. https://egeajans.ege.edu.tr/?p=2786 (Erişim tarihi: 01.02.2023)
• URL-5: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Kampüsü Batı Giriş Kapısı; Kaldırılan Giriş Kapısı. https://expatguideturkey.com/study-in-cumhuriyet-university/ (Erişim Tarihi: 10.02.2023).
• URL-6: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Kampüsü Batı Giriş Kapısı; Mevcut Giriş Kapısı. http://bizimsivas.com.tr/haber/suse-degil-egitime-yonelelim-14975.html ( Erişim Tarihi: 10.02.2023). URL-7: Ege Üniversitesi Merkez Kampüs Ana Giriş Kapısı: Kaldırılan Giriş Kapısı. http://www.ege.edu.tr/files/slider/egeg.jpg (Erişim Tarihi: 10.02.2023).
• URL-8: Ege Üniversitesi Merkez Kampüs Ana Giriş Kapısı: Mevcut Giriş Kapısı.https://ege.edu.tr/a3332/ege_universitesi__turkiye%E2%80%99nin_en_iyi_6%E2%80%99nci_universitesi.html (Erişim Tarihi: 10.02.2023).