YOK-MEKANI DÜŞLEMEK

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 43 - 52, 25.02.2024

Eray Şahbaz

Öz

Mekanla ilgili sorgulamalar genellikle onun kavramsal olarak tanımlanmasıyla ilgilidir. Filozoflar, mimarlar ve bazen de şairler sürekli onun ne olabileceğine dair fikirler yürütmüş, kimisi onu netleştirmeye çalışmış kimisi ise belirsizliğine dikkat çekmiştir. Ancak belki de onun ne olduğu kadar ne olmadığı veya öncesinde ne olduğu da önemlidir. Hegel varlığı açıkladığı diyalektiğinde var olabilmek için önce yok olmak gerektiğini ve varlığın bu yok olmaktan varoluşa geçişteki süreçle mümkün olduğunu savunur. Hegel’in diyalektiğini mekâna uyarlarsak kavramsal olarak onun öncesinde olan nedir? Çalışma bu kavramın sorgulanması üzerine kurgulanmıştır ve çalışma kapsamında kavram “yok-mekân” olarak adlandırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Mimarlık ve Tasarım Buluşmaları 2022 etkinliği kapsamında “Yok-mekânı Düşlemek” adlı bir atölye çalışması gerçekleştirilmiştir. Atölyeye Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden toplam 18 öğrenci katılmıştır. Atölye kapsamında katılımcılar 3-4’er kişilik ekiplere ayrılmış ve ekiplere daha önceden hazırlanan “Görünmez Kentler” kitabındaki bazı pasajlar verilmiştir. Ekipler pasajları okuyarak tartışmışlar ve daha sonra bu pasajlar üzerine kurdukları hayalleri 3B programlarda modellemişlerdir. Son olarak ekipler gerek kendi modelledikleri gerekse diğer gruplar tarafından yapılan modelleri sanal gerçeklik (SG) ortamında deneyimlemişler ve deneyimlerini birebirleriyle paylaşarak tartışmışlardır. Değerlendirme amaçlı yapılan bu tartışmalarda, neredeyse herkesin mekân ve yok-mekân üzerine zihninde öncesine göre daha çok soru işareti oluştuğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

mekan, yok-mekan, mimari, vr, virtual reality

DREAMING NONE-SPACE

Öz

Inquiries about space are usually related to its conceptual definition. Philosophers, architects and even poets have constantly speculated on what it could be, some tried to clarify it, and some drew attention to its ambiguity. But perhaps it is as important as what it is, what it is not or what preceded it. Hegel, in existence dialectic, argues that in order to exist, it must first disappear, and that existence is possible through this process of transitioning from none-existence to existence. If we apply Hegel's dialectic to space, what precedes it conceptually? The study was built on the questioning of this concept, and within the scope of the study, the concept was called "none-space". For this purpose, a workshop was held. A total of 18 students from various universities in Turkey participated in the workshop. Within the scope of the workshop, the participants were divided into teams of 3-4 people and some passages from the previously prepared book "Invisible Cities" were given to the teams. The teams read and discussed the passages and then modeled the dreams they built on these passages in 3D programs. Finally, the teams experienced the spaces in virtual reality (VR) environment which they modeled and discussed their experiences with everyone. In these discussions, which were held for evaluation purposes, it was observed that almost everyone had more question marks on space and non-space than before.

Anahtar Kelimeler

space, mone-space, vr, architecture, virtual reality

Kaynakça

• Arslan, T. V. (2009). Yok-Mekânlar ve Kimliksizlik: Alışveriş Merkezleri Örneğinde Yok-(Çok)-Mekân Olgusu. Mimarlık, 347(Mayıs-Haziran), 80-83.
• Auge, M. (2016). Yok-Yerler (T. Ilgaz, Ed.). Daimon.
• Bachelard, G. (2014). Mekanın Poetikası (A. Tümertekin, Ed.). İthaki.
• Borrmann André König Markus Koch C. & Beetz J. (2018). Building information modeling : technology foundations and industry practice. Springer.
• Bumin, T. (2013). Hegel: bilinç problemi, köle-efendi diyalektiği, praksis felsefesi. YKY.
• Calvino, I. (2013). Görünmez Kentler (I. Saatçioğlu, Ed.; 14. Baskı). YKY.
• Hadot, P. (2009). Wittgenstein ve dilin sınırları (M. Erşen, Ed.). DoğuBatı Yayınları.
• Harvey, D. (2013). Sosyal adalet ve şehir (M. Moral, Ed.; 4. Baskı). Metis.
• Hegel, G. W. F. (2008). Mantık bilimi (A. Yardımlı, Ed.). İdea.
• Heidegger, M. (2012). Varlık ve Zaman (A. K. Çüçen, Ed.; 4. bs). Sentez.
• Jabi W. (2013). Parametric design for architecture. Laurence King Publishing.
• Kant, I. (2015). Arı Usun Eleştirisi (A. Yardımlı, Ed.). İdea.
• Koçyiğit, R. G. (2018). An Epistemic Analysis of The Concept of Non-Place (Non-Lieu) in Mark Augé. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal. https://doi.org/10.5505/megaron.2018.27880 Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi. Sel Yayıncılık.
• Sharr, A. (2013). Mimarlar İçin Heidegger (V. Atmaca, Ed.). YEM Yayınları.
• Vidler, A. (1999). Mekanın Tektoniği. Mimarlık, 289(5), 14-16.
• Vilar Elisângela Filgueiras E. & Rebelo F. (2022). Virtual and augmented reality for architecture and design (First).
• Wittgenstein, L. (2011). Tractatus logico-philosophicus (O. Aruoba, Ed.; 6th ed). Metis Yayınları.
• Woodbury R. (2010). Elements of parametric design. Routledge.