Çobankale Koruma ve Onarım Çalışmaları

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 56 - 70, 25.05.2024

Selçuk Seçkin Esra Sayın

Öz

Bu çalışmanın konusunu; Yalova ili Altınova İlçesi’nde yer alan Çobankale’de (Xerigordos) 2017 yılından bu yana devam eden kazı çalışmaları ile açığa çıkartılan seramik ve metal eserlerin bir grubu ile kalede yer alan sarnıcın koruma ve onarım çalışmaları oluşturmaktadır. Çalışmada konservasyon uygulamaları kapsamında ele alınan eserler ve yapılar, kalenin Bizans döneminden Osmanlı hakimiyetine kadar uzanan süreçteki zengin kültürel ve tarihsel mirasına ışık tutmaktadır. Bu bakış açısıyla 14. yüzyıla kadar Bizans ve 14. yüzyıldan sonra Osmanlı egemenliğine geçen kalede ele geçen eserlerin ve yapıların uluslararası standartlara bağlı olarak gerçekleştirilen konservasyon uygulamalarının tüm basamakları bu çalışma kapsamında detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bu bağlamda, Çobankale’de çağdaş koruma ilkeleri ışığında gerçekleştirilen geri dönüştürülebilir ve sürdürülebilir koruma yaklaşımları vurgulanmaktadır. Restorasyon ve konservasyon çalışmalarında benimsenen bu yaklaşım yapıya veya esere en az müdahaleyle ve mümkün olduğunca özgün malzemeyle onarma anlayışını temel almaktadır. Gerçekleştirilen koruma ve onarım çalışmalarının amacı ise eserlerin bozulma hızını azaltmak, mevcut durumlarını istikrarlı hale getirmek ve tüme yakın olarak korunmuş eserlerin özgün formuna en yakın durumunu muhafaza etmek olmuştur. Ayrıca, koruma ve onarım uygulama süreçlerinin tüm adımlarının ayrıntılı şekilde ele alındığı bu çalışmada sadece tarihi eserlerin ve yapıların fiziksel korunması deil, aynı zamanda kültürel mirasın ve kimliğinin sürdürülebilir şekilde korunmasına da odaklanılmıştır. Bu çerçevede, Çobankale'deki bu koruma ve onarım çalışmaları, sadece geçmişin mirasını korumakla kalmayıp, gelecek kuşaklara aktarılmasını ve kültürel değerlerin sürdürülebilir şekilde yaşatılmasını sağlayacak olması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çobankale, konservasyon, metal, seramik, sarnıç

Proje Numarası

SHIZ-2023-97 (İGÜ-BAP)

Teşekkür

Çobankale kazı çalışmasına verdikleri izin için Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne, destekleri için Türk Tarih Kurumu’na ve Altınova Belediye Başkanlığı’na; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve İstanbul Gelişim Üniversitesi’ne teşekkür ederiz. Ayrıca çalışmada yer alan metal eserlerin konservasyon çalışmaları SHIZ-2023-97 numaralı ve Çobankale’den Askeri Ekipmanlar (Arkeo-Metalurjik Çalışmalar) başlıklı BAP projesi ile İstanbul Gelişim Üniversitesi tarafından desteklenmektedir. Çalışmaya konu olan Çobankale metal ve seramik eserlerinin belgeleme çalışmalarında Arş. Gör. Yusuf Gül ve Ark. Belma Günal; koruma ve onarım uygulamaların da ise Restoratör Efe Emre Yetkin destek vermiştir. Kendilerine çalışmaya sağladıkları katkılar için teşekkür ederiz.

Conservation and Repair Work at Çobankale

Öz

The subject of this study encompasses the conservation and restoration efforts for a group of ceramic and metal artifacts uncovered through excavation works ongoing since 2017 at Çobankale (Xerigordos) in the Altınova District of Yalova Province. The artifacts and structures addressed within the scope of conservation practices shed light on the rich cultural and historical heritage of the castle, spanning from the Byzantine period to Ottoman rule. With this perspective, the study extensively covers all stages of conservation practices adhering to international standards for the artifacts and structures unearthed in the castle. In this context, emphasis is placed on the recyclable and sustainable conservation approaches applied at Çobankale, under the guidance of contemporary conservation principles. The approach adopted in restoration and conservation works is based on minimal intervention and utilizing original materials wherever possible. The purpose of the conservation and restoration efforts is to reduce the rate of deterioration of the artifacts, stabilize their current conditions, and preserve them as closely as possible to their original form. Additionally, this study not only focuses on the physical preservation of historical artifacts and structures but also emphasizes the sustainable preservation of cultural heritage and identity. Within this framework, the conservation and restoration efforts at Çobankale are deemed significant not only for preserving the heritage of the past but also for ensuring its transmission to future generations and the sustainable continuity of cultural values.

Anahtar Kelimeler

Çobankale, conservation, metal, ceramic, cistern

Proje Numarası

SHIZ-2023-97 (İGÜ-BAP)

Kaynakça

• Elston, M. (1990). Technical and Aesthetic Considerations in the Conservation of Ancient Ceramic and Terracotta Objects in the J. Paul Getty Museum: Five Case Studies. Studies in Conservation, 3, 69-80. https://doi.org/10.2307/1506195
• Eskici, B. (2005). Side Liman Hamamı Sıva ve Duvar Resimlerini Koruma Çalışmaları. K. Olşen, H. Dönmez & A. Özme (Eds.), 20. Arkeometri Sonuçları Toplantısı (ss. 27-40). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/sempozyum_pdf/arkeometri/20_arkeometri.pdf
• Eskici, B. (2018). Seramik Onarımlarında Bütünleme Yöntemleri Üzerine Bir Değerlendirme. Sanat ve Tasarım Dergisi, 22, 135-153. e-ISSN 2149 - 6595
• Foss, C. (2002). Anadolu’daki Ortaçağ Kalelerinin İncelenmesi, II Nikomedia, F. Yavuz Ulugün (Çev.), İzmit Rotary Kulübü Kültür Yayınları.
• Genç, U. (2013). Arkeolojik Metallerin Konservasyonuna Genel Bir Bakış. A. Özme (Eds.). 22. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu (ss. 473-496). Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/31925,muzecalis22.pdf?0
• İnanan, F., Seçkin, S., (2022). Yalova, Çobankale Kazısı Sırlı Seramik Buluntuları: İlk Gözlemler, Cedrus, 9, 437-458. DOI: 10.13113/CEDRUS.202122
• İnalcık, H. (1997). Osman Gazi’nin İznik Kuşatması ve Bafeus Muharebesi. In E. Zachariadou (Ed.), G. Çağalı Güven, İ. Yerguz & T. Altınova (Çev.), Osmanlı Beyliği (1300-1389), (2. Baskı, ss. 78-105), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• İnanan, F., Seçkin, S. (2023). Yalova, Çobankale Kazıları 2019 Sezonu Bizans Sırlı Seramik Buluntuları. Art-Sanat Dergisi, 20, 181-225. DOI: 10.26650/artsanat.2023.20.1284845
• Köroğlu, G., Seçkin, S. (2023). Yalova/Çobankale Kazısından İki Kutsal Ekmek Mührü. Art-Sanat Dergisi, 20, 355-376. DOI: 10.26650/artsanat.2023.20.1304791
• Özdağ, M. (2015). Antı̇k Metallerı̇n Restorasyonu ve Konservasyonu. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Arel Ünı̇versı̇tesı̇.
• Sayın E., Seçkin, S. (2023). Çobankale’den Enkolpion Röliker Haçlar. Art-Sanat Dergisi, 20, 505-530. DOI: 10.26650/artsanat.2023.20.1278458
• Seçkin, S. (2016). Tarihsel Süreçte Yalova/Altınova Çobankale. Cedrus, 6, 535-553. DOI: 10.13113/CEDRUS/201825
• Seçkin, S. (2018). Yalova/Altınova Çobankale’de Yapılan Çalışmalar Hakkında İlk Değerlendirmeler. E. Kavalçalan (Ed.). 24. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Kitabı (ss. 602-618), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları. https://acikerisim.nevsehir.edu.tr/xmlui/handle/20.500.11787/3953
• Seçkin, S. (2022). Yalova/Altınova Çobankale Kazısı 2019-2020 Yılı Çalışmaları. A. Özme (Ed.). 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmalar (C. 4., ss. 167-176), Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/98177,2019-2020kazicalismalari4pdf.pdf?0
• Seçkin, S. (2023). Yalova Altınova/Çobankale Kazısı 2021 Yılı Çalışmaları. A. Özme (Ed.). 42. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu (C. 5, ss. 37-50), Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Seçkin, S., Doğan T. (2022). Yalova/Altınova Çobankale’nin İnşa Tarihi Hakkında Tespitler. In. H. Karabağ (Ed.). Yalakova’dan Yalova’ya: Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları, (1. Baskı, ss. 62-75), Gaye Kitabevi. https://yalakovazaferi.gov.tr/wp-content/uploads/2024/01/6_Yalakova_dan-Yalova_ya-Kitap-Metni.pdf
• Seçkin, S., Sayın, B. (2022). Conservation and Repair of a Historical Masonry Ruin Belonging to the Middle Byzantine Era: The Case of Ruined Cistern Unearthed in the Çobankale Archeological Site (Yalova, Turkey). Structures, 41, 1411-1431. DOI: 10.1016/J.ISTRUC.2022.05.092
• Strahan, D., Unruh, J. (2002). Kazı Notları Arkeolojik Konservasyon ve Antik Yerleşimlerin Korunması İçin Pratik Rehberler 12: Arkeolojik Kazılarda Pişmiş Toprak Buluntuların Konservasyonu. Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü.
• Şener, Y. S. (2013). Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleri, Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı, 611-624.
• Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleri. In Ed. G. Kökdemir. Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı (1. Baskı, ss. 611-624), Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık. ISBN: 978-605-620-41-6-6
• Wharton, G., Kökten Ersoy, H. (2002). Kazı Notları Arkeolojik Konservasyon ve Antik Yerleşimlerin Korunması İçin Pratik Rehberler: Arkeolojik Kazılarda Metal Buluntuların Konservasyonu. Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü.
• Yılmaz, Z., Şener, Y. S. (2019). Arkeolojik Kazı Buluntusu Metallerin, Kazıda Bulunmalarından Koruma Onarım Uygulamalarına Kadarki Süreçleri, Sanat ve Tasarım Dergisi, 23, 431-439. e-ISSN 2149 - 6595