Acil Poliklinik Kullanımı İle Sağlık Okuryazarlığı İlişkisinin İncelenmesi: Kesitsel Bir Çalışma

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 66 - 71, 01.12.2021

Sinan Yılmaz , Sultan Tuna Akgol Gur , Esra Daharlı

Öz

Giriş: SOY; son zamanlarda önemi artan ve sağlık hizmetlerinin doğru anlaşılıp, uygulanması noktasında önem arz eden bir konu haline gelmiştir. Özellikle tüm dünya ülkelerindeki düşük SOY düzeyleri konunun tespiti ve iyileştirilmesi noktasında ileri çalışmalara ihtiyaç olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada acil servis polikliniği kullananlarda SOY düzeyi ve ilişkili faktörlerin neler olduğunun tespiti amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte planlanan çalışmaya 2019 yılı haziran-aralık ayları arasında acil servis polikliniğine başvuran 15 yaş üstü yeşil alan hastaları dahil edilmiştir. Araştırma için kullanılan anket formu; kişilerin sosyodemografik özellikleri ve TSOY-32 ölçeğinin sorularından oluşmaktaydı. Anketler yüz yüze görüşme tekniği ile dolduruldu. Verilerin analizinde Statistical Package for the Social Sciences (SPSS v20) programı kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi.
Bulgular: Çalışmaya toplamda 309 kişi katılmış olup bunların %51.8’inin cinsiyeti kadındı. Katılımcıların genel SOY puanı ortalaması: 23.8 olup Türkiye ortalamasından düşüktü. Alt gruplar değerlendirildiğinde katılımcılar %82.8 oranında yetersiz ve sınırlı SOY düzeyine sahipti. Sosyodemeografik özelliklerden eğitim durumu ile SOY düzeyi arasında anlamlı fark bulunmaktaydı(p=0.029). Diğer özelliklerin SOY üzerine etkisi benzerdi ve istatistiksel anlamlılık içermemekteydi. Acil kullanımına ilişkin özelliklerden acil poliklinik kullanım sıklığının SOY düzeyi ile anlamlı ilşikisi tespit edildi(p=0.0002).
Sonuç: Acil poliklinik kullanımına yönelik SOY düzeyinin genel SOY düzeyinden daha düşük olması ve literatürden farklı bulgular ortaya çıkması konuyla alakalı daha fazla çalışmaya ve önleme ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

sağlık okuryazarlığı, acil servis, sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik

EXAMINATION OF THE RELATIONSHIP OF EMERGENCY POLYCLINIC USE AND HEALTH LITERACY: A SECTIONAL STUDY

Öz

Introduction: SOY; Recently, it has become an important issue in terms of understanding and applying health services correctly. Especially low SOY levels in all countries of the world have shown that further studies are needed to identify and improve the issue. In this study, it was aimed to determine the level of SOY and related factors in emergency service outpatients.
Materials and Methods: The study, which was planned as a cross-sectional type, included green field patients over the age of 15 who applied to the emergency outpatient clinic between June and December 2019. Questionnaire form used for the research; It consisted of the sociodemographic characteristics of the individuals and the questions of the TSOY-32 scale. Questionnaires were filled by face-to-face interview technique. Statistical Package for the Social Sciences (SPSS v20) program was used to analyze the data. Statistical significance level was accepted as p<0.05.
Results: A total of 309 people participated in the study, and 51.8% of them were female. The general SOY score average of the participants was 23.8, which was lower than the Turkey average. When the subgroups were evaluated, 82.8% of the participants had insufficient and limited HL levels. There was a significant difference between sociodemographic characteristics, education level and SOY level (p=0.029). The effect of other features on HL was similar and not statistically significant. A significant correlation was found between the frequency of use in the emergency outpatient clinic, which is one of the characteristics related to emergency use, and the level of SOY (p=0.0002).
Conclusion: The fact that the SOY level for emergency outpatient use is lower than the general level of SOY and the findings that are different from the literature show that there is a need for more studies and prevention on the subject

Anahtar Kelimeler

health literacy, emergency, Health Services Accessibility

Kaynakça

• 1. Simonds S.K. Health Educations as a sosial policy. Health Education Monograph. 1974; 2:1-25
• 2. World Health Orgazination, 2013. Health Literacy.the solid facts.Retrieved August 25, 2014 From http://www.euro.Who.int/_Data/assets/pdf_file/0008/190655/E966854.pdf.
• 3. Barret ve Puryear, 2006. https://www.researchgate.net/journal/1049-2089_Journal_of_Health_care_for_the_Poor_and_underserved
• 4. Pender NJ, Murdaugh CL, Pearsons MA. Health promotion in nursing. 7th ed. New Jersey: Pearson Education, 2015, 263-65
• 5. Nutbeam D. Health promotion glossary. Health promot int. 1998; 13:349-64
• 6. YILMAZ, Medine TİRAKİ, Zeliha Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 142-147, 2016
• 7. Başol, Emel GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE STRATEJİ: SAĞLIK SİSTEMİNDE SEVK ZİNCİRİ, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, page: 128-140, 2015
• 8. ASLAN, Ş., DÖMBEKCİ, H. A., & ÖZEN, M. Y. ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNE GEREKSİZ BAŞVURULARIN AZALTILMASINDA ÖNEMLİ BİR ETKEN: SAĞLIK OKURYAZARLIĞI. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(12), 47-62.
• 9. Abacıgil F, Harlak H. Okyay P. Avrupa sağlık okuryazarlığı ölçeği Türkçe uyarlaması. Okyay, P. ve Abacıgil, F. (Ed.) Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması içinde (s. 21-41). Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1025; 2016
• 10. Kickbusch I, Pelikan JM Apfel F & Agis D. Tsouros. Health Literacy The solid facts. WHU Regional Office for Europe; 2013
• 11. TCSB republic of Turkey ministry of health. Report on reliability and validity of turkish health literacy scales anıl reklam matbaa ltd.şti., Ankara.2016:yayın no:1025
• 12. Abacıgil F , Harlak H, Okyay P, Kiraz DE, Gursoy Turan S, Saruhan G, et al. Validity and reliability of the turkish version of the Europan Health literacy survey questionnaire. Health promot int. 2018 Apr 10. Doi: 10.1093/heapro/day020.(Epub ahead of print)
• 13. Sorensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, Brand H. (HLS-EU) Consortium health literacy project european. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012; 12(1): 80.
• 14. Tanrıöver MD, Yıldırım HH, Ready FND, Çakır B, Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Ankara: Sağlık-Sen Yayınları; 2014
• 15. MORRİSON, Andrea K.; SCHAPİRA, Marilyn M.; GORELİCK, Marc H.; HOFFMANN Raymond G. & BROUSSEAU, David C. (2014). “Low Caregiver Health Literacy Is Associated With Higher Pediatric Emergency Department Use and Nonurgent Visits”, Academic Pediatrics, 14 (3), 309–314, 312.
• 16. The European Health Literacy Project, 2009- 2012. Comperative Report on Health Literacy in eight EU Member States, Maastricht, HLS-EU Consortium, 2012. www.healthliteracy.eu Erişim: 13 Mart 2015
• 17. Dilek Öztaş , Gamze Bozcuk Güzeldemirci , Ayhan Özhasanekler , Esra Yıldızbaşı , Sevilay Karahan , İrep Karataş Eray , Yusuf Üstü , Ahmet Reşat Doğusan , Sağlık Okuryazarlığı Perspektifinden Mükerrer Acil Servis Başvurularının Değerlendirilmesi, DOI: 10.17098/amj.84540, Ankara Med J, 2016;(3):255‐62
• 18. KOŞAN Zahide, KAVUNCUOĞL Duygu, Erzurum il merkezinde yetişkinlerin sağlık okuryazarlığı düzeyi ve etkili faktörler- tez çalışması, yök tez no: 630812
• 19. Duong VT, Lin IF, Sorensen K, Pelikan JM, Van Den Broucke S, Lin YC, Chang PW. Health literacy in Taiwan: A Population-Based Study. Asia Pacific Journal of Public Health 2015; 27(8): 871-880
• 20. Zhang Y, Zhang F, Hu P, Huang W, Lu L, Bai R, Sharma M, Zhao, Y. Exploring Health Literacy in Medical University Students of Chongqing, China: A Cross-Sectional Study. Plos One 2016; 11(4): e0152547. Erişim adresi: https://journals. plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0152547
• 21. DURUSU TANRIÖVER, Mine; YILDIRIM, Hasan Hüseyin; DEMİRAY READY, F. Nihan; ÇAKIR, Banu ve AKALIN H. Erdal (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması, Birinci Baskı, Sağlık-Sen Yayınları, Ankara
• 22. Ayşe Berivan BAKAN , Metin YILDIZ, 21-64 Yaş Grubundaki Bireylerin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma, Sağlık Ve Toplum Dergisi 29-3, 2019
• 23. ÇOPURLAR, Candan Kendir & KARTAL, Mehtap (2016). “Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Değerlendirilir? Neden Önemli?”, TJFM&PC, 10(1), 42-47