TURİZM İŞLETMELERİNDE ETİK DIŞI - GAYRİ AHLAKİ TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI

Yıl 2020, Sayı: 1, 46 - 66, 18.05.2020

Ebru Özlem Güven , Ayşegül Çay

https://doi.org/10.35344/japss.724630

Cited By: 1

Öz

Etik, toplumda belirli bir düzen sağlayan ve bu düzeni sağlamak için belirli kurallar ortaya koyan bir olgudur. Etiğin temeli ahlaka dayanmaktadır. Ahlak, belirli bir toplum tarafından kabul edilen, zamana göre değişime uğrayabilen ve iyi-kötü veya doğru-yanlışın ne olduğunu belirleyen kurallar toplamı olarak ifade edilebilmektedir. Etik ise ahlak felsefesi veya ahlakın evrensel olarak kabul görmüş hali olarak açıklanabilmektedir. Günümüzde de sıklıkla bahsedilen bir kavram olan etiğe günlük hayatta, insan ilişkilerinde veya işletmelerin yönetiminde de başvurulabilmektedir. Çünkü insanların bir arada olduğu yerlerde birçok etik dışı sorunlarla karşılaşılabilmektedir.
Gelişen teknoloji ve ulaşım imkânları ile turizm gün geçtikçe daha çok önem kazanmaya başlamış ve turizme talep artar hale gelmiştir. Turizm olanaklarının gelişmesiyle insanların seyahatleri veya konaklamaları da artmaktadır ve dünyada milyonlarca insan turizmi oluşturan turizm işletmelerini ziyaret etmektedir. Turizm işletmeleri farklı ülkelerden çok sayıda insanı bir araya getirmektedir. Bu açıdan turizm işletmelerinde de etik sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Müşteriler tarafından taciz ve hırsızlık gibi birçok etik dışı durumlar meydana gelebilmektedir. Bu nedenle turizm de etik açıdan incelenmesi gereken bir alandır. Bu araştırmada otel işletmeleri, yiyecek içecek işletmeleri ve seyahat işletmelerinde müşteri tarafından gerçekleşen etik dışı davranışların belirlenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu çalışma derleme niteliğindedir. İlgili alan yazın, sosyal medya, internet kaynakları gibi ikincil kaynaklardan yararlanarak örnekler derlenmiştir. Yapılan çalışmada, turizm işletmelerinde müşteriler tarafından en çok gerçekleştirilen kaba söylemler, fiziksel şiddet, hırsızlık, hile ve kurallara uymama gibi etik dışı davranışlara rastlanılmıştır. Sonuç olarak en sık karşılaşılan etik dışı davranışlar ortaya çıkarılmıştır ve bu davranışlara ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etik, Ahlak, Turizm İşletmeleri, Etik Dışı Tüketici Davranışı

Kaynakça

• Atacan, T. (2017). İş Etiği Kavramı ve Giresun ve Trabzon İllerindeki İşletmelerin İş Etiği Yaklaşımlarının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Aydın, İ. (2014). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara: Pegem Akademi.
• Barutçugil, İ. S. (1982). Turizm İşletmeciliği. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Batman, O. (2018). Otel İşletmelerinin Yönetimi. Sakarya: Değişim Yayınları.
• Bolat, T., & Seymen, A. (2003). Örgütlerde İş Etiği ve Kariyer Yönetimi İlişkisi: Normatif Etik Boyutuyla Bir Değerlendirme. Yönetim Dergisi, 14(45), 3-19.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe Giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• CNNTÜRK.com. (2018, Ocak 5). Nisan 19, 2020 tarihinde www.cnnturk.com: https://www.cnnturk.com/dunya/ucakta-yaninda-uyuyan-kadini-taciz-etti adresinden alındı
• Çakıcı, A. C., Kozak, M. A., Azaltun, M., Sökmen, A., & Sarıışık, M. (2002). Otel İşletmeciliği. (N. Kozak, Dü.) Ankara: Detay Yayıncılık. Efendi, M., & Tandoğan, G. K. (2018). Otobüs Kaptanlarının Yerli Turistlerin Etik Dışı Davranışlarını Değerlendirmeleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Travel and Tourism Research, 13, 96-114.
• Efendi, M., & Tandoğan, G. K. (2019). Yerli Turistlerin Paket Turlarda Yaptıkları Etik Dışı Davranışlar Üzerine Turist Rehberleri Gözüyle Bir Değerlendirme. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(1), 21-33.
• Erel, C. (2012). Meslek Etiği ve Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Açısından Değerlendirilmesi. Engineering Design Logistics Consultancy(www.canerel.com).
• ethics.unwto.org. (tarih yok). Kasım 27, 2019 tarihinde www.ethics.unwto.org adresinden alındı Frankena, W. (2007). Etik. (A. Aydın, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Gök, S. (2010). Çalışma Yaşamında İş Etiği: Bir Alan Araştırması. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi(57), 549-577.
• Güler, O., Dalgıç, A., & Tor Kadıoğlu, C. (2017). Gayri Ahlaki Müşteri Davranışı ve Başa Çıkma Taktikleri: Restoran ve Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. 1. ULUSLARARASI TURİZMİN GELECEĞİ KONGRESİ: İnovasyon, Girişimcilik ve Sürdürülebilirlik Kongresi (Futourism 2017) (s. 632-645). Mersin: Mersin Üniversitesi Yayınları.
• HaberTürk. (2020, Şubat 18). Nisan 18, 2020 tarihinde www.haberturk.com: https://www.haberturk.com/son-dakika-ucakta-kavga-kavga-eden-iki-yolcu-ucaktan-indirildi-2587458 adresinden alındı
• HaberTürk. (2020, Mart 24). Nisan 19, 2020 tarihinde www.haberturk.com: https://www.haberturk.com/cezayirliler-istanbul-havalimanini-savas-alanina-cevirdi-2622767 adresinden alındı
• Halis, M. (2009). Turizm İşletmecilik Kavramları ve Turizm. Ş. Demirkol, & B. Zengin (Dü) içinde, Turizm İşletmeleri. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Harris, L. C., & Reynolds, K. L. (2004). Jaycustomer Behavior: An Exploration of Types and Motives in The Hospitality Industry. Journal of Services Marketing, 18(5), 339-357.
• Haşlak, İ. (2006). Etik Kongresinin Ardından. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1), 185-192.
• Hürriyet. (2009, Haziran 24). Mart 1, 2020 tarihinde www.hurriyet.com.tr: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/5-yildizli-otel-hirsizlari-film-gibi-operasyonla-yakalandi-11927382 adresinden alındı
• Hürriyet. (2016, Mayıs 24). Nisan 19, 2020 tarihinde www.hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/havada-hirsiz-yolculara-dikkat-40108087 adresinden alındı
• Hürriyet. (2017, Şubat 4). Nisan 19, 2020 tarihinde www.hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ucakta-hirsiz-soku-40355361 adresinden alındı
• Hürriyet. (2018, Ağustos 20). Nisan 18, 2020 tarihinde www.hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/otel-odasina-zarar-veren-turistler-havalimanind-40933668 adresinden alındı
• Hürriyet. (2019, Temmuz 7). Nisan 19, 2020 tarihinde www.hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/trende-taciz-etti-yolcular-fark-etti-makinist-ilk-durakta-polise-teslim-etti-41266496 adresinden alındı
• İslamoğlu, A. H., & Altunışık, R. (2017). Tüketici Davranışları (Cilt 5). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Karadeniz, S. (2013). İç Müşteri Memnuniyetinin Dış Müşteri Memnuniyetine Etkileri ve Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: T.C. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Karayiğit, Ç. (2004). Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışanların Etik Davranışları Üzerine Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• Kılıç, B., & Babat, D. (2011). Kalite Fonksiyon Göçerimi: Yiyecek İçecek İşletmelerine Yönelik Kuramsal Bir Yaklaşım, KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 13(20), 93-104.
• Kolçak, M. (2012). Meslek Etiği. Ankara: Murathan Yayınevi.
• Lin, Y. (2006). The Incidence Of Sexual Harassment Of Students While Undergoing Practicum Training Experience In The Taiwanese Hospitality Industry—Individuals Reactions And Relationships To Perpetrators. Tourism Management, 27, 51–68.
• Lugosi, P. (2019). Deviance, Deviant Behaviour and Hospitality Management: Sources, Forms and Drivers. Tourism Management, 74, 81-98.
• Malloy, D. C., & Fennell, D. A. (1998). Codes of Ethics and Tourism: An Exploratory Content Analysis. Tourism Management, 19(5), 453-461.
• Nurmakhamatuly, A. (2010). Kazak ve Türk Yöneticilerin İş Etiğine İlişkin Tutum ve Davranışları. İş Ahlakı Dergisi, 3(5), 69-96. Reynolds, K. L., & Harris, L. C. (2009). Dysfunctional Customer Behavior Severity: An Empirical Examination. Journal of Retailing, 85(3), 321-335.
• sabah.com.tr. (2019, Nisan 4). Mart 10, 2020 tarihinde https://www.sabah.com.tr/gundem/2019/04/26/havalimani-calisanina-hakaret-eden-kadina-tepki-cig-gibi adresinden alındı
• Sözcü. (2018, Ekim 22). Nisan 19, 2020 tarihinde www.sozcu.com.tr: https://www.sozcu.com.tr/2018/dunya/ucakta-siyahi-kadina-irkci-saldiri-2696084/ adresinden alındı
• Tonus, H., & Oruç, İ. (2012). İnsan Kaynakları Yönetiminde Etik Dışı Davranışlar ve Yönetimi: Bir İşletmenin Personel Yönetmeliği İçerik Analizi. İş Ahlakı Dergisi, 5(10), 149-181.
• TriadvisorTürkiye. (2017, Temmuz 12). Ocak 3, 2020 tarihinde www.tripadvisor.com.tr: https://www.tripadvisor.com.tr/ShowUserReviews-g293974-d301906-r500130239-Movenpick_Hotel_Istanbul-Istanbul.html adresinden alındı
• Turizm Ajansı. (2019, Ağustos 6). Mart 1, 2020 tarihinde turizmajansi.com: https://www.turizmajansi.com/haber/musteri-otel-calisanini-defalarca-bicakladi-h32031 adresinden alındı
• Turizm Ajansı. (2020, Mart 6). Nisan 18, 2020 tarihinde www.turizmajansi.com: https://www.turizmajansi.com/haber/istanbul-da-otel-gorevlisine-sok-saldiri-h36601 adresinden alındı
• Turizm Aktüel. (tarih yok). Nisan 20, 2020 tarihinde www.turizmaktuel.com: https://www.turizmaktuel.com/haber/bu-da-calinir-mi-dedirten-otel-hirsizliklari adresinden alındı
• turizmgazetesi.com. (2019, Nisan 22). Mart 1, 2020 tarihinde turizmgazetesi.com web sitesi: https://www.turizmgazetesi.com/news.aspx?id=88264 adresinden alındı
• Turizm Haberleri. (2007, Temmuz 11). Mart 1, 2020 tarihinde www.turizmhaberleri.com: http://www.turizmhaberleri.com/haberayrinti.asp?ID=5728 adresinden alındı
• Turizm Haber Merkezi. (2019, Eylül 30). Mart 1, 2020 tarihinde turizmhabermerkezi.net: https://turizmhabermerkezi.net/haber-her-sey-dahili-yanlis-anlayan-bir-rus-turist-daha-11365.html adresinden alındı
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (tarih yok). Mart 1, 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/?kelime= adresinden alındı
• Unur, K., & Şanlı, C. (2018). Staj Yapan Öğrencilere Yönelik Cinsel Taciz: Otel İşletmeleri Örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(1), 149-161.
• Varinli, İ. (2013). Perakendecilikte Etik ve Sosyal Sorumluluk. S. A. Öztürk içinde, Perakendeciliğe Giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Wart, M. V. (2003). Codes Of Ethics As Living Documents: The Case Of The American Society For Public Administration. Public Integrity, 5(4), 331-346.
• White, J. (1999). Ethical Comportment in Organizations: A Synthesis of The Feminist Ethic of Care and the Buddhist Ethic of Compassion. International Journal of Value-Based Management, 109-128.
• Yatkın, A. (2008). Etik Düşünce Ve Davranışın Yerel Yönetimlerde Hizmet Verimliliğinin Arttırılmasında Rolü ve Önemi (Elazığ Belediyesi Örnek Alan Araştırması). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 211-231.
• YeniŞafak. (2018, Kasım 15). Mart 1, 2020 tarihinde yenisafak.com: https://www.yenisafak.com/video-galeri/dunya/ketcabi-az-bulan-musteri-restoranin-mudurune-saldirdi-2185996 adresinden alındı
• YeniŞafak. (2019, Ağustos 3). Nisan 18, 2020 tarihinde www.yenisafak.com: https://www.yenisafak.com/video-galeri/gundem/istanbuldan-rusyaya-giden-ucakta-kavga-cikti-2196656 adresinden alındı
• Yılmazer, A., & Bahadır, İ. (2011). Otel İşletmelerinde Önbüro Çalışanlarının Etik Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 21-40.