Identification of the Problematics of Human Factors Training in Aviation and For These Developed Training Model and Improvement Proposals

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 25 - 56, 28.02.2022

Vahap Önen

https://doi.org/10.51785/jar.953657

Öz

Since the beginning of the commercial aviation has come out, there have been very important numerous developments in civil aviation fields as such aircraft manufacturing system, information technology, electronics equipments and otomation. Even though such developments have continued, human factors have not been eliminated and still it has been maintained as a significant matter. Inasmuch as, so far, it has put forward that the great majority of aviation accidents has resulted from human factors. The reason why that, dealing with human factors training problem which is one of the troubles of the aviation human factors, within this outline, determination of basic deficiencies in this cotext and developed training model and presenting improvement proposals are the main purpose of this study. The research has been performed by two different content analysis, which are based on qualitative methods. At the first study, aviation colleges and universities in which are applying similar programs regard as aviation human factors training, their web sites course programs have examined by convenience sampling, also national and international aviation regulations have reviewed by document content analysis. At the second study has succeded by analysis of panel participants’ opinons, who are aviation experts of “Aviation Human Factor Panel”. As a result of study, it was found that human factors training either not performing or performed insufficently in both academic instutions and aviation companies also it was seen that conducting trainings do not meet ICAO requirements. In addition, under the framework human factors training problematic, there have been 4 main categories which are, “human factors trainings do not support by top management”, “tranings are doings as pretending”, “tranings do not create a behavioural change”, “all sections of aviation companies do not take human factors training”, and these are determined as the most crucial flaws of Turkey in this context. By means of assessing of two content analysis together, it was presented ten improvement proposals and developed human factors training model for aviation schools as well as aviation organizations.

Anahtar Kelimeler

Aviation, Human Factors Training, Human Error, CRM

Destekleyen Kurum

not available

Havacılıkta İnsan Faktörleri Eğitimi Sorunsallarının Tespiti ve Buna Yönelik Geliştirilmiş Eğitim Modeli ve İyileştirme Önerileri

Öz

Ticari havacılığın ortaya çıktığı ilk yıllardan buyana gerek uçak imalat sistemlerinde, bilgi işlem teknolojilerinde, elektronik cihazlar ve otomasyon gibi birçok alanda oldukça önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Tüm bu gelişmelere rağmen havacılık olay ve kazalarında insan faktörleri unsuru elimine edilememiş olup halen önemini aynı şekilde korumaktadır. Çünkü havacılıkta meydana gelen ölümcül kazaların büyük çoğunluğunun hâlen insan faktörlerinden kaynaklandığı belirtilmektedir. Bu sebeple havacılıkta insan faktörleri sorunsallarından biri olan “İnsan Faktörleri Eğitimi” sorunsalının ele alınması, bu alanda ortaya çıkan temel eksikliklerin ortaya çıkarılması, bu çerçevede geliştirilmiş insan faktörleri eğitim modeli önerisinin ve yapılacak iyileştirme fırsatları alanlarının belirlenmesi bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışma nitel analiz yöntemine dayalı olarak iki ayrı içerik analiziyle gerçekleştirilmiştir. İlk çalışmada ön lisans ve lisans kapsamında aynı programları yürüten havacılık okullarının insan faktörleri eğitimi kapsamında web sitelerinde yayınladıkları ders programları kolayda örnekleme yöntemiyle incelenmiş ve bu konuda yayınlanan kurallara yönelik dokuman içerik analizi yapılmıştır. İkinci çalışmada ise havacılık sektörü uzmanlarının katılımıyla gerçekleşen “Havacılıkta İnsan Faktörleri” panel katılımcı görüşleri analiz edilerek gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, gerek havacılık okulları bölümlerinde gerekse de havacılık kuruluşlarında insan faktörleri eğitimlerinin yetersiz yapıldığı veya yapılmadığı, verilen eğitimlerin ICAO’nun öngördüğü kapsamı karşılamadığı görülmüştür. Ayrıca, insan faktörleri eğitim sorunsalı teması altında; üst yönetimin insan faktörleri eğitimini samimi bir şekilde desteklememesi, eğitimlerin “mış” gibi yapılıyor olması, eğitimlerin davranış değişikliği yaratmaması, havacılık kuruluşlarında yeralan tüm birimlerin temel insan faktörleri eğitimi almaması başlıklarının ana kategori olarak belirlenerek ülkemizde bunların bu alandaki en önemli eksiklikler olduğu tespit edilmiştir. Yapılan her iki analizin birlikte değerlendirilmesiyle de; gerek havacılık okullarına gerekse havacılık kuruluşlarına yönelik geliştirilmiş “İnsan Faktörleri Eğitim” modeli önerisi ve ayrıca bu alanda yapılacak iyileştirmelere yönelik on adet öneri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnsan Faktörleri Eğitimi, İnsan Hatası, ICAO-9683, Havacılık

Kaynakça

• Baltacı (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Boeing (2004). Statistical Summary of Commercial Jet Airplane Accidents: Worldwide operations 1959–2003. Retrieved November 22, 2004, http:// www.boeing.com/news/techissues/, Erişim Tarihi: 11.11.2020.
• Boeing (2020). Statistical Summary of Commercial Jet Airplane Accidents Worldwide Operations, 1959–2014; Aviation Safety. Boeing Commercial Airplanes: Seattle, WA, USA, 2015, http://www.boeing.com/news/techissues/pdf/statsum.pdf, Erişim Tarihi: 02.04.2020.
• Button, K. (2017). Wings across Europe: towards an efficient European air transport system Routledge.
• Bozkurt, Y. (2013). Uçak Bakımında İnsan Faktörü İlişkili Göreceli Verimlilik (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage publications.
• EASA AMC-GM Annex III (2019). Acceptable Means of Compliance (AMC) and Guidance Material (GM) to Annex III Organisation requirements for air operations [Part-ORO].
• EASA (2021). Avrupa Sivil Havacılık Ajansı 2020 Yılı Emniyet Gözden Geçirmesi htpps//www.easa.europa.eu/sites/default/files/dfu/easa_asr_2020.pdf., Erişim Tarihi: 04.03.2021.
• EASA ORA OPS (2009). Eurpean Aviation Safety Agency, Easy Access Rules for Air Operations, https://www.easa.europa.eu/document-library/easy-access-rules/online- publications/easy-access-rules-air-operations, Erişim Tarihi: 12.02.2021.
• Eriksson, P., and Kovalainen, A. (2016). Qualitative Methods in Business Research; SAGE Publications Ltd.: Thousand Oaks, CA, USA.
• FAA (2007). Publication “Operator’s Manual Human Factors in Airport Operations” September.
• FRSM (2011). IATA-ICAO-IFALPA “Fatigue Risk Management System”, Implementation Guide for Operators, 2011, p.3-4.
• Güler, Z. (2015). Özel Politika Gerektiren Grupların İş Yaşamındaki Sağlık ve Güvenlik Riskleri ile Kontrol Tedbirleri”, Çalışma Dünyası Dergisi, 2005/ 2, 117- 134.
• Helmreich, R. L. and Merritt, A. C. (1998). Culture at work in aviation and medicine: National, organizational, and professional influences, Aldershot, U.K.: Ashgate.
• Helmreich, R. L. and Foushee, H. C. (1993). Why Crew Resource Management? Empirical and theoretical bases of human factors training in aviation, In E. Wiener, B. Kanki, & R. Helmreich (Eds.), Cockpit Resource Management. San Diego, CA: Academic Press, 3-45.
• Helmreich, R. L. (1997). CRM: I hate it, what is it? (Error, stress, culture), In Proceedings of the Orient Airlines Associatio Air Safety Seminar, Jakarta, Indonesia, April 23, 1996.
• ICAO (2002). Line Operations Safety Audit (LOSA), ICAO Document 9803, Canada, Montreal.
• ICAO (2011). International Civil Aviation Organization Flight Safety and Human Factors Programme, Retrieved October 14, 2011, http://www.icao.int/anb/humanfactors/index.html, Erişim Tarihi: 15.04.2021.
• ICAO Doc-9683 (1998). International Civil Aviation Organization, Human Factors Training, First Edition.
• ICAO Circular-241. (1993). Human Factor in Air Traffic Controller. Digest 8. https://www.globalairtraining.com/resources/DOC-9683.pdf, Erişim Tarihi: 03.05.2021.
• htpps://www.easa.europa.eu/sites/default/files/dfu/easa_asr_2020.pdf., 2021, Erişim Tarihi: 03.03.2021.
• https://www.easa.eu/Easy Access Rules for Continuing Airworthiness (Regulation (EU) No 1321/2014)/GM 145.A.30(e), Erişim Tarihi: 12.03.2021. https://www.shgm.gov.tr/mevzuat/sht-145.pdf, 2008, Erişim Tarihi: 28.04.2021.
• https://www. www.aviation-safety.net, Erişim Tarihi: 04.0.2.2021. https://www.icao.int/safety/airnavigation/ops/pages/, Erişim Tarihi: 10.03.2021.
• https://www.easa.europa.eu/sites/default/files/dfu/Consolidated%20AMC- GM_Annex%20III%20Part-ORO_March%202019.pdf, Erişim Tarihi: 11.03.2021.
• https://sh.usak.edu.tr/menu/5156, Erişim Tarihi: 03.03.2021.
• https://myo.istinye.edu.tr/tr/programlar/sivil-havacilik-kabin-hizmetleri/ders-plani, Erişim Tarihi: 10.01.2021.
• https://htmyo.mehmetakif.edu.tr/upload/htmyo/19-form-602-54964564-sivil- havacilikkabin-hizmetleri-ders-icerikleri.pdf, Erişim Tarihi: 04.05.2021.
• http://www.fsm.edu.tr/resim/Dosya/MYO2020-03-04-02-53-04pm.pdf, Erişim Tarihi: 14.04.2021 https://flt.thk.edu.tr/wp-content/uploads/sites/8/2019/09/P%C4%B0LOTAJ- B%C3%96L%C3%9CM%C3%9C-DERS-M%C3%9CFREDATI.pdf, Erişim Trihi: 05.0.42021.
• https://kyrenia.edu.tr/anasayfa/akademik/fakulteler/havacilik-ve-uzay-bilimleri- fakultesi/bolumler/pilotaj-bolumu/dersler/, Erişim Tarihi: 06.0.2021.
• https://www.eskisehir.edu.tr/akademik/fakulteler/325/pilotaj-bolumu/dersler,Erişim Tarihi: 02.03.2021.
• https://www.ozyegin.edu.tr/tr/pilotaj/lisans-bsc-programi/ders-plani ErişimTarihi: 11.02.2021.
• https://oldweb.arel.edu.tr/meslek-yuksekokulu/ucak-teknolojisi-programi/ders-icerikleri Erişim Tarihi: 02.0.42021. , https://aday.maltepe.edu.tr/akademik/myo/16/ucak-teknolojisi, Erişim Tarihi: 19.05.2021
• https://havacilik.erciyes.edu.tr/ogrenci/Ders Programı/Havacılık Fakultesi/188/210, Erişim Tarihi: 23.04.2021.,
• http://havacilik.kocaeli.edu.tr/upload/duyurular//170220081525b98a8.pdf, Erişim Tarihi: 11.05.2021.
• https://bologna.selcuk.edu.tr/tr/Dersler/sivil_havacilik_yo- ucak_govde_motor_bakimiucak_govde_motor_bakimi-lisans, Erişim tarihi: 15:03.2021.
• https://bilgipaketi.kapadokya.edu.tr/Pages/Courses.aspx?lang=tr- TR&academicYear=2019&facultyId=11&programId=3&menuType=unit, Erişim Tarihi: 12.02.2021.
• https://www.atilim.edu.tr/tr/ueeb/page/2300/mufredat, Erişim Tarihi: 11.02.2021.
• http://havacilikmyo.ege.edu.tr/files/havacilikmyo/icerik/shui_2020_2021_Bahar_v3.pdf, Erişim Tarihi: 21.05.2021. https://ects.ieu.edu.tr/new/akademik.php?sid=curr&section=gsm.vs.ieu.edu.tr&lang=tr, Erişim Tarihi: 11.12.2020. https://yokatlas.yok.gov.tr/onlisans-program.php?b=30075, Erişim Tarihi: 02.02.2021.
• https://ects.bilgi.edu.tr/Department/Curriculum?catalog_departmentId=83021,Erişim Tarihi: 20.02.2021. https://www.beykent.edu.tr/Content/files/20180726171127776.pdf, Erişim Tarihi: 03.12.2020.
• https://www.ayvansaray.edu.tr/tr-tr/dersler/27229, Erişim Tarihi: 05.03.2021.
• https://iste.edu.tr/hubf-he/tanitim, Erişim Tarihi: 29.0.2.2021.
• https://ucakbakimveonarim.samsun.edu.tr/ders-programi/, Erişim Tarihi: 14.04.2021.
• Kanki, B. G., Anca, J., & Chidester, T. R. (2019). Crew resource management. Academic Press.
• Karaman, A., (2018). Ürün Bilinirliği ve Tercihini Belirlemede Ürün Uzmanlarının Rolü: Nitel Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, 646- 663.
• Klinect, J., Murray, P., Merritt, A. & Helmreich, R., 2003. Line operations safety audits (LOSA): Defi nition and operating characteristics. Dayton, OH: Th e Ohio State University, pp. 663–668.
• Kearns, S. K. (2018). Fundamentals of International Aviation. Routledge. Merritt, A. C. and
• Onen, V. (2021a). Havacılıkta İnsan Faktörleri Sempozyumu, [Açılış Konuşması], İstanbul Rumeli Universitesi, 25-26 Mayıs.
• Onen, V. (2021b). “Havacılıkta İnsan Faktörleri”, 24. Bölüm, İnsan Faktörleri Araştırma Örneği/ Türk Sivil Havacılık Sektörü Bakım Uygulamalarında İnsan Faktörü Algılamaları, s.632, Nobel Akademi Yayıncılık, İstanbul.
• Oxford (2001). Human Performace Limitation, First Edition, p.1-2.
• Peksu, F. (2021). Havacılıkta İnsan Faktörleri Paneli [Konuşması], 8 Aralık 2020. Sabatin, N. (2005). SMS:” I’m a Believer”. SMS seymposium, McLean, VA.
• Sarter, N. B., & Woods, D. D. (1995, October). “From tool to agent”: The evolution of (Cockpit) automation and its impact on human-machine coordination. In Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting (Vol. 39, No. 1, pp. 79-83). Sage CA: Los Angeles, CA: SAGE Publications.
• SHT-145 (2005). Bakım Kuruluşları Talimatı, https//www.shgm.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.04.2021.
• SHT-M (2006). Uçuşa Elverişlilik Talimatı, https//www.shgm.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.04.2021.
• SHT-OPS (2010). Uçuş Operasyonlarına Yönelik Usul ve Esaslar Talimatı, https://web.shgm.gov.tr/tr/mevzuat/6611, Erişim Tarihi: 11.03.2021.
• SMS Manuel (9859). Safety Management System, Part 2-5. Vasigh, B., Fleming, K., & Tacker, T. (2018). Introduction to air transport economics: from theory to applications. Routledge.
• YÖK (2021). https://yokatlas.yok.gov.tr/onlisans-program.php?b=30075, Erişim Tarihi: 07.03.202.
• Wiegmann, D.A. and Shappell, S. A. (2003). A Human Error Approach to Aviation Accident Analysis, The Human Factors Analysis and Classification System, University of Illinois at Urbana-Champaign, Civil Aerospace Medical Institute, Ash Gate e-book.,