Türkiye’de Düşük Maliyetli Havayolu Taşımacılığının Gelişimine Genel Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 57 - 75, 28.02.2022

Salim Kurnaz

https://doi.org/10.51785/jar.957069

Öz

Yirminci yüzyılın sonlarına doğru yaşanan yönetim stratejilerindeki değişim ve ekonomik krizler havacılık sektörünü de etkisi altına almıştır. Bu ortamda havacılık işletmeleri rekabet güçlerini ve kar oranlarını arttırabilmek için yeni iş modellerini hayata geçirmek zorunda kalmışlardır. Bu kapsamda ortaya çıkan düşük maliyetli havayolu taşımacılığın temelinde yatan fikir, güvenli uçuş için gereken sabit maliyetler dışında kalan uçuş, hizmet ve yolculara yönelik diğer hizmet maliyetlerinin yeniden düzenlenmesidir. Bu sayede özellikle 2000’li yıllar itibari ile yaşanan ekonomik krizler sonrası artan petrol fiyatları ve uçuş maliyetlerinin azaltılarak havacılık sektöründe azalan yolcu taleplerinin tekrar arttırılması amaçlanmıştır. Türkiye’de son dönemde hızlı bir gelişme gösteren düşük maliyetli havayolu taşımacılığı küresel çapta daha uzun süredir uygulanan bir yönetim stratejisidir. Bu kapsamda nitel yönteme dayalı tarama modeline göre tasarlanan betimsel çalışmada; düşük maliyetli havayolu taşımacılığının dünyada ve Türkiye’de ortaya çıkış nedenleri, gelişim süreci ve mevcut uygulamalarına yer verilmiştir. Çalışmada ayrıca düşük maliyetli havayolu taşımacılığı dünya ve Türkiye’deki süreç ve uygulamaları karşılaştırılmıştır. Son olarak düşük maliyetli havayolu taşımacılığının geleceğine yönelik önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Düşük Maliyetli Taşımacılık, Havayolu Ulaşımı, Havacılık Sektörü

General Overview of the Development of the Low-Cost Airline Carriers in Turkey

Öz

Towards the end of the twentieth century, the change in management strategies and economic crisis affected the aviation industry as well, and aviation companies had to implement new business models to increase their competitiveness and profit rates. The underlying idea of low-cost airline transportation which emerged at the end of twentieth century is the reorganization of the flight and service costs except fixed costs required for safe flight. In this way, it is aimed to increase the passenger demand in the aviation sector again by reducing the oil prices and flight costs, which have increased after the economic crises, especially as of the 2000s. Low-cost airline transportation, which is rapidly developing in Turkey, is a globally longer segmented management strategy. In this context, in our descriptive study designed according to the screening model based on qualitative management; the development process and current practices of low-cost airline transportation in Turkey and in the world, are given. Also, the processes and practices of low-cost airline transportation in the world and in Turkey are compared. Finally, suggestions for the future of low-cost airline transportation are given.

Anahtar Kelimeler

Low-Cost Carriers, Air transport, Aviation Sector

Kaynakça

• Akgüç, M.; Beblavy, M. ve Simonelli, F. (2018). Low-Cost airlines bringing the EU closer together, ceps research report. Centre European Policy Studies, Brussels.
• Akpınar, B. (2019). Düşük maliyetli havayollarında ek hizmet yönetimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Aksoy, C. ve Dursun, Ö.O. (2018) A general overview of the development of the civil aviation sector in Turkey. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1060-1076.
• Airbus (2019). Global market forecast cities, airports & aircraft 2019-2038, https://www.airbus.com/aircraft/market/global-market-forecast.html, Erişim Tarihi: 14.05.2021.
• AnadoluJet, (2021). Hakkımızda, https://www.anadolujet.com/tr/kurumsal/hakkimizda, Erişim Tarihi: 14.05.2021.
• Bircan Toprak, S. (2019). Düşük maliyetli̇ havayolu şirketlerinde web sitesi̇ hizmet kalitesinin müşteri̇ memnuniyetine etkisi̇: bir araştırma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Boeing, (2021). Current market outlook 2017-2036. http://www.boeing.com/resources/ boeingdotcom/commercial/market/current-market-outlook-2017/assets/downloads/ 2017-cmo-6-19.pdf, Erişim Tarihi: 21.05.2021.
• DHMİ, (2020). 2020 Yılı Faaliyet Raporu. https://www.dhmi.gov.tr/Lists/FaaliyetRaporlari/ Attachments/21/DHMI_2020_Faaliyet_Raporu.pdf, Erişim Tarihi: 12.05.2021.
• Diaconu, L. (2012). The evolution of the European low-cost airlines business models, Ryanair case study. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 62, 342-346.
• Dinler, N., ve Rankin, W. B. (2018). Assessment of the evolving low-cost business model for the future importance of U.S. secondary airports. International Journal of Aviation, Aeronautics and Aerospace, 5(4), 1-35.
• Dobruszkes, F., Givoni, M., ve Vowles, T. (2017). Hello major airports, goodbye regional airports? Recent changes in European and US low-cost airline airport choice. Journal of Air Transport Management, 59, 50-62.
• FlyPegasus (2021). Genel bakış, https://www.flypgs.com/pegasus-hakkinda/genel-bakis, Erişim Tarihi: 12.05.2021.
• Gross, S. ve Schröder, A. (2007): Handbook of Low-Cost Airlines – Strategies, Business Processes and Market Environment, Berlin.
• Hunter, L. (2006). Low-Cost airlines: business model and employment relations. European Management Journal, 24(5), 315-321.
• Jimenez, E., Claro, J., de Sousa, J. P., ve de Neufville, R. (2017). Dynamic evolution of European airport systems in the context of low-cost carriers’ growth. Journal of Air Transport Management, 64, 68-76.
• IATA (2020). Annual Review 2020, https://www.iata.org/en/publications/annual-review/, Erişim Tarihi: 12.05.2021.
• ICAO, (2017). https://www.icao.int/sustainability/Documents/LCC-List.pdf, Erişim Tarihi: 19.04.2021.
• ICAO (2019). IHLG-Aviation Benefits Report 2019; https://www.icao.int/sustainability/ Documents/AVIATION-BENEFITS-2019-web.pdf, Erişim Tarihi: 19.04.2021.
• ICAO, (2021). https://www.icao.int/sustainability/Pages/Low-Cost-Carriers.aspx, Erişim Tarihi: 19.04.2021.
• Kurt, Y. (2017). Düşük maliyetli havayolu kullanıcılarının sosyal medya etkileşimi: Pegasus Havayolları twitter analizi, The Journal of Academic Social Science Studies, 60, 465-491.
• Kuyucak Şengür, F. ve Şengür, Y. (2012, 24-26 Mayıs). Havayolu iş modelleri: kavramsal bir analiz. 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, İzmir.
• Muduli, A. ve Kaura, V. (2011). Southwest airlines success: a case study analysis, BVIMR Management Edge, 4(2), 115-118.
• Mutlu, S. ve Sertoğlu, A. E. (2018). Düşük maliyetli ve tam hizmet sunan havayolları müşterilerinin hizmet kalitesi beklentilerinin karşılaştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (1), 528-550.
• OnurAir (2021). Misyon ve vizyon, https://www.onurair.com/tr/kurumsal/detay/Vizyon-ve-Misyon/10/21/0, Erişim Tarihi: 14.04.2021.
• Özkan, T. (2019). Farklılaştırılmış ve düşük maliyetli strateji uygulayan havayolu işletmelerinin müşteri değeri yaratma anlayışlarının incelenmesi. MAKÜ Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2), 209-223.
• Önen, V.(2016). Geleneksel havayolları ile düşük maliyetli taşıyıcılar arasındaki stratejik yönetim ve pazarlama karması farklılıklarının içerik analizi, THY-Pegasus karşılaştırması, International Journal of Academic Value Studies, 2(7), 63-94.
• Ren, J. (2020). Fare impact of southwest airlines: a comparison of non-stop and connecting flights, Journal of Air transport Management, 84, 1-6.
• Ryanair, (2021). About us, https://www.ryanair.com/gb/en/useful-info/about-ryanair/about-us, Erişim Tarihi: 25.05.2021.
• Sarılgan, A.E. (2019). Frequent flier programs of low-cost airlines the world and Turkey, International Journal of Aviation Science and Technology, 1(1), 24-35.
• SHGM, (2019). http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/havacilik_ isletmeleri/Havayolu_isletmeleri030621.pdf, Erişim Tarihi: 25.05.2021.
• SHGM, (2020a). SHGM İstatistikler, http://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/4547-istatistikler, Erişim Tarihi: 25.05.2021.
• SHGM, (2020b) 2020 Yılı faaliyet raporu, http://web.shgm.gov.tr/documents/ sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/faaliyet/2020.pdf, Erişim Tarihi: 24.05.2021.
• SunExpress (2021). Şirket profili, https://www.sunexpress.com/tr/sirket/sunexpress-duenyasi/sirket-profili/, Erişim Tarihi: 25.05.2021.
• Southwest (1993). Southwest Airlines CO. 1993 Annual Report to Shareholders, http://investors.southwest.com/~/media/Files/S/Southwest-IR/documents/company-reports-ar/ar-1993.pdf, Erişim Tarihi: 24.05.2021.
• Southwest (2020). Southwest Airlines CO. 2020 Annual Report to Shareholders, http://investors.southwest.com/~/media/Files/S/Southwest-IR/LUV_2020_Annual %20Report_.pdf, Erişim Tarihi: 24.05.2021.
• Şengür, Y. (2004). Havayolu taşımacılığında düşük maliyetli taşıyıcılar ve Türkiye’deki uygulamaların araştırılması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Tanrısevdi, A ve Çulha, O. (2010). Düşük fiyatlı havayolu taşımacılığı (DFHT) sektörünün genel özellikleri ve uygulanan pazarlama karmalarının yapısı: Türk DFHT firmaları üzerinde bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 65-97.
• Taşçı, D. ve Yalçınkaya, A. (2015). Havayolu sektöründe yeni bir iş modeli: bağlı düşük maliyetli havayolu (airline within airline) modeli ve Anadolujet örneği bağlamında bir karşılaştırma. Eskişehir Osmangazi̇ Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), 177- 201
• Tran, N.B.; Perkinson, J.; Sinnenberg, C.; Tarica, L. ve Harrison, J. S. (2015). Ryanair Holdings, Robins School of Business, University of Richmond.
• TOBB Türkiye Sivil Havacılık Meclisi (2020). Türkiye sivil havacılık meclisi 2019 yılı sektör raporu, http://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2020/Türkiye%20Sivil %20Havacılık%20Meclisi%20Sektör%20Raporu%202019.pdf, Erişim Tarihi: 24.05.2021.
• Yılmaz, M.K. (2017). A study on the future of low-cost carrier business model in international air transportation, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(6), 48-57.