Hava Taşımacılığı, Ticaret Açıklığı ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi: Türkiye Ekonomisine İlişkin Kanıtlar

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 81 - 94, 04.07.2025

Alper Aslan

Öz

Türkiye ekonomisi yaptığı havayolu yatırımlarının etkisini görmeye başlamış ve 2021 verilerine göre havalimanı trafiğinde dünya genelinde 6., Avrupa’da ise 2. sırada yer almıştır. Bu derece dünyada ve Avrupa’da önemli ağırlığı olan Tük havacılık sektörünün hem kargo hem de yolcu bakımından ekonomik büyümeye yaptığı katkının sonuçlarını görmek elzemdir. Bu amaçla 1970-2023 yıllık verileri kullanılarak hava yolcu, hava yük ve dışa açıklık değişkenlerinin ekonomik büyümeye katkısı FMOLS, DOLS, kantil regsyon ve DARDL yöntemleri ile incelenmiş ve hem hava yük hem de de hava yolcu değişkenlerinin ekonomik büyümeye pozitif etkisi görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hava Kargo , Hava Yolcu , Dışa Açıklık ve GSYIH

Analysis of the relationship among air transportation, trade openness and economic growth: Evidence from the Turkish economy

Öz

The Turkish economy has begun to see the impact of its airline investments and according to 2021 data, it ranked 6th in the world and 2nd in Europe in airport traffic. It is essential to see the results of the contribution of the Turkish aviation sector, which has significant weight in the world and Europe, to economic growth in terms of both cargo and passengers. For this purpose, using the annual data from 1970-2023, the contribution of air passenger, air freight and openness variables to economic growth was examined with FMOLS, DOLS, quantile regression and DARDL methods, and it was observed that both air freight and air passenger variables had a positive effect on economic growth.

Anahtar Kelimeler

Air Cargo , Air Passenger , Openness and GDP

Kaynakça

• Altuntaş, M., & Kılıç, E. (2021). Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 187-202.
• Atioğlu, E. (2021). Türk Sivil Havacılık Sektörünün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1936-1945.
• Bal, H., Manga, M., & Gümüş Akar, P. (2017). Havacılık Sektörü ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 45, 353-366.
• Balsalobre-Lorente, D., Driha, O. M., Bekun, F. V., & Adedoyin, F. F. (2020). The asymmetric impact of air transport on economic growth in Spain: fresh evidence from the tourism-led growth hypothesis. Current Issues in Tourism, 24(4), 503–519.
• Brida, J. G., Lanzilotta, B., Segarra, V., & Zapata, S. (2023). Exploring Dynamic Relationships Between Air Transportation and Economic Growth in South America. In K. Button (Ed.), Airlines and Developing Countries (Vol. 10, pp. 51–62). Emerald Publishing Limited.
• Brueckner, J. K. (2003). Airline Traffic and Urban Economic Development. Urban Studies, 40(8), 1455–1469. https://doi.org/10.1080/0042098032000094388
• Button, K., & Taylor, S. (2000). International air transportation and economic development. Journal of Air Transport Management, 6(4), 209–222.
• Button, K., & Yuan, J. (2012). Airfreight Transport and Economic Development: An Examination of Causality. Urban Studies, 50(2), 329–340. https://doi.org/10.1177/0042098012446999
• Çağlayan, E., & Arıkan, E. (2011). Determinants of House Prices in Istanbul: A Quantile Regression Approach. Qual Quant, 45(2), 305–317.
• Çelik, D. S. (2017). Havayolu Taşımacılığı Endüstrisi ve Ekonomik Etkileri. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(8).
• Çınar, U. K. (2019). En Küçük Kareler Regresyonuna Alternatif Bir Yöntem: Kantil Regresyon. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 57–71.
• DHMİ (2024). 2023 Yılı Havayolu Sektör Raporu. Ankara.
• Eren, A. S., Eryer, A., & Eryer, S. (2020). Havayolu Taşımacılığı ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi Türkiye Örneği: Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi – USBED, 2(3), 236–257.
• Green, R. K. (2007). Airports and economic development. Real Estate Economics, 35, 91–112.
• Gümüş Akar, P., Manga, M., & Bal, H. (2019). Havayolu Taşımacılığında Liberalizasyon ve Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1160–1174.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for Causality Between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38(13), 1489–1500.
• Hakim, M. H. R., & Merkert, R. (2016). The causal relationship between air transport and economic growth: Empirical evidence from South Asia. Journal of Transport Geography, 56, 120–127.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric Causality Tests with an Application. Empirical Economics, 43(1), 447–456.
• İslamoğlu, B. (2021). Türkiye’de Havayolu Taşımacılığı İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Yapısal Kırılmalı Ekonometrik Yöntem Yaklaşımıyla İncelenmesi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi (IJBEMP), 5(2), 749–759.
• Kalaycı, S., & Yangınlar, G. (2016). The effects of economic growth and foreign direct investment on air transportation: Evidence from Turkey. International Business Research, 9(3), 154–162.
• Kılıç, E., Pazarcı, S., Kale, S., & Kızıl, M. (2024). Havayolu Yolcu/Yük Taşımacılığının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Asimetrik Davranışının İncelenmesi: Türkiye İçin Ampirik Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(4), 1758–1774.
• Kiracı, K. (2018). Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 197–216.
• Law, C. C. H., Zhang, Y., Gow, J., & Vu, X.-B. (2022). Dynamic relationship between air transport, economic growth and inbound tourism in Cambodia, Laos, Myanmar and Vietnam. Journal of Air Transport Management, 98, 102161.
• Marazzo, M., Scherre, R., & Fernandes, E. (2010). Air transport demand and economic growth in Brazil: A time series analysis. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 46(2), 261–269.
• Mor, F., & Ilıcalı, M. (2022). İstanbul Havalimanı’nın İstanbul Trafiğine Etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 5(1), 63–79.
• Rai, S. K., & Raju, T. B. (2025). Accessing the causality among air transportation, trade openness and GDP: Evidence from a panel of high-income countries. Transport Policy, 163, 116–124.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1–2), 225–250.