Havaalanı Yer (Ramp) Hizmetleri Çalışanlarının Karşılaştıkları İş Sağlığı ve Güvenliği Risklerinin İncelenmesi

Yıl 2024, , 75 - 98, 29.02.2024

Soner Barut , Fatma Oguz Erdogan

https://doi.org/10.52995/jass.1410130

Öz

İş sağlığı ve güvenliğinin temel amacı işyerlerinde çalışanları korumaktır. Ayrıca işyerlerinde karşılaşabilecek tehlike ve risklerden çalışanları koruyarak işyerlerini daha güvenli çalışma ortamları haline getirmeyi amaçlamaktadır. Bu alanda yapılacak her türlü iyileştirme işin durmadan/aksamadan devam etmesini de sağlayacaktır. İşyerlerinde verilen hizmetlerin kalitesi de bu sayede iyileşecektir. İş ortamlarındaki tehlike ve riskler her sektörde farklılık göstermektedir. Hatta sektör içerisinde yapılan işlerde de farklılıklar görülebilmektedir. Bu nedenle her çalışma alanı kendi özelinde değerlendirilmeli ve tehlikeler tespit edilerek gerekli önlemler alınmalıdır. Yer (ramp) hizmetleri yolcuların havalimanı girişinden uçağa binişine kadar uluslararası kurallar ve standartlara göre yapılan hizmetlerin tümüne verilen isimdir. Bu hizmetler arasında; bagaj, bilet, check-in, yanaştırma, park etme, soğutma-ısıtma, kokpit-ramp haberleşmesi, yükleme-boşaltma, motor çalıştırma, güvenlik önlemleri, uçak temizliği, ikram, malzeme depolanması, ikram ve kar-buzun giderilmesi bulunmaktadır. Yer hizmetleri çalışanları karşılaştıkları riskler neticesinde iş kazaları geçirebilmekte ve meslek hastalıklarına yakalanabilmektedir. Çalışanlar ve işletmeler açısından kayıplara sebep olabilen iş kazası ve meslek hastalıkları kavramları iş sağlığı ve güvenliği ile doğrudan ilişkilidir. İş ortamındaki tehlike ve risklerin belirlenerek gerekli önlemlerin alınması iş kazalarının ve meslek hastalığına yakalanan çalışan sayısının azaltılmasını sağlayacaktır. Bu çalışmada havalimanlarında yer hizmetleri veren çalışanların karşılaştıkları tehlike ve riskler belirlenmiş ve iyileştirme ve çözüm önerileri verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, havayolu, yer hizmetleri, havacılık sektörü

Kaynakça

• Ağar, A., (2021). Çalışma Hayatında Biyoloji Risk Faktörleri ve Covıd-19. Halk Sağlığı Hemşireleri Dergisi, 3(2), 133-140.
• Ağuş, M., Akbel, E., (2020). Sağlık Çalışanlarında Fiziksel Risk Etmenlerinin Değerlendirilmesi. İş Sağlığı ve Güvenliği Akademi Dergisi, 3(3), 230-237.
• Akdur, R., (2006). İşyerinde Toksinler. Toksikoloji Dergisi, 4(1), 53-61.
• Akarsu, H., ve diğerleri., (2013). Meslek Hastalıkları. ÇASGEM.
• Asadi, H., Mott, J.H., Yu, D., (2019). Risk Factor for Musculoskeletal Injuries among Airport Customer Service Employees. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting, 1964-1968.
• Ayazoğlu, C., (2007). İşyerinde Ergonomi ve Stres. İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi (34), 29-36.
• Bern, S.H., Brauer, C., Møller, K.L., Koblauch, H., Thygesen, L.C., Simonsen, E.B., Alkjaer, T., Bonde, J.P., Mikkelsen, S., (2013). Baggage Handler Seniority and Musculoskeletal Symptoms:is Heavy Lifting in Axkward Positions Associated with the Risk of Pain? BMJ Open, (3), e004055.
• Bilir, N., (2007). Mesleksel Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları. İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi. (34), 10-13. Budak, H., (-). Ramp ve Uçak Altı Emniyeti. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Ünite 4, 2-20. Budak, H., (-). Operasyonel Bölümler ve Çalışma Alanları. Temel Harekat Hizmetleri ve Ramp, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Ünite 1, 1-20
• Budak, H., (-). Yer ve Yolcu Hizmetlerinde İş Güvenliği Süreçleri, Yolcu ve Yer Hizmetleri. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları Ünite 14, 1-21
• Budak, H., (-). Olumsuz Hava Koşullarında Ramp Organizasyonları. Temel Harekat Hizmetleri ve Ramp. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Ünite 9. 1-19.
• Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik (2013). T.C Resmi Gazete (28678, 15 Haziran 2013). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı).
• Chamberlin, R., Drew, C., Patten, M., Matchette, B., (1996). Ramp Safety. ASRS Directline, (8), 11-19. Camkurt, M.Z., (2007). İşyeri Çalışma Sistemi ve İşyeri Fiziksel Faktörlerinin İş Kazaları Üzerine Etkileri. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20(6), 21 (1), 80-106.
• Çetinkaya, F., Baykent, G., (2017). İşyeri Çalışma Ortamı Koşullarının Ergonomik Yönden İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi, 15-31.
• Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmasına Dair Yönetmelik (2013). T.C Resmi Gazete (28721, 28 Temmuz 2013). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı). Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmasına Dair Yönetmelik (2013). T.C Resmi Gazete (28743, 22 Ağustos 2013). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı).
• Dede, E., (2020). Havacılıkta Yer Hizmetlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Dell, G., (1998). Aırlıne Baggage Handler Back Ingurıes: A Survey Of Baggage Hadler Opınıon On Cause and Preventıon. Safety Scıence Monitor 2(2), 1-12.
• Eski, S., Tasus, H.S., (2018). Havaalanlarında Sunulan Yer Hizmetlerinin Avrupa Ekonomisine Etkisi: Türkiye, Almanya ve İngiltere Uygulamaları. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 56-83.
• Göktürk, G.Y., Bulut, S., (2012). Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(24), 53-69.
• Güner, Ç., (2000). Gürültünün Sağlık Üzerine Etkileri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi,
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (2013). T.C Resmi Gazete (28628, 25 Nisan 2013). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı).
• İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği (2010). T.C Resmi Gazete (27768, 27 Kasım 2010). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı).
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012). T.C Resmi Gazete (28339, 20 Haziran 2012). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı).
• Karakavuz, H., Gerede, E., (2017). Türkiye’deki Yer Hizmetlerinde Uygulanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemlerinin Başarı Faktörlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,18(1), 173-190.
• Karakavuz, H., (2015). Yer Hizmeti İşletmelerinde Uygulanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Başarı Faktörlerinin ve Uygulamadaki Sorunların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 388878.
• Kahraman, Z., Özdemir, K.Y., (2022). Tozlu Çalışmalarda Meslek Hastalıkları ve Tozla Mücadele. MCBÜ Soma Meslek Yüksek Okulu Teknik Bilimler Dergisi 2(34), 13-29.
• Kılkış, İ., Demir, S., (2012). İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir İnceleme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1), 23-47.
• Koltan, A., (2007). Mesleki Kas İskelet Sistemi Hastalıklarını Önlemede Bir Ergonomik Yaklaşım Modeli. İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, (34), 37-45.
• Korukcu, H., (-). Havacılık Güvenliğini Etkileyen Faktörler ve Olumsuz Olay Örnekleri, Havacılık Emniyeti ve Güvenliği, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Ünite 13, 1-26.
• Kuzucu, A. K., (2019). Havacılık Sektöründe Yer Hizmetleri Çalışanlarında Görülen Meslek Hastalıkları-Antalya Havalimanı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Landry, J., Ingolia, S., (2011). Ramp Safety Practices, A Synthesis of Airport Practise. National Academies Press, Washington, DC.
• Nagaş, A., (2015). Sivil Havacılık Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinin Performansa Etkisi: Havalimanı Çalışanları Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nazlıoğlu, A., (2014) Havaalanı Bakım Onarım Hangarlarında Tehlike Kaynaklarının Belirlenmesi ve Kontrol Listesi Hazırlanması. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Özmert, E.B., (-). Yükleme ve Boşaltma. Temel Harekat Hizmetleri ve Ramp, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Ünite 7, 1-20.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (2006). T.C Resmi Gazete (26200, 31 Mayıs 2006). ÇSGB (TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı).
• SHGM (2013). Yolcu Hizmetleri (1.Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık. (www.shgm.gov.tr).
• SHGM. (2010). Annex -14 Havaalanları, Havaalanları Tasarımı ve İşletimi (2. Baskı). Pegem Akademik Yayıncılık (www.shgm.gov.tr).
• SHGM (2010). Havaalanlarında Görsel Yardımcılar ve Tasarım Kriterleri. (1. Baskı). Kuban Matbaacılık Yayıncılık (www.shgm.gov.tr).
• SHGM. (2022). EOYB, Emniyet Olayları Yıllık Bülteni (www.shgm.gov.tr).
• SHGM. (2022). Faaliyet Raporu (www.shgm.gov.tr).
• SHGM. (2014). Ramp Hizmetleri (1.Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık. (www.shgm.gov.tr).
• Solmaz, M., Solmaz, T., (2017). Hastanelerde İş Sağlığı ve Güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(6), 147-156.
• Şen, G., Bütün, E., (2022). Havacılıkta Emniyet Yönetim Sisteminin Etkinliğinin Artırılmasında Değişim Yönetimi. V. Ulusal Havacılık Teknolojisi ve Uygulamaları Kongresi, İzmir, Türkiye, 30 Eylül-1 Ekim 2021.
• Şen, M.I., (2021). Aprondaki Uçak Bakımının İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Genel Olarak İncelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 747-754.
• Şimşek, S., Uslu, H., (2023). Uçak Bakım-Onarım Hangarlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ve Etkileri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (50), 178-189.
• Tafazzol, A., Aref, S., Mardani, M., Haddad, O., Parnianpour, M., (2016).Epidemiological and Biomechanical Evaluation of Airline Baggage Handling. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 22(2), 218-227.
• Terzioğlu, M., (2007). Uçak Kazalarının Nedeni Olarak İnsan Hatalarını Azaltmada Ekip Kaynak Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 205408.
• Tekin, F.A., ( 1991). İş Güvenliği ve Önemi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1,2), 329-360.
• Ustaömer, T.C., Şengür, F., (2020). Havacılıkta Emniyet Kültürü: Reason’ın Emniyet Kültürü Modelinin İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 95-104.
• Uslu, S., Dönmez, K., (2016). Geçmişten Günümüze Havacılık Kazalarının Sebeplerindeki Değişimler Üzerine Bir İnceleme. SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 222-239.
• Uslu, S., Dönmez, K., (2017). Hava Trafik Kontrol Kaynaklı Uçak Kazalarının İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 271-287.
• URL-1: https://www.sgk.gov.tr İstatistikler/Yıllık (Ziyaret tarihi: 10 Haziran 2023).
• URL-2: https://www.dhmi.gov.tr Sayfalar/İstatistikler/ (Ziyaret tarihi: 11 Haziran 2023). Vatansever, Ç., (2014). Risk Değerlendirmede Yeni Bir Boyut: Psikososyal Tehlike ve Riskler. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(40), 117-138.
• Yapıcı, G., (2011). Ayakta Çalışma ve Sağlık Etkileri. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(3), 194-198.
• Yavuz, C.I., Erdoğan, S., (2001). İşyerinde Kimyasallar. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2(8), 33-39