SULTANIC SAVIORS AND TOLERANT TURKS: WRITING OTTOMAN JEWISH HISTORY, DENYING THE ARMENIAN GENOCIDE

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 98 - 110, 14.06.2025

Yücel Güçlü

Öz

“Sultans as Saviors” tells how Mediterranean Jewish writers of the 16th century—whose who settled in the Ottoman realm and those who continued to be expelled from city after city after the Inquisition—extolled the praises of the sultan in messianic terms. How the early modern Jewish affective disposition was repeated in the first Ashkenazi and Sephardi histories of the Ottoman Empire is demonstrated. How following the Armenian “genocide” in 1915 and the collapse of the empire Turkish Jews promoted the same Ottoman-era narrative is examined. In 1892, on the four hundredth anniversary of their ancestors’ having taken refuge, Ottoman Jews organized a celebration of Turkish tolerance. For Ottoman Jews and Muslims alike, historical events and historical memory would be linked to a politics of memory. The view that Turkey had played a major role in rescuing Jews from the Holocaust is discussed. The role of leading Turkish Jews as lobbyists, in the United States of America, Europe and Israel, denying “genocide” on Turkey!s behalf is related. The ways in which the Turkish Jewish lobby became regularized as the Quincentennial Foundation in 1989 are indicated. Developments in Turkish and Ottoman historography at the turn of the new millenium are argued.

Anahtar Kelimeler

Türkiye , Middle East , Armenian , Jew , Turks

SULTANIC SAVIORS AND TOLERANT TURKS: WRITING OTTOMAN JEWISH HISTORY, DENYING THE ARMENIAN GENOCIDE

Öz

“Sultans as Saviors” Osmanlı memalikine yerleşen—ve Engizisyon’dan sonra şehirden şehire kovulmaya devam eden—onaltıncı yüzyıl Akdeniz Yahudi yazarlarının sultanın meziyetlerini mesihi ifadelerle nasıl övdüklerini anlatmaktadır. Erken modern çağ Yahudi düşüncesinin Osmanlı İmparatorluğunun ilk Aşkenazi ve Sefardi tarihlerinde nasıl devam ettiği gösterilmektedir. 1915’teki Ermeni “soykırımı” ve imparatorluğun çökmesini müteakip yeni Türkiye Cumhuriyetindeki Yahudilerinin nasıl eski Osmanlı anlatılarını ihyayı sürdürdükleri incelenmektedir. Osmanlı Yahudilerinin 1892’de atalarının Osmanlı topraklarına sığınmalarının dört yüzüncü yıldönümünde Türk hoşgörüsünü kutlamak için törenler düzenledikleri belirtilmektedir. Gerek Osmanlı Yahudileri gerekse Müslümanları için tarihi olaylar ve tarihi hafızanın belli bir hafıza siyasetine bağlandığı ifade edilmektedir. Türkiye’nin Yahudileri Holokost’ta kurtarmakta temel bir rol oynadığı görüşü üzerinde durulmaktadır. Türk Yahudi önderlerinin, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa ve İsrail’de “soykırımı inkar ederek”, Türkiye için oynadıkları lobicilik rolü ele alınmaktadır. Türk Yahudi lobisinin 1989’da kurulan Beş Yüzüncü Yıl Vakfı yoluyla nasıl düzenli bir hale geldiğine işaret edilmektedir. Yeni binyılın başında Türk ve Osmanlı historiyografisindeki gelişmeler tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye , Orta Doğu , Ermeni , Yahudi , Türkler