ERZİNCAN İLİNDE GÖREV YAPAN DİN GÖREVLİLERİNİN ORGAN VE DOKU BAĞIŞI KONUSUNDA BİLGİ, TUTUM VE DAVRANIŞLARI

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 6, 1086 - 1094, 30.11.2023

Sema Turan

Öz

ÖZ
Amaç: Bu araştırmanın amacı din görevlilerinin organ ve doku bağışı konusunda bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi, tutum ve davranışlarının belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Erzincan il merkezinde gerçekleştirilen tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu araştırma il merkezinde çalışan din görevlilerinde (279 kişi) yapılmıştır. Araştırma Haziran 2022’de yapılmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu kullanılarak veriler toplanmıştır.
Bulgular: Din görevlilerinin organ bağışı hakkında bilgilerini yeterli görme oranı %30,5’dir. Din görevlilerinin %64,5’i organ bağışının dini açıdan uygun olduğunu düşünmektedir. Din görevlilerinin %33,3’ü organ bağışı hakkında halka tavsiyede bulunmadığını belirtmiştir. Din görevlilerinin sadece %1,4’ü organ bağışında bulunmuş olup %25,8’i gelecekte organ bağışı yapmayı düşünmektedir. Karar verme hakkının olduğu bir yakınının beyin ölümü gerçekleşmiş olduğunda %32,6’sı organlarını bağışlayacağını belirtirken bir yakını için organ bağışlayabileceğini belirtenlerin oranı %60,2’dir. Din görevlilerinin 40 yaşın üstünde olanlarda, organ bağışı konunda bilgisini yeterli görenlerde ve organ bağışı konusunda fetvayı bilenlerde organ bağışının dinen uygun olduğunu düşünme oranı daha yüksek olup istatistiksel olarak fark anlamlıdır (p˂0,05). Organ bağışının İslam dinine uygun olduğunu düşünen ve organ nakli bekleyen yakını olan din görevlilerinde ileride organ bağışı yapmayı düşünme oranı daha yüksektir ve fark istatistiksel anlamlıdır(p<,05).
Sonuç: Yaptığımız çalışmada din görevlilerinin organ bağışı konusunda hem bilgi hem de eğitim alma oranlarının düşük olduğu tespit edilmiştir. Din görevlilerinin çoğunluğu organ bağışının dinen uygun olduğunu düşünmelerine, yüksek oranda konu hakkındaki Diyanet İşleri Başkanlığının fetvasını bilmelerine ve yüksek oranda organ bağışının insanlık için gerekli olduğunu düşünmelerine rağmen hem organ bağışı oranları hem de ileride organ bağışında bulunmayı isteme oranları düşüktür.

Anahtar Kelimeler

Organ bağışı, din görevlileri, tutum

Etik Beyan

Çalışma Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Tıp Fakültesi İnsan Araştırmaları Sağlık ve Spor Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır (Tarih: 29.04.2022, Protokol No: 04/11 ). Ayrıca çalışma için İl Müftülüğünden yazılı izin alınmıştır. Çalışma Helsinki İlkeler Deklarasyonu’na uyularak gerçekleştirilmiştir.

Teşekkür

Erzincan İl Müftülüğü yöneticileri ve çalışanlarına desteklerinden dolayı teşekkür ederim

KNOWLEDGE, ATTITUDES AND BEHAVIORS OF RELIGIOUS WORKERS IN ERZINCAN PROVINCE ON ORGAN AND TISSUE DONATION

Öz

Abstract
Aims: To examine the level of knowledge of religious workers about organ and tissue donation and analyze their attitudes and behaviors on the issue.
Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted in the Erzincan province of Turkey with religious workers (279 people) working in the province center. The research was conducted in June 2022. The data were collected using the questionnaire prepared by the researcher.
Results: Of the religious workers included in the study, 30.8% considered their knowledge about organ donation sufficient, 64.5% thought that organ donation is religiously appropriate, and 33.3% stated that they did not advise the public about organ donation. Only 1.4% of them had donated their organs and 25.8% were considering organ donation in the future. Of the participants, 32.6% stated that they would donate the organs of a relative in the event of their brain death if they had the right to make the decision, and 60.2% stated that they would donate organs to a relative. Religious workers who were over the age of 40, who had sufficient knowledge about organ donation, and who knew about the fatwa on organ donation significantly more commonly thought that organ donation is religiously appropriate (P ˂ 0.05). Participants who thought that organ donation is appropriate for followers of Islam and who had relatives waiting for organ transplantation were significantly more likely to consider organ donation in the future (P < 0.05).
Conclusion: It was determined that the religious workers had low knowledge and training on organ donation. Although the majority of the religious workers thought that organ donation is religiously appropriate, knew about the fatwa of the Presidency of Religious Affairs on the subject, and thought that organ donation is necessary for humanity, both their rates of organ donation and wanting to donate organs in the future were low.

Anahtar Kelimeler

Organ donation, religious workers, attitude

Etik Beyan

Çalışma Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Tıp Fakültesi İnsan Araştırmaları Sağlık ve Spor Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır (Tarih: 29.04.2022, Protokol No: 04/11 ). Ayrıca çalışma için İl Müftülüğünden yazılı izin alınmıştır. Çalışma Helsinki İlkeler Deklarasyonu’na uyularak gerçekleştirilmiştir.

Teşekkür

Erzincan İl Müftülüğü yöneticileri ve çalışanlarına desteklerinden dolayı teşekkür ederim

Kaynakça

• 1. Lewis A, Koukoura A, Tsianos GI et all. Organ donation in the US and Europe: The supply vs demand imbalance. Transplant Rev, 2021; 35(2): 100585.
• 2. Janatolmakan M, Soroush A, Nouri R et all. Knowledge, attitude, and performance of ICU, CCU, and emergency wards nurses in Kermanshah, Iran, regarding organ donation. Crit Care Res Pract, 2020; 1:7.
• 3. Etheredge HR. Assessing global organ donation policies: Opt-In vs Opt-Out. Risk Manag Healthc Policy, 2021; 14:1985-1998.
• 4. Kavurmacı M, Karabulut N, Koç A. (2014). Üniversite öğrencilerinin organ bağışı hakkındaki bilgi ve görüşleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Derg., 2014;11(2): 15-21.
• 5. Kurt B, Öztaş D, İlter H ve ark. Konya ilindeki birinci basamak sağlık çalışanlarının organ bağışı hakkındaki bilgi tutum ve davranışları. Sakarya Med J, 2018;8(3): 497-504.
• 6. IROdaTDonatıon Actıvıty Charts. Erişim Adresi: https://www.irodat.org/img/database/pdf/Irodat%20year%202021%20_%20Final.pdf). Erişim Tarihi: 05.06.2023
• 7. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı 2021. Erişim Adresi: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/45316,siy2021-turkcepdf.pdf?0. Erişim Tarihi: 05.06.2023
• 8. Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Yasası. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.2238.pdf. Erişim Tarihi:05.06.2023
• 9. Organ Naklinin Dini Hükmü, Din İşleri Yüksek Kurulu Kararları. Erişim Adresi: https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/9669/organ-naklinin-dini-hukmu. Erişim Tarihi: 06.06.2023
• 10. Maide Suresi, Ayet: 32, Kuran-ı Kerim. Erişim Adresi: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/. Erişim Tarihi: 06.06.2023
• 11. Akgün HS, Bilgin N, Tokalak I et all. Organ donation: a cross-sectional survey of the knowledge and personal views of Turkish health care professionals. Transplant Proc, 2003;35:1273-75.
• 12. Aksoy N, Temür B N, Taşdemir D. Determining the knowledge and attitudes of theological students in Turkey about brain death and organ donation. J Relig Health, 2021; 60(6): 4387-401.
• 13. Özbolat A. Organlarımla dirilmek istiyorum, organ bağışının dini-toplumsal arka planı. Çukurova Üniv. İlahiyat Fak. Derg., 2017; 17(1): 61-87.
• 14.Soylar P, Kadioğlu BU. Theology and nursing students' knowledge of organ donation and transplantation. Transplant Proc, 2018; 50(10): 2961-65.
• 15. Ali A, Ahmed T, Ayub A et all. Organ donation and transplant: the Islamic perspective. Clin transplant, 2020; 34(4); 13832.
• 16.Tarhan M, Dalar L, Yildirimoglu H et all. The view of religious officials on organ donation and transplantation in the Zeytinburnu District of Istanbul. J Relig Health, 2015; 54: 1975-85.
• 17.Göçer Ş, Üstündağ Öcal N. Bir il merkezinde görev yapan din görevlilerinin organ nakli ve bağışına bakış açıları. Euras J Fam Med, 2020; 9(3): 163-9.
• 18. Özkan S, Yılmaz E. Hasta yakınlarının organ bağışı ile ilgili bilgi ve tutumları. Aile ve Toplum, 2009;5(17): 18-29.
• 19.Aykas A, Uslu A, Doğan SM. Intellectuality and attitudes of clergy about organ donation in Turkey: metasynthesis of observational studies. Transplant Proc, 2015; 47(4): 1066-1069.
• 20. Khalifa MA, Altisan HA, Albalawi MA. Public awareness, perception and attitude towards organ donation and transplantation: cross sectional study among Ha’il city community, Saudi Arabia. AJMPCP, 2022;5(2):41-52.
• 21.Doğan MD, Uzun İ, Kaya N ve ark. Üniversite öğrencilerinin organ bağışına bakış açısı ve bilgi düzeyleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Derg., 2016; 3(2), 99-105.
• 22. Özsaydı S, Tekdemir L, Özsaydı SZ ve ark. Kayseri il merkezinde görev yapan din görevlilerinin doku ve organ bağışı konusundaki bilgi, tutum ve davranışları. Estüdam Halk Sağlığı Derg., 2021; 6(2): 71-81.
• 23. Keten HS, Keten D, Ucer H et al. Knowledge, attitudes, and behaviors of Mosque Imams regarding organ donation. Ann Transplant, 2014; 19: 598-603.
• 24. Akbulut S, Ozer A, Firinci B et all. Attitudes, knowledge levels and behaviors of Islamic religious officials about organ donation in Turkey: National survey study. World J Clin Cases, 2020; 8(9):1620.
• 25.Uskun E, Ozturk M. Attitudes of Islamic religious officials toward organ transplant and donation. Clin Transplan, 2013; 27(1);37-41.
• 26. Türkyilmaz S, Topbaş M, Ulusoy S et all. Attitudes and behavior regarding organ donation and transplantation on the part of religious officials in the Eastern Black Sea region of Turkey. Transplant Proc, 2013; 45(3): 864-868.
• 27. Ozer A, Ekerbicer HC, Çelik M et all. Knowledge, attitudes, and behaviors of officials of religion about organ donation in Kahramanmaras, an eastern Mediterranean city of Turkey. Transplant Proc, 2010; 42(9): 3363-3367.
• 28. Yalçın Balçık P, Yorgancıoğlu Tarcan G, Sapaz B. Üniversite Öğrencilerinin Organ Bağışına ve Nakline Yönelik Tutumları. SDÜ Sağ. Bil. Derg.,2019;10(3):314-319
• 29. Aghaee MA, Dehghani M, Sadeghi M et all. Awareness of religious leaders’ fatwa and willingness to donate organ. Int J Organ Transplant Med, 2015; 6(4):158.
• 30. Moweshy A, Fabella AA, Al-Hassan EL et all. Association between organ donation awareness and willingness among Saudi university students. J Public Health Res,2022; 11(2):2685
• 31.Arısoy A, Önal Ö. Burdur ilinde yaşayan yetişkin bireylerin organ bağışı tutumu ve etkileyen etmenler. Tıbbi Sosyal Hizmet Derg, 2020, 15: 80-94.
• 32. Dagcioglu BF, Simsek E, Tepeli RI et all. Organ donation in Turkey: The knowledge, approaches and opinions of family physicians. Iran J Public Health, 2021; 50(6): 1188
• 33. Akbuğa GA, Sürme Y. University Students' Attitude towards Organ Donation: Is Religious Belief an Obstacle? Transpl Immunol, 2022; 71:101552-101552.
• 34. Tarzi M, Asaad M, Tarabishi J et all. Attitudes towards organ donation in Syria: a cross-sectional study. BMC Med Ethics, 2020;21(1);1-10.
• 35. Taş, F., Selçuk Tosun, A., & Akgül Gündoğdu, N. (2022). The effect of Islamic belief and spiritual well-being on organ donation in turkey: A descriptive-relational study. J Relig Health,2022; 61(3), 2121-2140.
• 36. Yurt BD, Şavran TG. Organ bağışı sürecinde dinin etkisinin nitel perspektifle incelenmesi. Ankara Üniv. İlahiyat Fak. Derg., 2022;63(2): 867-905
• 37. Kaymak R, Alkoy S. Bolu il merkezi din görevlilerinin organ bağışı hakkında bilgi tutum ve davranışları ile bunları etkileyen etmenler. Abant Med J, 2017; 8(3): 119-127.