Obezite ve OSAS arasındaki ilişkide cinsiyet farkı kadınlarda gerçekten daha mı az?

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 100 - 101, 17.03.2025

Mihrican Yeşildağ

https://doi.org/10.16899/jcm.1636897

Öz

Obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS), tekrarlayan kısmi veya tam üst hava yolu tıkanıklığı atakları ile karakterize, uyku bölünmesi ve kardiyovasküler komorbidite ile sonuçlanan yaygın bir uyku bozukluğudur. OSAS'ın obezite ile güçlü bir şekilde ilişkili olduğu ve erkek cinsiyette daha yüksek bir prevalansa sahip olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte, ortaya çıkan kanıtlar, farklı klinik tablolar ve fizyolojik özellikler nedeniyle kadınlarda OSAS'ın önemli ölçüde eksik teşhis edildiğini ve cinsiyet farkının bu kadar yüksek olmayabileceğini göstermektedir. Obezitenin OSAS için önemli bir risk faktörü olduğu göz önüne alındığında, obezitenin OSAS prevalansı ve şiddeti üzerindeki etkisinde cinsiyete dayalı varyasyonların araştırılması önemlidir. Geleneksel OSAS epidemiyolojisinde, erkek-kadın oranının genellikle 2:1 ve hatta bazı çalışmalarda 4:1 olduğu tahmin edilmektedir. Bu eşitsizlik vücut yağ dağılımındaki farklılıklara, hava yolu anatomisine ve hormonal etkilere bağlanmıştır. Kadınlarda üst hava yolu duvarlarının erkeklere göre daha sert olduğu, dolayısıyla kadınların kollapsa daha az duyarlı olduğu, erkeklerin ise farengeal kollapsa daha duyarlı olduğu bildirilmiştir. Ayrıca kadınlık hormonlarının üst hava yolu dilatör kaslarının tonusunu artırarak hava yolu kollapsını önlemeye yardımcı olduğu düşünülmektedir (1,2).
Erkeklerde ve kadınlarda androjenik-gynoid, santral-periferik, visseral-subkutanöz gibi vücut yağ dağılımı özellikleri, obezite ve OSAS arasındaki ilişkide cinsiyete bağlı farklılıkların bir kısmını açıklayabilir. Erkekler tipik olarak boyun bölgesinde artan yağ birikimi nedeniyle daha fazla üst hava yolu kollapsibilitesine sahipken, kadınlar yağ dokusunu merkezi yerine periferik olarak biriktirme eğilimindedir. Ancak bu durum menopoz sonrası kadınlarda hormonal farklılıklar nedeniyle değişebilir ve yağlanma modeli daha androjenik-merkezi olma eğilimindedir. Son kanıtlar, menopoz sonrası kadınların, muhtemelen koruyucu östrojen ve progesteron seviyelerindeki düşüş nedeniyle OSAS riskinde önemli bir artış yaşadığını göstermektedir. Bu durum, farklılıklarda yaşın önemini ortaya koymaktadır (3).
OSAS semptomları cinsiyete göre farklılık gösterebilir. Erkeklerde apne tanısı, yüksek sesle horlama ve gündüz aşırı uyku hali gibi tipik semptomlar görülürken, kadınlarda uykusuzluk, depresyon ve yorgunluk gibi klasik olmayan semptomlar daha belirgin olabilir. Bu nedenle birçok kadına kronik yorgunluk sendromu ve duygu durum bozuklukları gibi farklı tanılar konulabilmektedir. Bu durum, kadınlarda OUAS tanısının eksik konulmasında önemli bir faktördür (1).
OSAS'ta erkek cinsiyet önyargısından bağımsız yaklaşımlara odaklanmaya ihtiyaç olduğu açıktır. Amaç, OSAS riskini artırabilecek postmenopozal hormonal değişiklikleri ve atipik OSAS semptomlarını göz ardı etmeyen, kadın cinsiyeti için daha kapsayıcı tarama yöntemleri sunmak olmalıdır. Buna ek olarak, bel-kalça oranı, bel-boy oranı ve viseral yağ değerlendirmesi gibi antropometrik ölçümler, BMI gibi geleneksel antropometrik ölçümlere göre öncelikli kullanım için düşünülmelidir (4).
Sonuç olarak, OUAS genellikle erkek cinsiyetin baskın olduğu bir durum olarak kabul edilse de, artan veriler semptomların ve risk faktörlerinin cinsiyete bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Bu bağlamda, OSAS kadınlarda yetersiz teşhis edilmektedir. Kadın hastalarda OSAS'ın erken tanı ve tedavisi yaş, hormonal ve bölgesel faktörleri dikkate alan daha özel yaklaşımlar gerektirmektedir

Anahtar Kelimeler

OUAS, obezite, cinsiyet farklılıkları, antropometrik ölçümler

Is the Gender Difference in the Association Between Obesity and OSAS Really Less in Women?

Öz

Obstructive sleep apnoea syndrome (OSAS) is a common sleep disorder characterized by recurrent episodes of partial or complete upper airway obstruction, resulting in sleep disruption and cardiovascular comorbidity. It is recognized that OSAS is strongly associated with obesity and has a higher prevalence in the male gender. However, emerging evidence suggests that OSAS is significantly underdiagnosed in women due to different clinical presentations and physiological characteristics and that the gender difference may not be so high. Given that obesity is an important risk factor for OSAS, it is important to investigate gender-based variations in the effect of obesity on OSAS prevalence and severity. In conventional OSAS epidemiology, the male-to-female ratio is generally estimated to be 2:1 and even 4:1 in some studies. This disparity has been attributed to differences in body fat distribution, airway anatomy, and hormonal influences. It has been reported that the upper airway walls are harder in women than in men, Hence women are less susceptible to collapse, and men have more pharyngeal collapse sensitivity. In addition, female hormones are thought to help prevent airway collapse by increasing the tone of the upper airway dilator muscles (1,2).
Body fat distribution characteristics in men and women, such as androgenic-gynoid, central-peripheral, visceral-subcutaneous, may explain some of the sex-related differences in the relationship between obesity and OSAS. Men typically have greater upper airway collapsibility due to increased fat deposition in the neck region, whereas women tend to accumulate adipose tissue peripherally rather than centrally. However, this may change in post-menopausal women due to hormonal differences and the pattern of adiposity tends to be more androgenic-centralised. Recent evidence suggests that postmenopausal women experience a significant increase in the risk of OSAS, possibly due to a decrease in protective levels of oestrogen and progesterone. This suggests the importance of age in the differences (3).
OSAS symptoms may differ according to gender. While typical symptoms such as diagnosed apnoea, loud snoring, and excessive daytime sleepiness are observed in men, non-classical symptoms such as insomnia, depression, and fatigue may be more prominent in women. Therefore, many women may be diagnosed with different diagnoses such as chronic fatigue syndrome and mood disorders. This is an important factor in the underdiagnosis of OSAS in women (1).
It is clear that there is a need to focus on approaches independent of male gender bias in OSAS. The aim should be to introduce more inclusive screening methods for the female gender that do not ignore postmenopausal hormonal changes and atypical OSAS symptoms that may increase the risk of OSAS. In addition, anthropometric measurements such as waist-to-hip ratio, waist-to-height ratio, and visceral fat assessment should be considered for prioritised use over traditional anthropometric measurements such as BMI (4).
In conclusion, although OSAS is generally accepted as a male gender predominant condition, increasing data suggest that symptoms and risk factors vary depending on gender. In this context, OSAS is underdiagnosed in women. Early diagnosis and treatment of OSAS in female patients requires more specialized approaches that take into account age, hormonal and regional factors.

Anahtar Kelimeler

OSAS, obesity, genger differences, anthropometric measurements

Kaynakça

• 1. Zhou X, Zhou B, Li Z, et al. Gender differences of clinical and polysomnographic findings with obstructive sleep apnea syndrome. Sci Rep. 2021;11(1): 5938.
• 2. Fabozzi A, Pasqualotto F, Laguardia M et al. Gender differences in obstructive sleep apnea syndrome. a pilot study. Sleep Breath. 2024;28: 1645-50.
• 3. Zhang L, Ou X, Zhu T, Lv X. Beneficial effects of estrogens in obstructive sleep apnea hypopnea syndrome. Sleep Breath. 2020;24(1): 7–13.
• 4. Unal Y, Ozturk DA, Tosun K, Kutlu G. Association between obstructive sleep apnea syndrome and waist-to-height ratio. Sleep Breath. 2019;23(2): 523-529.