Pediatrik Cerrahi Hastalarında Preoperatif Dönemde Uygulanan Nonfarmakolojik Yöntemlerin Kaygı Düzeyine Etkisi: Lisansüstü Tezlerin Sistematik Derlemesi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 141 - 158, 31.08.2025

Sevinç Akkoyun

Öz

Amaç: Bu çalışma, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan lisansüstü tezlerde pediatrik cerrahi hastalarında preoperatif dönemde uygulanan nonfarmakolojik yöntemlerin kaygı düzeyine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Literatür taraması ‘Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’ veri tabanında 10-15 Aralık 2024 tarihleri arasında yapıldı. “çocuk”, “pediatri”, “ameliyat”, “kaygı”, “anksiyete” anahtar kelimeleri kullanıldı. Dahil etme ve dışlama kriterleri PICOS (Population, Intervention, Comparison, Outcome, Study design) yöntemine göre belirlendi. İncelenen tezler yazar, yayın yılı, anabilim dalı, tez türü, amaç, araştırmanın türü, örneklem sayısı ve yaş grubu, kullanılan kaygı ölçüm araçları, kullanılan nonfarmakolojik yöntem(ler) ve uygulandığı dönem, kaygı düzeyine yönelik sonuç özelliklerine göre değerlendirilmiştir.
Bulgular: Tarama sonucunda 1997-2024 yılları arasında yapılmış olan toplam 76 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Başlık, özet ve tam metin değerlendirmesinde dahil etme kriterlerine uymayan tezler elendikten sonra 22 tez incelenmiştir. Çalışmaya alınan lisansüstü tezlerin %72,7’sinin yüksek lisans tezi, 2004-2024 yılları arasında yapıldığı ve %72,7’sinin Hemşirelik anabilim dalına ait olduğu, %72,7’sinin randomize kontrollü çalışma, %18’sinin 6-12, %34,8’inin Çocuklar İçin Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri, %35,7’sinin de de nonfarmakolojik yöntemler içinde eğitim/bilgilendirme verildiği saptanmıştır.
Sonuç: Ülkemizde pediatrik cerrahi hastalarında preoperatif dönemde uygulanan nonfarmakolojik yöntemlerin kaygı düzeyini azaltmada etkili olduğu belirlenmiştir. Pediatrik cerrahi hastalarının takip edildiği kliniklerde preoperatif dönemde nonfarmakolojik yöntemlerin kullanımının hemşirelik uygulamalarında yer alması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ameliyat , Çocuk , Kaygı , Nonfarmakolojik , Preoperatif , Tez

Etik Beyan

Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi erişime açık olması, veri tabanında paylaşılan tezlerin herkes tarafından erişebilir olması ve literatür incelemesi yapıldığı için insan ya da hayvan üzerinde etkisi olmaması nedeniyle etik kurul onayı alınmamıştır.

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

The Effect of Nonpharmacological Methods Used in the Preoperative Period on Anxiety Levels in Pediatric Surgery Patients: A Systematic Review of Postgraduate Theses

Öz

Aim: This study was conducted to evaluate the effects of nonpharmacological methods used in the preoperative period on the anxiety level of pediatric surgery patients in postgraduate theses included in the database of the Council of Higher Education National Thesis Center.
Methods: A literature search of the ‘Higher Education Council National Thesis Center’ database was conducted between 10-15 December, 2024. The keywords “child”, “pediatrics”, “surgery”, “anxiety” were used. Inclusion and exclusion criteria were defined according to the PICOS method (Population, Intervention, Comparison, Outcome, Study design). The theses examined were analyzed by author, publication year, department, thesis type, aim, type of research, sample size and age group, anxiety measurement tools used, nonpharmacological method(s) used and the period in which it was used, conclusion regarding anxiety level.
Results: As a result of the screening, a total of 76 postgraduate theses written between 1997-2024 were reached. After eliminating theses that did not meet the inclusion criteria in the title, abstract, and full-text evaluation, 22 theses were included for analysis. It was determined that 72.7% of the postgraduate theses included in the study were master's theses, written between 2004-2024, 72.7% belonged to the department of Nursing, 72.7% were randomized controlled trials, 18% were 6-12, 34.8% were State-Trait Anxiety Inventory for Children, and 35.7% were given education/information in non-pharmacological methods.
Conclusion: The results indicate that nonpharmacological methods applied in the preoperative period of pediatric surgery patients in our country are effective in reducing anxiety levels. It can be said that the use of nonpharmacological methods in the preoperative period should be included in nursing practices in clinics where pediatric surgery patients are followed.

Anahtar Kelimeler

Surgery , Child , Anxiety , Nonpharmacological , Preoperative , Thesis

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• 1 Ahmadipour, M., Sattari, H., & Nejad, M. A. (2022). Incidence and risk factors related to anxiety of children and adolescents before elective surgery. European Journal of Translational Myology, 32(2), 10449. https://doi.org/10.4081/ejtm.2022.10449
• 2 Agbayani, C. J., Fortier, M. A., & Kain, Z. N. (2020). Non-pharmacological methods of reducing perioperative anxiety in children. BJA education, 20(12), 424-430. https://doi.org/10.1016/j.bjae.2020.08.003
• 3 Akarsu (Durgut), S. (2021). Çocuklar için geliştirilen eğitici hikaye kitabının ameliyat öncesi anksiyete ve korku düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 4 Aldakhil, S. K., Salam, M., Albelali, A. A., Alkanhal, R. M., Alnemer, M. J., & Alatassi, A. (2020). The prevalence of emergence delirium and its associated factors among children at a postoperative unit: A retrospective cohort at a Middle Eastern hospital. Saudi Journal of Anaesthesia, 14(2), 169-176. https://doi.org/10.4103/sja.SJA_573_19
• 5 Ali, H. M., Abolwafa, N. F., & Alsayed, F. E. K. (2023). Effect of Video Games Compared to Storytelling on Preoperative Anxiety and Fear among Children undergoing Surgery. International Egyptian Journal of Nursing Sciences and Research, 4(1), 1-16. https://doi.org/10.21608/ejnsr.2023.305672
• 6 Aşkan, F. (2018). Ameliyat öncesi çocuklara uygulanan el masajının anksiyete düzeyi ve hemodinamik değişkenlere etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 7 Aşkan, F., & Bakar, D. L. (2023). The Effect of Hand Massage on Preoperative Anxiety Level and Hemodynamic Variables in Children: A Randomized Controlled Trial. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 38(5), 773-781. https://doi.org/10.1016/j.jopan.2023.01.013
• 8 Ayan, G. (2019). Çocuklara ameliyat öncesi dönemde terapötik oyun ile verilen eğitimin çocukların anksiyete ve korku düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 9 Ayan, G., & Şahin, Ö. Ö. (2023). Effect of therapeutic play based training program on pre-and post-operative anxiety and fear: A study on circumcision surgery in Turkish Muslim children. Journal of Pediatric Urology, 19(4), 431.e1-e9. https://doi.org/10.1016/j.jpurol.2023.04.032
• 10 Aydın, G. B., & Uyar, B. S. (2021). Mothers level of education and preoperative informative story book reading helps reduce preoperative anxiety in children in Turkey. Journal of pediatric nursing, 60, e19-e23. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2021.02.012
• 11 Bahadır, Ö. (2016). Müzik terapinin cerrahi uygulanan 6-12 yaş arası çocuklarda anksiyete, korku ve ağrı yönetimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 12 Barkmann, C., Härter, V., Trah, J., & Reinshagen, K. (2023). Pediatric surgery and self-reported anxiety in children and their parents: A psychometric analysis of the state-trait operation anxiety (STOA) questionnaire. Frontiers in Pediatrics, 10, 987658. https://doi.org/10.3389/fped.2022.987658
• 13 Bradt, J., Dileo, C., & Shim, M. (2013). Music interventions for preoperative anxiety. Cochrane Database of Systematic Reviews, (6). https://doi.org/10.1002/14651858.CD006908.pub2
• 14 Bhide, A., Shah, P. S., & Acharya, G. (2018). A simplified guide to randomized controlled trials. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavica, 97(4), 380-387. https://doi.org/10.1111/aogs.13309
• 15 Buyuk, E. T., & Bolişik, B. (2015). The effect of preoperative training and therapeutic play on children’s anxiety, fear, and pain. Journal of Pediatric Surgical Nursing, 4(2), 78-85. https://doi.org/10.1097/JPS.00000000000000
• 16 Caner, N., Erdem, E., Seyfeli, M. Y. A., Turan, C., Ketenci, İ., & Öztürk, A. (2022). Children's perioperative multidimensional anxiety scale (CPMAS): Turkish validity and reliability study. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 37(6), 894-899. https://doi.org/10.1016/j.jopan.2022.01.015
• 17 Celik, B., & Sahiner, N. C. (2024). The effects of preoperative therapeutic play on anxiety and fear levels in preschool children. Journal of Pediatric Nursing, 78, e244-e249. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2024.07.012
• 18 Coşkuntürk, A.E. (2015). İnteraktif terapötik oyun eğitim programının kalp ameliyatı olacak çocukların ve annelerinin anksiyete düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 19 Çelik, B. (2021). Oyun çağı çocuklarında ameliyat öncesi terapötik oyunun anksiyete ve korku düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 20 Çelik, S., Kurt, A., Altıntaş, S., & Uçar, Ö. (2023). Children's perioperative multidimensional anxiety scale: Turkish cross‐cultural adaptation. Pediatric Anesthesia, 33(5), 355-361. https://doi.org/10.1111/pan.14636
• 21 Çiftçi, E. (2019). Bir mizah girişiminin çocuk ve ebeveyninin ameliyat öncesi ve sonrası anksiyetesini azaltmaya etkisi: hastane palyaçoluğu. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 22 Çil, M. (2024). İnteraktif robotun çocukların ameliyat öncesi korku ve anksiyete düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 23 Demir Uysal, D. (2024). Planlı ameliyatlarda çocuklara verilen web tabanlı eğitim ve terapötik oyun yönteminin ameliyat öncesi anksiyete ve korkuya ameliyat sonrası ağrı ve uykuya etkisi. Doktora Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 24 Demirci, N. (2022). 4-7 yaş çocuklarda perioperatif kaygı düzeyinin azaltılmasında 3 farklı yöntemin karşılaştırılması: randomize kontrollü bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 25 Fronk, E., & Billick, S. B. (2020). Pre-operative anxiety in pediatric surgery patients: multiple case study analysis with literature review. Psychiatric Quarterly, 91(4), 1439-1451. https://doi.org/10.1007/s11126-020-09780-z
• 26 Gerçeker, G. Ö., Ayar, D., Özdemir, Z., & Bektaş, M. (2018). Çocuk anksiyete skalası-durumluluk ve çocuk korku ölçeğinin Türk diline kazandırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(1), 9-13.
• 27 Gökkoyun, E. (2021). Acil cerrahi girişim uygulanacak adölesanlara verilen teknoloji tabanlı preoperatif eğitim programının etkinliğinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 28 Hamza Taha, S. M., & Hassan El-Sayed, R. E. S. (2021). Effect of an educational comic story about preoperative orientation on information and anxiety level of children undergoing surgery. Clinical Nursing Research, 30(6), 771-779. https://doi.org/10.1177/10547738219948
• 29 Härter, V., Barkmann, C., Wiessner, C., Rupprecht, M., Reinshagen, K., & Trah, J. (2021). Effects of educational video on pre-operative anxiety in children-a randomized controlled trial. Frontiers in Pediatrics, 9, 640236. https://doi.org/10.3389/fped.2021.640236
• 30 Higgins, J., Green, S. (2011). Cochrane handbook for systematic reviews of interventions. Wiley-Blackwell, Version 5.1.0., Hoboken, New Jersey, 2nd ed.
• 31 Huang, Y. L., Xu, N., Huang, S. T., Wang, Z. C., Cao, H., Yu, X. R., & Chen, Q. (2021). Impact of music therapy on preoperative anxiety and degree of cooperation with anesthesia induction in children with simple congenital heart disease. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 36(3), 243-246. https://doi.org/10.1016/j.jopan.2020.08.004
• 32 İzci, S. M., & Çetinkaya, B. (2024). The impact of digital storytelling for children during paediatric day surgery on anxiety and negative emotional behaviors: Randomized controlled trial. Journal of Pediatric Nursing, 77, e231-e241. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2024.04.034
• 33 Karaarslan, D. (2022). Ameliyat öncesi çocuklara 3D sanal başlık ile izletilen ameliyathane turunun çocuklarda korku ve anksiyeteye etkisi. Doktora Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 34 Karakaya Suzan, Ö. (2018). Sünnet olan çocuklara işlem sırasında uygulanan kukla gösterisinin çocukların kaygı ve ağrı düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 35 Karabulut, N. (2004). Batın ameliyatı öncesi uygulanan farklı eğitim programlarının çocuğun ve annenin kaygı düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• 36 Kassai, B., Rabilloud, M., Dantony, E., Grousson, S., Revol, O., Malik, S., ... & Pereira de Souza Neto, E. (2016). Introduction of a paediatric anaesthesia comic information leaflet reduced preoperative anxiety in children. BJA: British Journal of Anaesthesia, 117(1), 95-102. https://doi.org/10.1093/bja/aew154
• 37 Kim, J., Chiesa, B. N., Raazi, B. M., & Wright, M. K. D. (2019). A systematic review of technology-based preoperative preparation interventions for child and parent anxiety Revue systématique de l’impact des interventions de préparation préopératoire fondées sur la technologie sur l’anxiété chez l’enfant et ses parents. Can J Anesth/J Can Anesth, 66, 966-986. https://doi.org/10.1007/s12630-019-01387-8
• 38 Koca, M. (2024). İki farklı video gösteriminin adenotonsillektomi yapılan çocuklarda ağrı ve anksiyete üzerine etkisi: randomize kontrollü bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 39 Kulakaç, N., & Ustuner Top, F. (2025). The Effect of Audio-Visual Methods on Preoperative Anxiety in Children: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. In Child & Youth Care Forum, (2025, January), 1-19. https://doi.org/10.1007/s10566-024-09849-x
• 40 Liang, Y., Huang, W., Hu, X., Jiang, M., Liu, T., Yue, H., & Li, X. (2021). Preoperative anxiety in children aged 2–7 years old: a cross-sectional analysis of the associated risk factors. Translational pediatrics, 10(8), 2024. https://doi.org/10.21037/tp-21-215
• 41 Lin, C. J., Liu, H. P., Wang, P. Y., Yu, M. H., Lu, M. C., Hsieh, L. Y., & Lin, T. C. (2019). The effectiveness of preoperative preparation for improving perioperative outcomes in children and caregivers. Behavior modification, 43(3), 311-329. https://doi.org/10.1177/0145445517751
• 42 Martins Esteves, I., Silva Coelho, M., Neves, H., Pestana-Santos, M., & Santos, M. R. (2022). Effectiveness of family-centred educational interventions in the anxiety, pain and behaviours of children/adolescents and their parents’ anxiety in the perioperative period: A systematic review and meta-analysis. Journal of Perioperative Nursing, 35(1), e3-e22. https://doi.org/10.26550/2209-1092.1153
• 43 Mathias, E. G., Pai, M. S., & Bramhagen, A. C. (2023). Effect of distraction interventions on anxiety in children undergoing surgery: A meta-analysis. Journal of Health and Allied Sciences NU, 13(03), 323-331. https://doi.org/10.1055/s-0042-1757967
• 44 Mete İzci, S. (2023). Çocuklara preoperatif dönemde uygulanan dijital hikâye anlatımının kaygı ve negatif duygusal davranışlara etkisi. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 45 Metlek, S. (2021). Terapötik oyunun sünnet öncesi ve sonrası dönemde çocuklardaki ağrı ve anksiyete düzeylerine ile ebeveynlerin anksiyete düzeyleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• 46 Metlek, S., & Çağlar, S. (2024). The Effect of Therapeutic Play on Children’s Pain, Anxiety and Mothers’ Anxiety during Pre-and Postcircumcision Period. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 39(5), 808-815. https://doi.org/10.1016/j.jopan.2023.12.015
• 47 Miftah, R., Tilahun, W., Fantahun, A., Adulkadir, S., & Gebrekirstos, K. (2017). Knowledge and factors associated with pain management for hospitalized children among nurses working in public hospitals in Mekelle City, North Ethiopia: cross sectional study. BMC research notes, 10(122), 1-6. https://doi.org/10.1186/s13104-017-2446-7
• 48 Millett, C. R., & Gooding, L. F. (2017). Comparing active and passive distraction-based music therapy interventions on preoperative anxiety in pediatric patients and their caregivers. Journal of music therapy, 54(4), 460-478. https://doi.org/10.1093/jmt/thx014
• 49 Mohanasundari, S. K., Thanigainathan, S., & Padmaja, A. (2023). Comparison of music medicine intervention and visual imagery techniques and conventional treatment alone on preoperative anxiety among children undergoing surgery–A Randomized Control Trial. Complementary therapies in clinical practice, 53, 101799. https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2023.101799
• 50 Mustafa, M. S., Shafique, M. A., Zaidi, S. D. E. Z., Qamber, A., Rangwala, B. S., Ahmed, A., ... & Haseeb, A. (2024). Preoperative anxiety management in pediatric patients: a systemic review and meta-analysis of randomized controlled trials on the efficacy of distraction techniques. Frontiers in Pediatrics, 12, 1353508. https://doi.org/10.3389/fped.2024.1353508
• 51 Obeidat, H., & Khalaf, I. (2018). The effectiveness of video distraction on children preoperative anxiety: an integrative literature review. Open Journal of Nursing, 8(3), 171-187. https://doi.org/10.4236/ojn.2018.83015 52 Özusta Ş. (1995) Çocuklar için durumluk-sürekli kaygı envanterinin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi; 10(34), 32-44.
• 53 Özyılmaz, C. (2024). Günübirlik cerrahi planlanan çocuklarda sanal gerçeklik uygulamasının çocukların kaygı ve korku düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 54 Page, M.J., McKenzie, J.E., Bossuyt, P.M., Boutron, I., Hoffmann, T.C., Mulrow, C.D., Shamseer, L., Tetzlaff, J.M., Akl, E.A., Brennan, S.E. (2021). The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. International Journal of Surgery, 88, 105906. https://doi.org/10.1136/bmj.n71
• 55 Pazarcıkcı, F. (2020). Kolcaba’nın konfor kuramı’na temellenen hemşirelik bakımının sünnet olan çocuk ve ebeveynlerinin konfor sonuçlarına etkisi: randomize kontrollü çalışma. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 56 Pazarcikci, F., & Efe, E. (2023). Effects of comfort-oriented nursing care based on the comfort theory on perioperative anxiety and fear in children undergoing surgical circumcision: RCT. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 38(2), 236-245. https://doi.org/10.1016/j.jopan.2022.04.016
• 57 Pestana-Santos, M., Pires, R., Goncalves, A., Parola, V., Santos, M. R., & Lomba, L. (2021). Nonpharmacological interventions used in the perioperative period to prevent anxiety in adolescents: a scoping review. JBI Evidence Synthesis, 19(9), 2155-2187. https://doi.org/10.11124/JBIES-20-00312
• 58 Santapuram, P., Stone, A. L., Walden, R. L., & Alexander, L. (2021). Interventions for parental anxiety in preparation for pediatric surgery: a narrative review. Children, 8(11), 1069. https://doi.org/10.3390/children8111069
• 59 Suzan, Ö. K., Şahin, Ö. Ö., & Baran, Ö. (2020). Effect of puppet show on children's anxiety and pain levels during the circumcision operation: a randomized controlled trial. Journal of Pediatric Urology, 16(4), 490.e1-e8. https://doi.org/10.1016/j.jpurol.2020.06.016
• 60 Tang, X., Zhang, M., Yang, L., Tao, X., Li, Y., Wang, Y., ... & Hu, X. (2023). Individual cartoon video for alleviating perioperative anxiety and reducing emergence delirium in children: a prospective randomised trial. BMJ Paediatrics Open, 7(1), e001854. https://doi.org/10.1136/bmjpo-2023-001854
• 61 Tuncay, S., & Tüfekci, F. G. (2023). The effect of nursing interventions with therapeutic play and video animations prepared with psychodrama technique in reducing fear, anxiety, and pain of children at male circumcision: A randomized controlled study. International Journal of Urology, 30(7), 592-599. https://doi.org/10.1111/iju.15184
• 62 Tural, E. (2012). Ameliyat öncesi dönemde çocuklara verilen eğitim ve terapötik oyun yöntemlerinin çocuğun kaygı, korku ve ağrı düzeylerine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 63 Turgut, A. (2021). Çocukların ameliyat sürecinde sanal gerçeklik uygulamasının anksiyete, ağrı ve aile memnuniyeti üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• 64 Uğraş, S., Koşe Demiray, Ç., & Mutluer, T. (2018). Okul öncesi çocuklarda anksiyete ölçeğinin türkçe geçerlik güvenirlik çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 25, 63-76.
• 65 Wingler, D., Liston, D., Joseph, A., Wang, Y., Feng, H., & Martin, L. (2021). Perioperative anxiety in pediatric surgery: Induction room vs. operating room. Pediatric Anesthesia, 31(4), 465-473. https://doi.org/10.1111/pan.14098
• 66 Wang, X., Zhang, J., Xin, H., Tan, W., Liu, Y., & Wan, J. (2023). Effectiveness of two distraction strategies in reducing preoperative anxiety in children in China: A randomized controlled trial. Journal of Pediatric Nursing, 68, e8-e15. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2022.10.013
• 67 Wong, C. L., Ip, W. Y., Kwok, B. M. C., Choi, K. C., Ng, B. K. W., & Chan, C. W. H. (2018). Effects of therapeutic play on children undergoing cast-removal procedures: a randomised controlled trial. BMJ open, 8(7), e021071. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-021071
• 68 Wu, J., Yan, J., Zhang, L., Chen, J., Cheng, Y., Wang, Y., ... & Zhang, L. (2022). The effectiveness of distraction as preoperative anxiety management technique in pediatric patients: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. International Journal of Nursing Studies, 130, 104232. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2022.104232
• 69 Yanık, M., Ayyıldız, T. K., & Altıntaş, H. K. (2019). Çocukların Duygusal Dışa Vurumunu Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(3), 179-188.
• 70 Yılmaz S, Kılıç EZ. (2015). Çocuklar için anksiyete duyarlılığı indeksi’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(3), 1-7.
• 71 Yücel, Ş. (2023). Perioperatif Dönemde Müzik Dinletme ve Ayak Refleksolojisinin Çocuklarda Bulantı, Ağrı ve Anksiyeteye Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• 72 Yücel, Ş., & Alemdar, D. K. (2024). The effect of listening to music and foot reflexology on nausea, pain and anxiety in children during perioperative period: A randomized controlled study. Journal of Pediatric Nursing, 75, e16-e27. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2023.12.013