Öz
Metinlerarasılık kavramı, iki metin arasındaki ilişkinin temelindeki yapı ve içerik benzerliklerinden yola çıkar. Postmodern dönemin önemli adımlarından olan metinlerarasılık, 1960’larda Julia Kristeva tarafından ortaya atılsa da esas temelini ‘söyleşim’ fikrini ortaya atan rus biçimci ve düşünür Mihail Bahtin’den alır.
Metinlerin anlamının başka metinlerin ışığı altında değerlendirildiği, bir yazarın başka bir yazardan aldığı metni değiştirip dönüştürmesi ve bir metnin ‘bağımsız’ bir metin ol(a)mayacağının ortaya konduğu bu durum görsel ve işitsel sanatlarda da kendine ‘göstergelerarasılık’ adı altında yeni bir yer edinir. Birbirinden farklı olan sanat dalları arasındaki diyaloğu ortaya çıkaran göstergelerarasılık, resim-müzik, sinema-heykel, mimari-moda gibi farklı birçok alanda iki yapıtın (metnin) birbirlerine olan etkisini ortaya çıkarmak için çözümlemeler önerir. Bir metnin alıntılanması, bir metne öykünülmesi (pastiş) ya da bir metnin yansılanması (parodi) gibi birçok biçimi içeren göstergelerarasılık, resim ve sinema ilişkisi çerçevesinde de değerlendirilebilir.
Bu çalışmada modern dönem Amerikalı realist ressam Edward Hopper ve eserlerini postmodern dönemde ortaya koyan, aynı zamanda Otto Dix gibi birçok ressamdan esinlendiğini belirten İsveçli yönetmen Roy Andersson arasındaki benzerlikler, göstergelerarasılık ve metinlerarasılık bağlamında parodi kavramı üzerinden tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aftab, K. (2015). Film-maker Roy Andersson interview: ‘This movie will make you smarter. 20.08.2018 tarihinde https://www.independent.co.uk/ sitesi: https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/features/film-maker-roy-andersson-interview-this-movie-will-make-you-smarter-10170862.html adresinden alındı.
- Aktulum, K. (2004). Parçalılık/Metinlerarasılık, Ankara: Öteki Yayınevi.
- Aktulum, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler, İstanbul: Öteki Yayınevi.
- Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru Yayıncılık.
- Aktulum, K. (2016). Resimsel Alıntı, Konya: Çizgi Kitabevi.
- Aktulum, K. (2018). “Metinlerarasılık Görüngüsünde Gerçeklik ya da Metnin Göndergeselliği”, bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 85: 233-256.
- Bahtin, M. (2001). Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar, Çev: Cem Soydemir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Barthes, R. (1996). Göstergeler İmparatorluğu, Çev: Tahsin Yücel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Dagliden, J. (2014). Roy Andersson: ‘I’m trying to show what it’s like to be human’. 19.08.18 tarihinde https://www.theguardian.com sitesi: https://www.theguardian.com/film/2014/aug/28/roy-andersson-pigeon-sat-branch-reflecting-existence adresinden alındı.
- Ferero-Mendoza, S. (2004). De la citation dans j’art et dans la peinture en particulier. Emprunts et citations dans le champ artistique. L’Harmattan.
- Gamble, P. (2015). “I want to be unpredictable”: Roy Andersson Interview. 19.08.18 tarihinde https://www.theskinny.co.uk sitesi: https://www.theskinny.co.uk/film/interviews/roy-andersson-interview-a-pigeon-sat-on-a-branch adresinden alındı.
- Genette, G. (1966). Proust palimpseste. Figures I, Paris, Seuil.
- Grozdanovic, N. (2015). Interview: Roy Andersson Talks Award-Winning 'A Pigeon Sat On A Branch,' Jacques Tati,
- Alejandro González Iñárritu, More. 19.08.18 tarihinde https://www.indiewire.com sitesi: https://www.indiewire.com/2015/06/interview-roy-andersson-talks-award-winning-a-pigeon-sat-on-a-branch-jacques-tati-alejandro-gonzalez-inarritu-more-255345/ adresinden alındı.
- Gürses, İ. (2013). Transgreson ve Anarşi: Fotoğrafta Aşırılığın Estetiği, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo, Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
- Kristeva, J. (1974). la Révolution du langage poétique. Paris, Seuil.
- Kristeva, J. (1978). Séméiôtiké. Paris, Seuil
- Saarinen, A. (1964). An interview with Aline Saarinen, 'Sunday Show', NBC-TV 1964.
- Todorov, T. (1995). Yazın Kuramı, Rus Biçimcilerinin Metinleri, Çev: Mehmet Rifat – Sema Rifat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Wagstaff, S. (2004). Edward Hopper, London: Tate Publishing.
- Görsel Kaynaklar
- Görsel 1: https://www.wikiart.org/en/edward-hopper/summer-in-the-city-1950 (Erişim Tarihi 26.08. 18).
- Görsel 2: https://www.theneweuropean.co.uk/brexit-news-europe-news-roy-andersson-box-set-surreal-adverts-movies-7972516/ (Erişim Tarihi 26.08.18).
- caravaggio--deposizione-dalla-croce.html (Erişim Tarihi 24.02.2021).
- Görsel 3: https://www.wikiart.org/en/edward-hopper/chair-car-1965 (Erişim Tarihi 26.08.18).
- Görsel 4: https://en.kinorium.com/108930/ (Erişim Tarihi 26.08.18).
- Görsel 5: https://www.wikiart.org/en/edward-hopper/excursion-into-philosophy-1959 (Erişim Tarihi 26.08.18) Görsel 6: http://numerocinqmagazine.com/2015/08/14/numero-cinq-at-the-movies-roy-anderssons-world-of-glory-r-w-gray/ (Erişim Tarihi 26.08.18).
- Görsel 7: https://www.wikiart.org/en/edward-hopper/corn-hill (Erişim Tarihi 26.08.18).
- Görsel 8. https://seattlescreenscene.com/2015/07/16/a-pigeon-sat-on-a-branch-reflecting-on-existence-roy-andersson-2014/ (Erişim Tarihi 26.08.18).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
