Dijital Medyadan Post-Truth Kavramına Felsefi Bir Bakış

Yıl 2024, , 262 - 275, 30.09.2024

Ali Korkmaz

https://doi.org/10.59534/jcss.1533359

Öz

Post-truth, 2016 yılında Oxford Sözlük tarafından yılın kelimesi seçilmiştir. Türkçe’de “gerçekötesi”, “gerçek-sonrası”, “post-gerçek”, “post-hakikat” ve “post-olgusal” anlamlarına gelmektedir. Post-truth kavramı, iletişim ve medya başta olmak üzere tüm toplumsal ve siyasal kuramlarda karşımıza çıkmaktadır. Özellikle felsefe, siyaset, psikoloji, sosyoloji ve dil çalışmaları dâhil birçok disiplin bu kavram üzerinde çalışmalar yapmaktadır. Felsefe tarihi aslında insanın varoluş hakikatini anlamaya çalışmaktadır. Hakikat nedir? Dünya ve bu dünya da geçici bir hayat süren insanlar için hakikatin ne olduğu önemli bir sorun haline gelmiştir. İnsanlık hakikati anlamaya çalışırken hakikat sonrası (post truth) karşısına çıkmıştır. ‘Sonrası’ eki hakikatin geri de bırakıldığı anlamındadır. Bu durum teknolojideki değişmelerle yeni bir kavram gibi görünse de aslında bu şekilde değildir. İnsanların varlık alanlarının değiştiğini göstermektedir. Bu değişim siyasal, toplumsal ve bireyin öznel alanında değişimlere neden olmaktadır. Post-truth kavramı işte bu yeni olan değişimlere odaklanmaktadır (Dursun, t.y.). Görece yeni bir kavram olan post-truth, son yıllarda araştırmacıların başlıca konusu olmuştur. Aşağıda bu kavram, felsefi açıdan ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Post-Truth, Dijital medya, Felsefe, Hakikat, Gerçek.

Etik Beyan

etik kurul onayı gerekmeyen çalışma

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

A Philosophical Perspective on the Concept of Post-Truth from Digital Media

Öz

Post-Truth, Digital media, Philosophy, Truth, Reality.

Anahtar Kelimeler

Post-Truth, Digital media, Philosophy, Truth, Reality.

Kaynakça

• Açıkalın, Ş. N. ve Esra, S. (2021). Post-truth ve Dijital Diplomasi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4),1689-1701.
• Baç, M. (2020). Hakikatin Savuşturulması, Ötelenmesi ve Geri Dönüşü Üzerine, Pasajlar, 4, 17-34.
• Baritçi, Z. F. ve Baritçi, F. (2021). Siyasal İletişim Aracı Olarak Sinemada Öteki Algısı: Kumdan Kale Filmi Örneği, Literatür Akademi, 80-85.
• Best, M. L., Long, W. J., Etherton, J., ve Smyth, T. (2011), Rich Digital Media As A Tool İn Post-Conflict Truth And Reconciliation, Sage Publications, Media, War&Conflict,Volume 4, Issue 3, December, 2011, 231-249, https://journals. sagepub. com /doi/10.1177/1750635211420628.
• Brahms, Y. (2020). Philosophy of Post-Truth. Institute for National Security Studies,https://css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-interest/gess/ cis/center -for-securitiesstudies/resources/ docs/INSS_Philosophy-of-Post-Truth.
• Çelik, F. (2024). Post-truth Çağda Post-Reality Sanat Deneyimi: Metaverse Konseri Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 11(1), 283-304, https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1341622.
• Çöllüoğlu, M. (2023). Hakikat Ötesi Çağda Sosyal Medya Haberleri: Doğrulama Platformları Üzerinden Bir İnceleme, Simetrik İletişim Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 9 7-122, https:// dergipark.org.tr/en/download/article-file/3139552.
• Dieguez, S. (2017). Post-Truth: The Dark Side of the Brain, Scientific American Mind, 28(5), 17-43.
• Diyarbakırlıoğlu, M. (2022). Görsel Sanatlar Eğitiminde Post-Truth Dönem Etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dönmezçelik, Ö. (2023). Doğruluk-Ötesi (Post-Truth) Döneminde Yalan Haber (Fake News) ve Covid-19 Aşıları: Twitter Etiketlerinde Aşı Karşıtı Argümanlar Üzerine Bir Sosyal Ağ Analizi (Doktora Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Dursun, Ç. (t.y.). Hakikat Sonrası-Post Truth, https://www.nobelyayin.com/e_ tanitim/medyada -guncel-kavramlar-pdf.pdf
• Fuentes, C. A. N. (2021). “Post-truth, Media and Power. A Problem for the Humanities”, https://comunicacionyhombre.com/en/article/post-truth-media-and-power-a-problem-for-the-humanities1-2/
• Gazali, İ. (2022). Makaasidü'l Felasife, Kayıhan Yayıncılık, İstanbul.
• Hançerlioğlu, O. (1977). Felsefe Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi.
• Kahneman, D. (2013). Hızlı ve Yavaş Düşünme, Varlık Kitabevi, İstanbul.
• Karagöz, K. (2018), Post-truth Çağında Yayıncılığın Geleceği, TRT Akademi Dergisi, 3(6), 678-708, 31.07.2018, https://dergipark.org.tr/tr/pub/trta/issue/38692/420530.
• Kaya, R. (2021). Hakikatin Önemsizleşmesi ya da Post-Truth, Isparta Okulu Dergisi, 2021, 1(1), 25-35.
• Malpas, J. (1992). Retrieving Truth: Modernism, Post-modernism and The Problem of Truth, Soundings: An Interdisciplinary Journal, 75(2/3), 287-306.
• McIntyre, L. C. (2018). Post-truth. Cambridge: MIT Press.
• Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akışının Yankı Odası Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi, Selçuk İletişim, 11(2), 232 - 251, https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/38276/340471.
• Oxford Dictionary, 2023, p. 2855.
• Par, K. Civelek S. ve Yalın, B. (2022). Hakikat Ötesi (Post-truth) Çağın “Demokrasi” Anlayışı: Dijital Demokrasi Deneyimini Hater Filmi Üzerinden Okumak, 4. Boyut Journal of Media and Cultural Studies, (21), 33-53, https://doi.org/10.26650/4boyut.2022.1183773.
• Râzî, E. (2016). Felsefe Risaleleri, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul. http://ekitap.yek.gov.tr/Uploads/ProductsFiles/af4cd874-e154-4d76-b3e5- 1a9b68bffac.
• Keyes, R. (2004). Hakikat Sonrası Çağ, St. Martin's Press, New York.
• Sarıoğlu, E. B. (2020). Yalan Haber, “Post-truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 377-397.
• Schiffrin, A. (2017). Disinformation and Democracy: The Internet Transformed Protest but did not Improve Democracy, Journal of International Affairs, 71(1), 117-126.
• Selim, F. (2023). Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22(1), 498-543, https://doi.org/10.20981/ kaygi.1157016
• Söğüt, Y. (2023). Yeni Medyanın Gerçekliği: Metaverse, Post-Truth ve Bireye Yeni Bir Bakış, Türkiye Yazarlar Birliği Akademi, 37, 144-164.
• Şen, A. F. ve Taşdelen, H. (2020). Post-Truth Siyaset Bağlamında Yeni Medya: 2019 Yerel Seçimi Örneğinde Bir İnceleme, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 33, 11-34, https://doi.org/10.31123/akil.620340.
• Türk Dil Kurumu Çevrim İçi Sözlükleri, (2024). https://sozluk.gov.tr/
• Tiryaki S. (2021). Post-Truth ve Sosyal Medya İlişkisine Bibliyometrik Bir Bakış, Aydın Ünv Sos. Bil. Dergisi, 4, 527-545, https://doi.org/10.17932/IAU.IAUSBD.2021.021/iausbdv 15i4005.
• Yıldız, S. K. (2023). Post-Truth Çağının Teknolojik Enstrümanlarına Yeni Medya Perspektifinden Eleştirel Bir Bakış, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 61, 185-199, https://doi.org/10.47998/ikad.1219627.