Herman ve Chomsky’nin Propaganda Modeli Bağlaminda 2021 Gazze Saldırısının Medyada Temsili: BBC, CNN International, The Times of Israel, The Jerusalem Post ve Al Jazeera Örneği

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 20 - 42, 25.03.2022

Zehra Kanat

https://doi.org/10.29228/itamder.57589

Öz

Bu çalışma içerisinde 2021 yılında Gazze’de meydana gelen İsrail – Filistin saldırılarının İsrail basınında ve batı bloğu ile batı bloğuna alternatif bir haber sitesi olarak seçilen Aljazeera haber sitesinde yaşanan olayların nasıl bir yaklaşımla haber yapıldığı analiz edilmektedir. BCC, CNN, The Times of Israel, The Jerusalem Post ve Aljazeera haber sitelerinin saldırıların başlamasından itibaren ilk 7 günlük süreçte konuyla ilgili haberleri araştırma kapsamında incelenmektedir. Bu doğrultuda küresel medyanın, İsrail basının ve Aljazeera haber sitesini konuya nasıl yaklaştığı, haber sunumunda nasıl farklılaştığı ve propaganda süzgeçleri doğrultusunda nasıl haber içeriği oluşturdukları sorularına yanıt aranmaya çalışılmaktadır. Söz konusu haberlerde fotoğraf ve video kullanımı, ham bilginin elde edilmesinde hangi kaynaktan yararlanıldığı, haber içeriklerinin hangi ana konulara dağılım gösterdiği içerik analizi yöntemiyle analiz edilmektedir. Ayrıca araştırma kapsamında incelenen haberler Herman ve Chomsky’nin propaganda modeli süzgeci doğrultusunda incelemeye tabi tutulmaktadır. Analiz sonucunda incelenen haberlerin sunumunda kaynak gösterimi, görsel kullanımı, haberin kategorileşmesi ve konu dağılımları arasında farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra küresel medyanın yaşanan saldırıların haberleştirmesinde daha duyarlı olunması ve küresel alanda daha fazla eşitlikçi bir yaklaşıma sahip olması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Herman ve Chomosky, Propaganda, İsrail, Filistin, Gazze

The Propaganda Model of Herman and Chomsky Media Representation of 2021 Gaza Attack in Context: BBC, CNN International, Israel, Jerusalem Times Post and Al Jazeera Example

Öz

In this study, it is analyzed how the events of the Israeli-Palestinian attacks that took place in Gaza in 2021 were reported in the Israeli press and on the Aljazeera news site, which was chosen as an alternative news site to the western bloc and the western bloc. BCC, CNN, The Times of Israel, The Jerusalem Post and Aljazeera news sites are analyzed within the scope of the research in the first 7 days of the attacks. In this direction, it is tried to find answers to the questions of how the global media, Israeli press and Aljazeera news site approach the subject, how they differ in their news presentation and how they create news content in line with propaganda filters. The use of photographs and videos in the news in question, which source is used to obtain raw information, and which main topics the news contents are distributed are analyzed by content analysis method. In addition, the news analyzed within the scope of the research are subjected to analysis in line with the propaganda model filter of Herman and Chomsky. As a result of the analysis, it has been determined that there are differences in the presentation of the examined news, the source display, the use of visuals, the categorization of the news and the distribution of topics. In addition to these, it was concluded that the global media should be more sensitive in reporting the attacks and have a more egalitarian approach in the global arena.

Anahtar Kelimeler

Herman and Chomosky, Propaganda, Israel, Palestine, Gaza

Kaynakça

• Abufayyad, O. (2015). “Filistin-İsrail Çatışmasının Tarihi Seyri ve Temmuz 2014 Gazze Saldırısının Türk Yazılı Basınına Yansıması”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akademik Bilgi Paylaşım Platformu (2016). “Filistin Topraklarına Yahudi Göçleri” Erişim Adresi, http://akademibilgiler.blogspot.com/2016/12/filistin-topraklarna-yahudi-gocleri.html, (Erişim tarihi 10.12.2021).
• Akarcalı, S. (2003). Ikinci Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda, Ankara: İmaj Yayınevi
• Ataov, T. (1970). “Filistin Sorununun Ardındaki Gerçek: İsrail'in Kuruluşuna Kadar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 25 (03), 29-66.
• Ayhan, A (2007). Propaganda Nedir?, Literaturk Yayını: İstanbul
• BBC News (2018). “1799'dan Günümüze Filistin Tarihi ve Orta Doğu Sorunu”, Erişim Adresi, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44128837, Erişim Tarihi 06.02.2022.
• BBC News (2011). “BBC Türkçe Servisi Hakkında”, Erişim Adresi, https://www.bbc.com/turkce/kurumsal/2010/10/000001_hakkimizda, Erişim Tarihi 24.03.2022
• Chomsky, N (1993). Medya Gerçeği, (Çev: Abdullah Yılmaz), Karınca Yayın: İstanbul
• Chomsky, N (2001). Demokrasi Gerçek ve Hayal, (Çev: Cevdet Cerit), Pınar Yayınları: İstanbul
• Chomsky, N (2004). Medya Denetimi, (Çev: Elif Baki), Everest Yayınları: İstanbul
• Cleveland, William L. (2004), Modern Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı: İstanbul
• CNN Internatıonal (2005). “CNN Haber Grubu”, Erişim adresi http://edition.cnn.com/services/opk/cnn25/cnn_newsgroup.htm, (Erişim tarihi 22.03.2022)
• Cumhuriyet (2016, Ekim 25). “AT&T’den 85 Milyar Dolarlık Satın Alma”, Erişim adresi, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/attden-85-milyar-dolarlik-satin-alma-621327, (Erişim Tarihi 22.03.2022)
• Çakı, C. (2018). Propaganda. (Edt) M. Karaca ve C. Çakı, İletişim ve Propaganda 13-44, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Çetin, N.B (2014). “Propaganda Olgusu Ve Propagandanın Amerikanlaşması”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2), 239-265
• Devrani, P.A. Elif.(2015). “Savaşta Fotoğraf Gazeteciliği ve Etik: Yeni Medya Neler Değiştirdi?”, Internatıonal New Medıa New Approaches Conference, 151-161.
• Doğan, T (2006). “Rızanın İmalatı: Bir Propaganda Aracı Olarak Medya”, Erişim Adresi https://www.art-izan.org/artizan-arsivi/r-zan-n-malat-bir-propaganda-arac-olarak-medya/ (Erişim Tarihi 10.12.2021).
• Doğan, İ. (2015). “Propaganda Aracı Olarak İnternet: Kayseri İli Merkez Seçmeni Üzerine Bir Alan Araştırması”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(2). 297-319.
• Erkış, İ. U.ve Summak, M. E. (2011). “Propaganda Ve Dış Politika”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 14(1-2), 269-292.
• Forbes (2022), “CEO ve Başkan, Baupost Grubuh, 1.5 Milyar Dolar” Erişim Adresi, ttps://www.forbes.com/profile/seth-klarman/?sh=41b780954d75, (Erişim Tarihi 13.12.2021).
• Gezgin, S. (2006). “Medya Ve Demokrasi”, 20.Alman-Türk Gazeteciler Semineri, 165-176. Antalya
• Gülsoy, D (2005). Kadife Karanlık 21. Yüzyıl İletişim Çağının Aydınlatan Kuramcılar, (Edt) Nurdoğan Rigel, Su Yayınevi: İstanbul
• Güngör, N (2020). İletişim Kuramlar Yaklaşımlar, Siyasal Kitapevi: Ankara
• Gürgen, H. (1990). “Propaganda. Kurgu”, Kurgu Dergisi, 8(2), 135-157.
• Healy, Tim. T (1998). Halkla İlişkiler ve Propaganda, IPRA- Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği Altın Kitap Serisi, (Çev: Nirven, N ve Ünver, A), Rota Yayını: İstanbul.
• Herman, E.S ve Chomsky, N (2017). Rızanın İmalatı Kitle Medyasının Ekonomi Politiği, (Çev: Dr. Ender Abadoğlu), Bgst Yayını: İstanbul.
• Kasalak, K. (2016). “İngilizlerin Filistin Politikası Ve Filistin Mandası”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (25), 65-78.
• Kızıloğlu, S. (2012). “İsrail Devleti'nin Kuruluşuna Kadar Geçen Süreçte Yahudiler Ve Siyonizm'in Gelişimi”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 35-64.
• Küngerü, A (2015). “Uluslararası Medyada İsrail'in 2014 Gazze Saldırısının Temsili: CNN Ve Al-Jazeera Kanalları Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lilleker, G.D (2013). Siyasal İletişim Temel Kavramlar, (Çev: Abdullah Altın vd), Kaktüs Yayınları: İstanbul
• Majid, A (2022). “December A Better Month For Many Global News Sites, Top 50 Ranking Shows”, Erişim Adresi https://pressgazette.co.uk/most-popular-websites-news-world-monthly/, Erişim Tarihi 05.01.2022.
• Önal, T. (2020). “Sykes-Picot Antlaşması’ndan İsrail’in Kuruluşuna Kadar Filistin Meselesi”, Tarih Okulu Dergisi, 13(44), 246-265.
• Pravda. Ru (2001, Aralık 11). “Dmitry Litvinovich: Al-Jazeera vs CNN”, Erişim adresi https://english.pravda.ru/news/russia/25367-n/, (Erişim Tarihi 22. 03.2022)
• Uyanık, F. (2012). “Kamusal Yayıncılıkta Tarafsızlık Tartışmaları: BBC Örneğinde Gazze Haberleri”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü
• The Jerusalem Post (2022). “Hakkımızda” , Erişim adresi, https://www.jpost.com/landedpages/aboutus.aspx, (Erişim Tarihi 22.03.2022)
• Türk Dil Kurumu. (2022), “Propaganda” Erişim Adresi, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi 10.12.2021).
• Yaşar, T.F., Özcan A.S. ve Kor, T.Z (2010). Siyonizm Düşünden İşgal Gerçeğine Filistin, İHH İnsani Yardım Vakfı:İstanbul
• Yaylagül, Levent (2006). Kitle İletişim Kuramları Egemen Ve Eleştirel Yaklaşımlar, Dipnot Yayınları: Ankara
• Yiğit, A. A. (2019). “Filistin Meselesinin Kronikleşmesi (1918-1948)”. Türk Dünyası Araştırmaları, 123(243), 391-414.
• Qualter, T. H. (1980). “Propaganda Teorisi Ve Propagandanın Gelişimi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(01), 256-307.