Hakikati İnşa Etmek: Fotoğraf, Yapay Zekâ, Kimlik ve Mekân İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 358 - 377, 02.10.2023

Nurcan Pınar Eke Merve Genç

https://doi.org/10.59534/jcss.1354692

Öz

Fotoğraf, uzunca bir zaman hakikatin yüzey üzerindeki izdüşümü olarak algılanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte kavranışı ve kullanılışı dönüşmüş; fotoğraf ve gerçeklik arasındaki ilişki sorgulanır hale gelmiştir. Bugünse bu ilişki tamamen kurgulanabilir düzeydedir. Adobe’un yapay zeka aracı olan Firefly’ı Photoshop’a entegre ettiği 2023 Mayıs ayıyla birlikte fotoğraflar üzerinde yapabildiğimiz birtakım kısıtlı müdahalelerden; dijital ortamda yazılı komutlar yardımıyla sıfırdan üretilmiş fotoğraflar çağına geçmiş bulunmaktayız. Generative Fill adıyla tanıtılan özellik sayesinde artık sadece yapay zekâya iletilecek sözlü komutlar vasıtasıyla pek çok düzenleme yapılabilmektedir. Fotoğraf hem çekim aşamasında estetik bilgi ve teknik beceriye duyduğu gereksinimden hem de yeniden düzenlenme aşamasında ihtiyaç duyulan profesyonel destekten uzaklaşmakta; herkesçe kullanılır hale gelmektedir. Böyle bir dönüşümün pek çok alanda etkisi olacaktır.

Son yıllarda dijital kimliklerin büyük oranda görseller/fotoğraflar yardımıyla ortaya konulduğu dikkate alınırsa yükselen bu son teknolojinin ortalama insan için önemi daha kolay kavranacaktır. Artık dijital araçlar yardımıyla fotoğraflarda mekân yaratmak, alternatif bir gerçeklik ve dijital bir dünya inşa edebilmek mümkün hale gelmektedir. Çalışma kapsamında fotoğrafın kısa bir tarihçesi ve hakikatle kurduğu ilişki tartışılmış; gelişen teknoloji ve sosyal medya dolayımıyla fotoğrafın değişen kullanım biçimleri ele alınmış ve dijital mekânlarda fotoğraflar aracılığıyla kimliğin nasıl inşa edildiği irdelenmiştir. Sonuç olarak yapay zekâ destekli fotoğraflar dolayımıyla bireyin kimliğine dair yeni anlatılar kurma potansiyeli ve bu anlatıların hakikatle ilişkisi sorgulanmış, yapay zekâ yardımıyla oluşturulacak fotoğrafların sunacağı tehditler ve fırsatlar tartışılarak çalışma noktalanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, Dijital Kimlik, Dijital Mekân, Yapay Zekâ, Generative Fill.

Building the Truth: The Relationship between Photography, Artifical Intelligence, Identity and Space

Öz

Photograph has been perceived as the projection of truth on the surface for a long time. With the development of technology, the understanding and usage of photograph has transformed. In accordance with this, the relationship between photograph and reality has become questionable. Today, this relationship is at a completely buildable level. In May 2023 Adobe integrated its artificial intelligence tool called Firefly into Photoshop. With this novelty, we have entered into a new period. Now we can produce photographs from scratch with the help of written commands in the digital environment rather than just making some limited interventions on photographs. This feature introduced as Generative Fill has enabled to make arrangements only through verbal commands to be transmitted to artificial intelligence. Therefore, it can be said that photography has shifted from the need for aesthetic knowledge and technical skills required in the shooting phase. Also, the professional support needed in the re-editing phase has become no longer vital. It has become a common skill and technology for anyone. Such a transformation will have an impact in many areas.

Considering that digital identities have been revealed with the help of visuals/photographs in recent years, the importance of this latest technology introduced for the average person will be more easily grasped. Now, with the help of such digital tools, it is possible to create spaces in photographs, to build an alternative reality and a digital world. Within the scope of the study, firstly, a brief history of photograph and its relationship with reality are approached. Secondly, the changing forms of use of photography due to developing technology and social media are discussed. Lastly, how the identity is constructed through photographs in digital spaces is examined. Consequently, the potential of constructing new narratives about the identity through artificial intelligence-supported photographs and the relationship of these narratives with the truth are questioned. The study is concluded by discussing the threats and opportunities of the photographs created with the help of artificial intelligence.

Anahtar Kelimeler

Photography, Digital Identity, Digital Space, Artificial Intelligence, Generative Fill

Kaynakça

• Aas, B. G. (2012). “What’s Real? Presence, Personality and Identity in the Real and Online Virtual World.” 88-99. İçinde: Virtual Worlds and Metaverse Platforms: New Communication and Identity Paradigms (Derleyen: Nelson Zagalo, Leonel Margado ve Ana Boa- Ventura) USA: IGI Global.
• Artut, S. (2014). Teknoloji-İnsan Birlikteliği. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Auge, M. (2016). Yok-Yerler. (Çev: Turhan Ilgaz). İstanbul: Daimon Yayınları.
• Aydın, H. (2022). Modern Ve Postmodern Hakikat Anlayışları Arasındaki İlişkiye Dair Kavramsal Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bajac, Q. (2004). Karanlık Odanın Sırları: Fotoğrafın İcadı. (Çev: Ali Berktay). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ball, M. (2022). The Metaverse: And How It Will Revolutionize Everything. E-Kitap: Liveright Publishing Corporation.
• Bazin, A. (2013). “Fotoğraf Görüntüsünün Varlık Bilimi”, (Çev: Nijat Özön), içinde: Fotoğraf Neyi Anlatır. (Derleyen: Caner Aydemir). İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Barrow, H. (1996). “Connectionism and Neural Networks”. 135-154. İçinde: Artificial Intelligence (Derleyen: Margaret A. Boden) London: Academic Press.
• Barthes, R. (2016). Camera Lucida: Fotoğraf Üzerine Düşünceler. (Çev: Reha Akçakaya). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Benesch, K. (2021). “Hakikat ile Hakikat Sonrası İlişkisi Modernizm ile Postmodernizm İlişkisi midir? Heidegger, Beşeri Bilimler ve Sağduyunun Ölümü”, 49-66. İçinde: Cogito, Hakikat Sonrası Sayısı. İstanbul: YKY Yayınları.
• Benjamin, W. (2017). Fotoğrafın Kısa Tarihi. (Çev: Osman Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Berger, J. (2016). Bir Fotoğrafı Anlamak. (Çev: Beril Eyüpoğlu). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bhattacharjee, G. (2023). Art and Photography in the Age of Artificial Intelligence. 12th International Photographic Conference of PAD, Kolkata. https://www.academia.edu/97272074/Art_and_Photography_in_the_Age_of_Artificial_Intelligence.
• Ceylani, M. U. ve Yavuz, U. G. (2023). Dijimodernizm Kapsamında Fotoğraf ve Değişen Yüzey-Metin. Turkish Studies, 18(1), 47-61. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.66180.
• Ergaz, E. (2005). Postmodern Teorinin Günümüz Estetik Söylem Ve Pratiği Üzerine Getirdiği Açılımlar, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=GLLmRA8G_ZZW1L5X_R4qAQ&no=0S-z1QLSdNB8yfB-kd5uwA.
• Giannini, T. ve Bowen, J. P. (2022). Digital Experience in Art and Identity: The Metaverse Calls. EVA London 2014: Electronic Visualisation and the Arts. https://osf.io/preprints/socarxiv/6y4vd/.
• Goffman, E. (1990). The Presentation of Self in Everday Life. New York: Doubleday.
• Gülaçtı, İ. E. ve Kahraman, M. E. (2021). The Impact of Artificial Intelligence on Photography and Painting in the Post-Truth Era and the Issues of Creativity and Authorship. Medeniyet Sanat - İMÜ Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7 (2), 243-270. https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.994950.
• Hacking, J. (2015). Fotoğrafın Tüm Öyküsü. (Çev: Abbas Bozkurt). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Hockney, D. ve Gayford, M. (2017). Resmin Tarihi. (Çev: Mine Haydaroğlu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karaçelik, Y. (2019). Görsel Kültür ve Fotoğrafın İzinde: Instagram. İstanbul: Nota Bene Yayınları.
• Karadağ, Ç. (2004). Görme Kültürü: Görüntüler Evreni. Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Karadağ, Ç. (2004b). Görme Kültürü: Görüntü Büyücüsü. Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Karmaz, E. (2021). Mekânın Gündelik Yaşam İçinde Kurgulanışı: Özne-Mekân Etkileşim Süreci, 67-90. İçinde: Mekânı Düşünmek (Ed: Hakan Sağlam ve Deniz Yıldırım). Ankara: Nika Yayınevi.
• Keyes, R. (2019). Hakikat Sonrası Çağ: Günümüz Dünyasında Yalancılık ve Aldatma. (Çev: Deniz Özçetin). İzmir: Deli Dolu Yayınları.
• Kirby, A. (2009). Digimodernism: How New Technologies Dismantle The Postmodern and Reconfigure Our Culture. London: Continuum Press.
• Mcintyre, L. (2022). Hakikat-Sonrası. (Çev: Mehmet Biçici). İstanbul: Tellekt Yayınları.
• Osterman, M. (2012). “The Technical Evolution of Photography in the 19th Century”, 5-17, İçinde: The Concise Focal Encyclopedia of Photography (Derleyen: Michael Peres ve Mark Osterman). London: Focal Press.
• Sontag, S. (1999). Fotoğraf Üzerine. (Çev: Reha Akçakaya). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Soulages, F. (2022). Fotoğrafın Estetiği: Kaybolan ve Geriye Kalan. (Çev: Deniz Şansal). İstanbul: Espas Yayınları.
• Stavrides, S. (2016). Kentsel Heterotopya: Özgürleşme Mekânı Olarak Eşikler Kentine Doğru. (Çev: Ali Karatay). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Şencal, E. (2022). Ağ Toplumunda Dijitalleşen Deneyim Ve Hibrit Mekân, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Tatar, O. (2019). Dijital Çağda Fotoğraf Sanatı: Hipermetin ve Değişen Estetik Anlayışı. İstanbul: A7 Kitap.
• Toprak, A. (2021). Dijital Medya ve Mekânın Dönüşümü. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Yayınoğlu, P. ve Susar, F. (2008). Kent, Görsel Kimlik ve İletişim. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Web3Studios (2022). Digital Identities: How Will We Be in the Metaverse?. Market Report: The Sand Box. https://uploads-ssl.webflow.com/62f4e01684d011324ec127a4/644fe06a76ad649f9ca07369_Digital-Identities-Market-Report-2022%20(1).pdf.
• Görsel Kaynaklar:
• Görsel 1: “Yapay Zekâ ile Fotoğraf Değiştirme, Ece Dinç”. Erişim Adresi: https://www.instagram.com/reel/CtHXy16rY9i/, Erişim Tarihi: 08.07.2023.
• Görsel 2: “Yapay Zekâ ile Fotoğraf Değiştirme, Ece Dinç”. Erişim Adresi: https://www.instagram.com/reel/CtHXy16rY9i/, Erişim Tarihi: 08.07.2023.
• Görsel 3: “Yapay Zekâ ile Fotoğraf Değiştirme, Ece Dinç”. Erişim Adresi: https://www.instagram.com/reel/CtHXy16rY9i/, Erişim Tarihi: 08.07.2023.