Çocukların Yaratıcılığını Destekleyen Okulöncesi Eğitim Ortamlarının Tasarımı

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 52 - 68, 28.02.2025

B. Ece Şahin

Öz

Toplumsal gelişimdeki rolü nedeniyle eğitim süreçlerinde desteklenmesi beklenen değerlerden biri yaratıcılıktır. Yaratıcılığın en yüksek olduğu erken çocukluk döneminde geliştirilebilmesi önem taşımakta, okulöncesi eğitimde çocukların yaratıcı etkinliklerde bulunması amaçlanmaktadır. Eğitim programlarının başarısı fiziksel çevre niteliğiyle de ilişkilidir. Bu bağlamda çalışmada okulöncesi eğitimde çocukların yaratıcılığını geliştiren etkinliklerin desteklenmesinde mekânsal olanakların da bu amaçla uyumlu olması gerektiği savunulmakta ve okulöncesi eğitim mekânlarının tasarımına yönelik öneriler sunulması hedeflenmektedir. Mekânsal öneriler literatür araştırmasına dayalı olarak okulöncesi eğitim yaklaşımları, okulöncesi eğitim ortamlarının tasarımına yönelik çalışmalar ve mekânsal örnekler değerlendirilerek tanımlanmaktadır. Çocukların yaratıcı etkinliklerinin desteklenmesinde hareket, özgürlük ve çeşitlilik kavramlarının önemi görülmektedir. Bu kapsamda okulöncesi eğitim ortamlarında, dış mekânın potansiyelinden doğal bahçelere ve yaratıcı etkinlikler için tasarlanmış kullanım alanları yer verilerek yararlanılabilir. Grup odalarında etkinlikler için gereken olanaklara sahip özel bölümler düzenlenerek, etkinlikler için özel stüdyolar sağlanarak, eğitim ortamında sirkülasyon alanları da dahil tüm mekânlarda çocukların yaratıcı etkinliklerde bulunabilmesi teşvik edilebilir. Makalenin, çocuklarda yaratıcılığı geliştiren etkinliklerin desteklenmesinde mekânsal olanakların rolünü vurgulayarak, okulöncesi eğitim ortamlarının geliştirilmesine yönelik araştırma ve uygulamalara katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk, okulöncesi eğitim, yaratıcılık, okulöncesi eğitim ortamlarının tasarımı

Kaynakça

• Alghufali, B. R. (2024). Artistic activities and developing creative thinking skills among children in early childhood. American Journal of Human Psychology, 2(1), 48–57. https://doi.org/10.54536/ajhp.v2i1.2505
• Alkan, C., & Kurt, M. (2007). Özel öğretim yöntemleri, disiplinlerin öğretim teknolojisi. Anı Yayıncılık.
• AnjiPlay. [@anjiplay]. (2021). https://x.com/anjiplay/status/1433108507100782592/photo/2
• Anonim. (2015a). Messy Art Day. https://i0.wp.com/aroundtheworldwithkids.net/wp-content/uploads/2015/03/img_1170-0.jpg?resize=640%2C640&ssl=1
• Anonim. (2015b). Messy Art Day. https://i0.wp.com/aroundtheworldwithkids.net/wp-content/uploads/2015/03/img_1171-0.jpg?resize=640%2C640&ssl=1
• Anonim. (2019). ICDI keynote address at first “true play” conference in china. https://icdi.nl/wp-content/uploads/2022/08/picture-1-anji.jpg
• Anonim. (2021a). https://inspirationsnurseries.co.uk/wp-content/uploads/pollock3-225x300.jpg
• Anonim. (2021b). https://inspirationsnurseries.co.uk/wp-content/uploads/IMG_0030-scaled-e1665750569803-223x300.jpg
• Anonim. (2021c). https://inspirationsnurseries.co.uk/wp-content/uploads/2020/10/IMG_6157-scaled.jpg Anonim. (t.y.a). Outdoor play at an anji kindergarten in China. https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/56cdab2222482ed43c66694c/1596487977657-5P78WW0KONZ7TFGYUAC5/image-asset.png?format=1000w
• Anonim. (t.y.b). Outdoor play at an anji kindergarten in China. https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/56cdab2222482ed43c66694c/1596488050230-OOPQFO8VDYGDFAL6XBJL/barrelwindows.png?format=1000w
• Anonim. (t.y.c). Outdoor play at an anji kindergarten in China. https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/56cdab2222482ed43c66694c/1596492752899-RD5F4B5FLQXGWT05ITJU/IMG_6928.jpg?format=1000w
• ArchDaily. (2008, 16 Eylül). Kindergartens. 23 Şubat 2025 tarihinde https://www.archdaily.com/6267/kindergartens-70%25c2%25ban-arkitektur adresinden erişilmiştir.
• ArchDaily. (2018, 11 Aralık). Montessori Kindergarten / ArkA. 23 Şubat 2025 tarihinde https://www.archdaily.com/907109/montessori-kindergarten-arka adresinden erişilmiştir.
• ArchDaily. (2021, 1 Eylül). Kids Smile Labo Nursery / HIBINOSEKKEI + Youji no Shiro. 23 Şubat 2025 tarihinde https://www.archdaily.com/967741/kids-smile-labo-nursery-hibinosekkei-plus-youji-no-shiro adresinden erişilmiştir.
• ArchDaily.(2022, 26 Şubat). City Kids Educational Center / Barker Associates Architecture Office. 23 Şubat 2025 tarihinde https://www.archdaily.com/977600/city-kids-educational-center-barker-associates-architecture-office?ad_medium=gallery adresinden erişilmiştir.
• Arhitonic. (t.y.). ORA, Nursery of the Future. 23 Şubat 2025 tarihinde https://www.architonic.com/en/project/roar-design-studio-ora-nursery-of-the-future/20028666 adresinden erişilmiştir.
• Argun, Y. (2004). Okulöncesi dönemde yaratıcılık ve eğitimi. Anı Yayıncılık.
• Ayyıldız, E., & Kahraman, E. (2019). Türkiye’de okul öncesi sınıflarının fiziksel özellikleri ve tasarımları üzerine yapılmış çalışmaların incelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (1), s.47-60.
• Campbell, H. (2013). Landscape and child development, a design guide for early years, kindergarten play-learning environments. https://www.evergreen.ca/downloads/pdfs/Landscape-Child-Development.pdf
• Başal, H. A. (1998). Okulöncesi eğitime giriş. Vipaş Yayınları.
• Bilton, H. (2010). Outdoor learning in the early years, management and ınnovation. Routledge.
• Cadwell, L. (2003). Bringing Learning to Life: The Reggio Approach to Early Childhood Education. New York, NY: Teachers College Press.
• Cameron, L. (2006). Science, nature, and hatred:`finding out' at the Malting House Garden School, 1924 -29. Environment and Planning D: Society and Space, 24, 851- 872.
• Clark, A. (2005). Talking and listening to children, İçinde M. Dudek (Ed.), Children’s spaces (s.1-13), Architectural Press.
• Curtis, D., & Carter, M. (2003). Designs for living and learning: Transforming early childhood environments. Redleaf Press. Davies, D., Jindal-Snape, D., Collier, C., Digby, R., Hay, P., & Howe, A. (2013). Creative learning environments in education: A systematic literature review. Thinking Skills and Creativity, 8, 80–91. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2012.07.004 Day, C. 2007. Environment and children: Passive Lessons from the everyday environment. Elsevier.
• Derman, M. T. & Başal, H. A. (2010). Cumhuriyetin ilanından günümüze Türkiye’de okul öncesi eğitim ve ilköğretimde niceliksel ve niteliksel gelişmeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11), 560-569.
• Derr, V., & Krista, L. (2012). Biophilic boulder: Children’s environments that foster connections to nature. Children, Youth and Environments, 22 (2), 112-143.
• Dowling, M. (2010). Young children’s personal, social & emotional development. SAGE Publications.
• Dudek, M. (2000). Kindergarten architecture, space for the Imagination. Spon Press.
• Dudek, M. (2002). Architecture of schools: The new learning environments. Architectural Press.
• Dudek, M. (2013). Nurseries: A design guide. Routledge
• Dudek, M. (2012). Spaces for young children, a practical guide to planning, designing and building the perfect space. NCB.
• Duffy, B. (2010). Supporting creativity and imagination in the early years. Open University Press.
• Dzikowski, F. (2022a). City Kids Educational Center / Barker Associates Architecture Office. https://www.archdaily.com/977600/city-kids-educational-center-barker-associates-architecture-office/621965323e4b31a05600000e-city-kids-educational-center-barker-associates-architecture-office-photo
• Dzikowski, F. (2022b). City Kids Educational Center / Barker Associates Architecture Office. https://images.adsttc.com/media/images/6219/6528/3e4b/31b9/f500/000f/slideshow/2021FD28_442_RT2_HR.jpg?1645831429
• Edwards, A. A., Steacy, L. M., Siegelman, N., Rigobon, V. M., Kearns, D. M., Rueckl, J. G., & Compton, D. L. (2022). Unpacking the unique relationship between set for variability and word reading development: Examining word- and child-level predictors of performance. Journal of Educational Psychology, 114(6), 1242–1256. https://doi.org/10.1037/edu0000696
• Gandini, L. (2005). The Whole School as an atelier: Reflections by Carla Rinaldi. İçinde L. Gandini, L. Hill, L. Cadwell (Eds.). In the Spirit of the Studio (s. 169-173), Teachers College Press.
• Gardner, H. (2007). Geleceği inşa edecek beş zihin. Optimist Yayınları.
• Garrick, R. (2009). Playing outdoors in the early years. Continuum International Publishing.
• Ghanamah, R. (2024). Creativity and motor skill learning among kindergarten children: Investigating Predictive correlations and performance differences. Thinking Skills and Creativity, 54, 101684. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2024.101684
• Good2knownetwork. (2019, 17 Ocak). What is Messy Art?. 23 Şubat 2025 tarihinde https://good2knownetwork.org/what-is-messy-art/ adresinden erişilmiştir.
• Güçlü, M., & Altan, A. E. (2020). Türkiye’de okul öncesi eğitim alanında görülen sorunlar üzerine genel bir değerlendirme. Journal of International Social Research, 13 (6), 1051-1061. https://doi.org/10.17719/jisr.2020.4019
• Hibinosekkei. (2021a). Kids Smile Labo Nursery / HIBINOSEKKEI + Youji no Shiro. https://images.adsttc.com/media/images/612d/ebab/a950/5c01/64b6/6823/slideshow/dsc06992-kk.jpg?1630399422 Hibinosekkei. (2021b). Kids Smile Labo Nursery / HIBINOSEKKEI + Youji no Shiro. https://images.adsttc.com/media/images/612d/ebd0/a950/5c01/64b6/682b/slideshow/dsc05458.jpg?1630399459
• Hibinosekkei. (2021c). Kids Smile Labo Nursery / HIBINOSEKKEI + Youji no Shiro. https://images.adsttc.com/media/images/612d/ebba/a950/5c01/64b6/6828/slideshow/dsc06882.jpg?1630399437
• Hummel, B. (2024). What Are the 4 C's of 21st Century Skills?. https://www.aeseducation.com/blog/four-cs-21st-century-skills
• Inspirations. (2021, 5 Şubat). The Art Studio. 23 Şubat 2025 tarihinde https://inspirationsnurseries.co.uk/news/the-art-studio/ adresinden erişilmiştir.
• JouneyLeaf. (2012). Messy Art Day. https://journeyleaf.typepad.com/.a/6a00e554d86f248833016303475ebc970d-800wi Kiewra, C., & Veselack, E. (2016). Playing with Nature: Supporting Preschoolers’ Creativity in Natural Outdoor Classrooms. The International Journal of Early Childhood Environmental Education, 4(1), p. 70-95.
• Kotnik, J. (2014). New Designs in Kindergartens: Design Guide + 31 Case Studies. Barcelona: Links.
• Krogh, S., & Slentz, K. (2011). Early childhood education, yesterday, today, and tomorrow. Routledge.
• Lloyd, M. (2010). The world is flat: Ict and education for sustainability in the early years. İçinde J. M. Davis (Ed.), Young Children and the Environment, Early Education for Sustainability (s. 212-241), Cambridge University Press.
• Marolt, H. (2015a). Šmartno Timeshare Kindergarten / Arhitektura Jure Kotnik. https://www.archdaily.com/777438/smartno-timeshare-kindergarten-arhitektura-jure-kotnik/564d4380e58ece4d730002cb-smartno-timeshare-kindergarten-arhitektura-jure-kotnik-image
• Marolt, H. (2015b). Šmartno Timeshare Kindergarten / Arhitektura Jure Kotnik. https://images.adsttc.com/media/images/564d/43ac/e58e/ce4d/7300/02cd/slideshow/_DSC2286.jpg?1447904166
• Maxwell, L. E. (2007). Competency in child care settings, the role of the physical environment. Environment and Behaviour, 39(2), 229-245.
• Meng, W., & He, M. (2021). Utilisation and Design of Kindergarten Outdoor Space and the Outdoor Activities: A Case Study of Kindergartens in Bergen, Norway and Anji in China. İçinde Grindheim, L.T., Sørensen, H.V.,Rekers, A. (eds). Outdoor Learning and Play. International Perspectives on Early Childhood Educationand Development (s. 95-110), Springer.
• Meng, W. (t.y.). Outdoor play at an anji kindergarten in China. 23 Şubat 2025 tarihinde https://www.childhoodexplorer.org/anjikindergarten adresinden erişilmiştir.
• Mickelburgh, J. (2018). Educational pioneers: Susan Isaacs, 1885-1948. The Foundation Stage Forum. https://eyfs.info/articles.html/teaching-and-learning/educational-pioneers-susan-isaacs-1885-1948-r40/
• Nicholson, S. (1971). How not to cheat children: The theory of loose parts. Landscape Architecture, 62, 330-34.
• Nurjanah, N. E., Yetti, E., & Sumantri, M. S. (2024). Developing creative thinking in preschool children: A comprehensive review of innovative. European Journal of Educational Research, 13(3), 1303-1319. https://doi.org/10.12973/eujer.13.3.1303
• Oktay, A. (2002). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. Epsilon Yayınları.
• Partnership for 21st learning. (2019). 21st century learning for early childhood framework. https://static.battelleforkids.org/documents/p21/P21EarlyChildhoodFramework.pdf
• Piaget, J. (2004). Çocukta Zihinsel Gelişim. (Çev. Hüsen Portakal). Cem Yayınevi.
• Polat, Ö., & Demirci, F. G. (2021). Erken çocukluk döneminde bilişsel gelişime bir uyaran olarak doğa ile temas ve doğa temelli açık alan etkinlikleri. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 95-113.
• Poyraz, H., & Dere, H. (2001). Okulöncesi eğitimin ilke ve yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Pound, L. (2006). How children learn: from Montessori to Vygotsky - educational theories and approaches made easy. Step Forward Publishing Limited.
• Stauffer, B. (2022). What Are 21st Century Skills?. https://www.aeseducation.com/blog/what-are-21st-century-skills.
• Turhan, B., & Özbay, Y. (2016). Erken çocukluk eğitimi ve nöroplastisite. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 54-63.
• Ulutaş, İ., & Ersoy, Ö. (2004). Okul öncesi dönemde sanat eğitimi. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 1-12.
• Værum Sørensen, H. (2021). Children’s Play and Social Relations in Nature and Kindergarten Playgrounds: Examples from Norway. İçinde Grindheim, L.T., Sørensen, H.V., & Rekers, A. (eds)., Outdoor Learning and Play. International Perspectives on Early Childhood Educationand Development, 34, (s. 79-94), Springer.
• Vina Misykah, Z., & Tatik, A. (2024). The art of growth: Understanding the ımpact of creative arts on children’s development ın early education. Internatıonal Conference of Humanities and Social Science (ICHSS), 16–19. https://programdoktorpbiuns.org/index.php/proceedings/article/view/252 Yanık, O. (2007). Yaratıcılık. Fikir Yayınları.
• Ye, C. (2018a). Montessori Kindergarten / ArkA. https://www.archdaily.com/907109/montessori-kindergarten-arka/5c1780ee08a5e5c8b90000ba-montessori-kindergarten-arka-photo
• Ye, C. (2018b). Montessori Kindergarten / ArkA. https://www.archdaily.com/907109/montessori-kindergarten-arka/5c17804f08a5e516a3000162-montessori-kindergarten-arka-photo?next_project=no