Türkiye Cumhuriyeti'nin Hedef Ülke Olduğu Göçlerin Niteliksel Analizi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 12 - 32, 15.04.2024

Esra Vardar Tutan

Öz

Türkiye Cumhuriyeti, kurulduğu günden günümüze birbirinden farklı zaman ve türlerde göç hareketlerine sahne olmuştur. Türkiye’nin göç tarihi, konjonktürün de etkisiyle niteliksel anlamda birbirinden oldukça farklı sonuçlar doğuran kırılmalar yaşamıştır. Çalışmada belirlenen üç ana dönem Türkiye’nin göç tarihinde önemli kırılma noktaları olarak görülmüş ve bu dönemlerin benzer ve farklı yönleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda 1923 – 1991 yılları arasında ağırlıklı olarak kültürel ortaklık temelinde gerçekleşen göç hareketleri yaşanmış ve bu göçler Türkiye’nin demografik yapısına katkı sağlamıştır. 1991 – 2010 yılları arasında ise Soğuk Savaş döneminde dondurulan sorunların tekrar ortaya çıkmasıyla ve göçün sınır aşan bir yapıya dönüşmesiyle göç olgusuna yönelik daha çok güvenlik veya kimlik tehdidi söylemleri hâkim olmuştur. Soğuk Savaş sonrası dönemin hâkim dili 2010 sonrası dönemden günümüze devam etmiştir. Türkiye özelinde Arap Baharı süreci ile birlikte artarak devam eden göç hareketlerinin ise gerek niceliksel gerekse de niteliksel olarak Türkiye’nin demografik dengelerini değiştirecek potansiyelde olduğuna yönelik iddialar kamuoyunda sıklıkla tartışılır olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hedef ülke, Göç politikası, Göç diplomasisi, Demografik denge, Türkiye

Qualitative Analysis Of Migration With The Republic Of Türkiye As A Destination Country

Öz

Since its foundation, the Republic of Türkiye has witnessed migration movements of different times and types. Türkiye's migration history has experienced qualitatively different outcomes due to the conjuncture. The three main periods identified in our study are seen as important breaking points in Türkiye's migration history and similar and different aspects of these periods are tried to be revealed. In this context, between 1923 and 1991, there were migration movements mainly based on cultural commonality and these migrations contributed to Türkiye's demographic structure. Between 1991 and 2010, with the re-emergence of the problems frozen during the Cold War and, the transformation of migration into a cross-border structure, the discourses of security or identity threats dominated the migration phenomenon. The dominant discourse of the post-Cold War period has continued from the post-2010 period to the present day. In the case of Türkiye, the claims that the migration movements, which have continued to increase with the Arab Spring process, have the potential to change Türkiye's demographic balances both quantitatively and qualitatively, have been frequently discussed in public opinion.

Anahtar Kelimeler

Destination country, Migration policy, Migration diplomacy, Demographic balance, Tükiye

Kaynakça

• Alimukhamedov, F. (2015). The Analysis of International Students Migration Towards Turkey, Bilge Strateji, 7(12), ss.112-130.
• Argalı M. (2021). Göç Politikası ve Göç Diplomasisi, In B. Özdal (Ed.) Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye, 2. Baskı, Dora Yayınları, ss.8-10.
• Arı, K. (2007). Büyük Mübadele – Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), 4. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Aydın, H. (2017). Afrika’dan Günümüz Türkiye’sine Göç Hareketleri, Afrika Araştırmacıları Derneği, retrieved from https://afam.org.tr/afrikadan-gunumuz-turkiyesine-goc-hareketleri/.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 370-388.
• Canpolat, H., Arıner, H. O. (Haziran 2012). Küresel Göç ve Avrupa Birliği ile Türkiye’nin Göç Politikalarının Gelişimi, ORSAM, Rapor No:113, ss. 15-30.
• Devrisheva, K. (2019). Ahıska Türklerinin Bitmeyen Göçü. SUTAD, 45, ss.320-344.
• Dok, Birol. (2009). Türkiye’nin Gururu Büyük Öğrenci Projesi, Türk Yurdu, Yıl 98, Sayı 260, retrieved from https:// www.turkyurdu.com.tr/dergi-detay.php?id=77.
• Erdoğan: Muhalefetin Söylediği Rakamlar Yalan, Türkiye’de 300 Bin Afgan Göçmen Var (20.08.2021). Euronews, retrieved from https://tr.euronews.com/2021/08/20/erdogan-muhalefetin-soyledigi-rakamlar-yalan-turkiye-de-300- bin-afgan-gocmen-var.
• Erdoğan, M. Murat. (2020). Türkiye’deki Suriyeliler: 9 Yılın Kısa Muhasebesi, Perspektif, retrieved from https:// www.perspektif.online/turkiyedeki-suriyeliler-9-yilin-kisa-muhasebesi/.
• Erdoğan, M. Murat. (Kasım 2022). Suriyeliler Barometresi – 2021, retrieved from https://www.unhcr.org/tr/wp- content/uploads/sites/14/2023/01/SB-2021-TR-MME-FINAL-19-Ocak-2023.pdf .
• Ganiyeva, Salimya. (2012). Ahıska Türklerinin Türkiye’ye Göç Etmesi ve Türk Vatandaşlığına Alınması ile İlgili Hukuki Sorunlar, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 180-199.
• International Organization for Migration (IOM), Perruchoud R., Redpath – Cross J. (Eds.). (2009). Göç Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı.
• İçduygu, A., Erder, S., Gençkaya, Ö. F. (Ocak 2014). Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923-2023: Ulus- Devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere. Koç Üniversitesi Göç Araştırmaları Merkezi.
• İçduygu, A. (2015). Türkiye, Nereye Kadar Bir Göç Ülkesi?, TÜSİAD Görüş Dergisi, 88, ss.17-20.
• Kamil, İbrahim. (1989). İkili ve Çok Taraflı Siyasi Antlaşmalar, İnsan Haklarına İlişkin Belgeler ve Bulgar Anayasasına Göre Bulgaristan’daki Türklerin Hakları, Ankara: Yükseköğretim Kurulu Matbaası.
• Koca, S. (2017). Balkan Türklerinin Yakın Dönem Kahramanları: ‘Yücelciler’, Akademik Bakış Dergisi, 60, ss.34- 60.
• Körükmez, L. (2013). Öncesi ve Sonrası: Ermenistan’dan Türkiye’ye İşgücü Göçünün Nedenleri ve Göçmen İlişki Ağları, Sosyoloji Dergisi, 29, ss.66-82.
• Kul, Ö. (2022). 1949 Sonrası Doğu Türkistan’dan Türkiye’ye Göçler ve Türkiye’de Göçmenlerin Durumu. In Z. Aslan (Ed.) 19. Yüzyıldan Günümüze Türkiye’ye Yapılan Göçler, Göçmenlik ve Sosyal Uyum, Atatürk Araştırma Merkezi, ss.25-38.
• Lütem, Ö. E. (2000). Türk – Bulgar İlişkileri 1983-1989, Cilt I, 1983-1985, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları. Namal, Y. (2012). Türkiye’de 1933-1950 Yılları Arasında Yükseköğretime Yabancı Bilim Adamlarının Katkıları, Yüksek Öğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), ss.14-19.
• Oran, B. (2009). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt I: 1919-1980, 15. Baskı, İletişim Yayınları.
• Özdal B., Vardar Tutan E. (2021). Temel Kavramlar, Olgular ve Kuramlar, In B. Özdal (Ed.) Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye, 2. Baskı, Dora Yayınları, ss.1-76.
• Özdal, B. (2021). Türkiye’den Yurtdışına İşgücü Göçü (F.) Almanya Örneği. In B. Özdal (Ed.) Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye, 2. Baskı, Dora Yayınları, ss.192-224.
• Özdal, B., Vardar Tutan, E. (2021a) In B. Özdal (Ed.) Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye, 2. Baskı, Dora Yayınları, ss.300-326.
• Özlem, K. (2015). Türkiye’nin Balkan Türkleri Politikasının Analizi (1991 – 2014), (Doktora Tezi), Trakya Üniversitesi, retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Özlem, K. (2019). Türkiye – Yunanistan Nüfus Mübadelesinin Balkanlar’dan Türkiye’ye Yönelik Göçler İçerisinde Yerine İlişkin Bir Değerlendirme. In H. Karabağ (Ed.) Mübadele Göçmenleri ve Bursa, Bursa Osmangazi Belediyesi Yayınları, ss.290-314.
• Özlem, K. (2021). Cumhuriyet Döneminde Balkanlar’dan Türkiye’ye Göç Hareketleri, In B. Özdal (Ed.) Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye, 2. Baskı, Dora Yayınları, ss.140-159.
• Reçber, K. (2021). Türkiye Cumhuriyeti Devleti İle Avrupa Birliği Arasında Akdedilen Geri Kabul Anlaşması’nın Yaratabileceği Sonuçların Analizi, In B. Özdal (Ed.) Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye, 2. Baskı, Dora Yayınları, ss.333-346.
• Şaul, M. (2013). Sahra Altı Afrika Ülkelerinden Türkiye’ye İş Göçü, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(1), 83- 121.
• Şimşek, A. R. (2021). Tarihten Günümüze Afganistan Göçleri ve Türk Asıllı Göçmenler. ANKASAM, retrieved from https://www.ankasam.org/tarihten-gunumuze-afganistan-gocleri-ve-turk-asilli-gocmenler/.
• Şimşek, D. (2019). Türkiye’nin Entegrasyon Politikaları ve Afrikalı Göçmenler, Emek ve Adalet Platformu, retrieved from https://www.emekveadalet.org/atolyeler/turkiyenin-entegrasyon-politikalari-ve-afrikali-gocmenler/.
• Şimşir, B. N. (2017). Balkan Savaşlarında Rumeli Türkleri Kırımlar – Kıyımlar – Göçler 1821 - 1913, Bilgi Yayınevi.
• Şimşir, B.N. (1985). Bulgaristan Türkleri ve Göç Sorunu, In Bulgaristan’da Türk Varlığı, Bildiriler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Şimşir, B.N. (2012). Bulgaristan Türkleri, 2. Basım, Bilgi Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2017), Türkiye’deki Suriyelilerin Demografik Görünümü, Yaşam Koşulları ve Gelecek Beklentilerine Yönelik Saha Araştırması, retrieved from https://www. afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/25337/xfiles/17a-Turkiye_deki_Suriyelilerin_Demografik_Gorunumu_Yasam_ Kosullari_ve_Gelecek_Beklentilerine_Yonelik_Saha_Arastirmasi_2017.pdf .
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2023), Kitlesel Akınlar, retrieved from https://www.goc.gov.tr/ kitlesel-akinlar.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2023). Türkiye ve Göç, retrieved from http://www.goc.gov.tr/files/ files/goc_tasar%c4%b1m_icler.pdf.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2023). Düzensiz Göç, retrieved from https://www.goc.gov.tr/ duzensiz-goc-istatistikler.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2024). Yıllara Göre geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2022), Yunanistan’daki Türk Varlığı, retrieved from https://www.mfa.gov. tr/bati-trakya-turk-azinligi.tr.mfa.
• Vardar Tutan, E. (2018), Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Avrupa Birliği – Türkiye İlişkilerinde Göç Olgusunun Analizi, (Yüksek Lisans Tezi), Bursa Uludağ Üniversitesi, retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ tezSorguSonucYeni.jsp.
• Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı – YTB. (2022), 2022 Faaliyet Raporu, retrieved from https:// tbbsweb.azureedge.net/tbbsweb/Page/About/TB-Rapor-2022-TR.pdf.