SOSYAL BÖLÜNMELER SONUCU ORTAYA ÇIKAN SİYASAL PARTİLER VE MİLLİ GÖRÜŞ HAREKETİ: MSP ve RP ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 34 - 53, 31.12.2019

Mustafa Burak Çelebi

Öz

Modern anlamda siyasal partilerin ortaya çıkışı 19. yüzyılın ortalarına rastlamaktadır. Dünya tarihinde ve özellikle Batı Avrupa özelinde görülen bölgesel, kültürel, sınıfsal, dinsel, ideolojik ve ekonomik temelli sosyal bölünmeler çeşitli siyasal partilerin doğmasına sebep olmuştur. Sosyal bölünme çeşitlerinden merkez-çevre çatışması, Türkiye’deki siyasal partilerin temel ayrılık sebeplerinden biridir. 1970’li yılların başında İslamî muhalefetin önemli bir temsilcisi olarak ortaya çıkan Milli Görüş Hareketi (MGH) ve bu hareketin siyasal partileri, o zamana kadar veri olarak alınan merkez-çevre çatışmasına dini-ideolojik bir bakış açısıyla yaklaşılmasına sebep olmuştur.

Çalışma; siyasal parti kavramının ne anlama geldiğini, genel olarak sosyal bölünmeler sonucu ortaya çıkan siyasal parti çeşitlerini, Türkiye’ye özgü sosyal bölünmeleri, Milli Görüş Hareketi’ni ve bu hareketin iki önemli partisi olan Milli Selamet Partisi (MSP) ve Refah Partisi’ni (RP) sosyal bölünmeler bağlamında konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Partiler, sosyal bölünme çeşitleri, merkez-çevre çatışması, milli görüş hareketi, MSP ve RP

Political Parties Emerged From Social Divisions and Milli Görüş Movement: Case of MSP and RP

Öz

In the modern sense,the emergence of political parties begins in the mid-19th century. In world history –and especially in Western Europe-social divisions that are based on region, culture, class, religion, ideology and economy led to the birth of various political parties. Center-periphery conflict -which is one kind of social division- is one of the main reasons for the separation of the political parties in Turkey. Milli Görüş1 Movement (MGH) and its political parties, -which are risen as a significant representative of Islamic opposition in the early 1970s- caused to approach the center-periphery conflict –which was considered as data until then- from a religio-ideologic point of view. This study explains the concept of political party; types of political parties which are came up by the social divisions; social divisions that are specific to Turkey; Milli Görüş Movement (MGM); and finally Milli Selamet Party (MSP) and Refah Party (RP) that are belong to this movement (MGM) in the context of social divisions.

Kaynakça

• Akdoğan, Y., (1999), İslamcılık Bağlamında Türkiye’de Siyasal İslamın Gelişimi ve Refah Partisi, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akgül, A., (2003), Dünyanın Değişimi ve Erbakan Devrimi, İstanbul: Kültür Yayıncılık ve Dağıtım.
• Aydın, S., Taşkın, Y., (2016), 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berkes, N., (1946), Siyasî Partiler: İngiltere, Amerika, Fransa ve Almanya’da, İstanbul: Yurt ve Dünya Yayınları.
• Bora, T., (2017), Cereyanlar: Türkiye’de Siyasî İdeolojiler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çakır, R., (2014), Milli Görüş Hareketi, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce: İslamcılık, Ed. Yasin Aktay, Cilt: 6, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 544-576.
• Çakır, R., (2017), Ayet ve Slogan: Türkiye’de İslamî Oluşumlar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çalışlar, O., (1997), Refah Partisi Nereden Nereye?, İstanbul: Pencere Yayınları.
• Çınar, M., (2005), Siyasal Bir sorun Olarak İslamcılık, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Dağı, İ., D., (1998), Kimlik, Söylem ve Siyaset: Doğu-Batı Ayrımında Refah Partisi Geleneği, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Duverger, M., (1974), Siyasal Partiler, Çev. Ergun Özbudun, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Erbakan, N., (2014), MSP İkinci Büyük Kongresi Konuşması, Prof. Dr. Necmettin Erbakan Külliyatı, Ed. Tacettin Çetinkaya, Cilt: 1, Ankara: MGV Yayınları, ss. 431-450.
• Heywood, A., (2007), “Partiler ve Parti Sistemleri”, Çev. Zeynep Kopuzlu, Siyaset, Ed., Buğra Kalkan, Ankara: Adres Yayınları, ss. 357-387.
• Katz, R., S., Crotty W., (2006), “İntroduction”, Handbook of Party Politics, Ed., Richard S. Katz and William Crotty, London: SAGE Publications, pp. 1-5.
• Lipset, S., M., Rokkan, S., (1967), “Cleavage Structures, Party Systems and Voter Alignments: An Introduction”, Party Systems and Voter Alignments, Ed., Seymour M. Lipset and Stein Rokkan, New York: The Free Press.
• Mardin, Ş., (2015), “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset: Bütün Eserleri-6, Der. Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özbudun, E., (1974), Siyasal Partiler, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Özbudun, E., Hale, W., (2010), Islamism, Democracy and Liberalism in Turkey: The Case of the AKP, London and New York: Routledge.
• Özbudun, E., (2011), Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir, E., Atılgan, G., (2015), “Siyasal Partiler”, Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinlerarası İlişkiler, Ed., Gökhan Atılgan ve Attila Aytekin, İstanbul: Yordam Kitap.
• Poyraz, F., (2006), Türk Siyasal Yaşamında Milli Görüş Hareketi, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarıbay, A., Y., (1985), Türkiye’de Modernleşme, Din ve Parti Politikası: Milli Selamet Partisi Örnekolayı, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Sarıbay, A., Y., (2014), Milli Nizam Partisi’nin Kuruluşu ve Programının İçeriği, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce: İslamcılık, Ed. Yasin Aktay, Cilt: 6, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 576-590.
• Teziç, E., (1976), 100 Soruda Siyasi Partiler: Partilerin Hukuki Rejimi ve Türkiye’de Partiler, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Tuğrul, T., (2017), Milli Görüş Hareketi’nin Temel Karakterleri, Mezhep Araştırmaları Dergisi, 10 (2), ss. 617-657.
• Türkmen, H., (2014), Türkiye’de İslamcılık ve Özeleştiri, İstanbul: Ekin Yayınları.