Stigma Experiences of Individuals Who Have Had Covid-19

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 111 - 130, 31.12.2021

Dicle Özcan Elçi

https://doi.org/10.47138/jeaa.1037089

Öz

The subject of this study is the disease processes of adults over the age of eighteen who have had Covid-19 and their experiences of stigma/exclusion in this process. The aim of the study is to focus on whether the interviewed participants are faced with stigmatization practices arising from the disease, if they do, how stigma is interpreted by sick individuals and how they develop attitudes towards stigmatization practices. The study aims to respond to the gap in the literature that limits the relationship between Covid and stigma, especially in Turkey, from the perspective of healthcare professionals. Indeed, it focuses on the subjective, everyday experiences of people with different demographics who have experienced the disease. The study was completed through face-to-face in-depth interviews, which is one of the qualitative research techniques, with twenty-five adults over the age of eighteen, with an approach that includes phenomenological research, which is frequently used in qualitative research methods. In the study, a descriptive analysis technique based on theming and categorization was used as an analysis approach that is frequently used in qualitative research. At the end of the study, it was revealed that despite the risk of stigmatization, the participants shared their illness with their social circles with a sense of collective responsibility. Contrary to what was predicted, it is possible to say that stigma was not observed in all of the participants, and in this context, the experience of stigmatization in this participant profile was limited. The declared stigmatization aspects were defined as avoiding close physical contact after quarantine, using insulting language, avoiding being in the same environment, and making jokes related to the disease.

Anahtar Kelimeler

covid-19, stigmatization, disease, health sociology

COVİD-19 GEÇİREN BİREYLERİN DAMGALANMA DENEYİMLERİ

Öz

Bu çalışmanın konusu Covid-19 hastalığını geçirmiş on sekiz yaş üstü yetişkin bireylerin hastalık süreçleri ve bu süreçteki damgalanma/dışlanma deneyimleridir. Çalışmanın amacı, görüşülen katılımcıların hastalıktan kaynaklı damgalanma pratikleri ile yüz yüze kalıp kalmadıkları, eğer kaldılarsa da damgalanmanın hasta bireyler tarafından nasıl anlamlandırıldığı, damgalama pratikleri karşısında nasıl tutum geliştirdiklerine odaklanmaktır. Çalışma, özellikle Türkiye’de Covid-19 ve damgalanma ilişkisini sağlık çalışanları perspektifi ile sınırlandıran literatürdeki boşluğa cevap vermeyi hedeflemektedir. Nitekim hastalığı deneyimlemiş farklı demografik özelliklere sahip kişilerin öznel, gündelik deneyimlerine odaklanmaktadır. Çalışma nitel araştırma yöntemleri içinde sıklıkla kullanılan fenomenolojik araştırmayı içeren yaklaşımla, on sekiz yaş üstü yirmi beş yetişkin bireyle yüz yüze derinlemesine mülakatlar aracılığıyla tamamlanmıştır. Çalışmada nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan bir analiz yaklaşımı olarak, temalandırma ve kategorilendirmeye dayalı betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda katılımcıların damgalanma riskine rağmen hastalık durumlarını kolektif sorumluluk bilinciyle sosyal çevreleri ile paylaştıkları açığa çıkmıştır. Öngörülenin aksine katılımcıların tamamında damgalanmanın görülmediğini, dolayısıyla bu katılımcı profilinde damgalanma deneyiminin sınırlı kaldığını söylemek mümkündür. Beyan edilen damgalanma görünümleri ise karantina sonrası yakın fiziksel temas kurmaktan kaçınma, onur kırıcı dil kullanma, aynı ortamda bulunmaktan kaçınma, hastalıkla bağlantılı şakalar yapma biçiminde tanımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

covid-19, damgalanma, hastalık, sağlık sosyolojisi

Kaynakça

• Aydın, F. (2008). Türkiye’de HIV/AIDS’li olmak. A. Kasapoğlu (Ed.), Madalyonun iki yüzü: Hastalık ve sağlık içinde, (ss.58-72). Ankara: Phoneix Yayınevi.
• Aytaç, Ö., & Kurtdaş, M.Ç. (2015). Sağlık ve Hastalığın Toplumsal Kökenleri ve Sağlık Sosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), s. 231-250.
• Bana, P. E. (2020). COVİD-19 Salgını Sürecinde Sağlık Çalışanlarının Sosyal Damgalanma Algısının Değerlendirilmesi. Press Academia Procedia, 11, s. 115-119.
• Başterzi, A. D., Cesur, E., Güvenç, R., Taşdelen, R., & Yılmaz, T. (2020). COVID-19 ve Damgalama. Türk Tabipler Birliği Covid-19 Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. 11 Eylül 2021 tarihinde, https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/243202003110-DamgalanmaCOVID.pdf adresinden erişilmiştir.
• Cassiani Miranda ve diğerleri. (2020). Stigmatisation Associated with COVID-19 in The General Colombian Population. International Journal of Social Psychiatry, p. 1–9.
• Creswell, J. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (Çev. M. Bütün, & S. B. Demir) Ankara: Siyasal Kitabevi (Özgün çalışma 2013).
• Engel, G.I. (1977). The Need for A New Medical Model: A Challenge for Biomedicine. Science, 196, p. 129-136.
• Eniç, D. (2021). COVID-19 Pandemisinde Önyargı ve Ayrımcılık. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (3), 2694-2716.
• Ersoy, M. A., & Varan, A. (2007). Ruhsal Hastalıklarda İçelleştirilmiş Damgalanma Ölçeği Türkçe Formunun Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), s. 163-171.
• Ertem, M. (2020). COVİD-19 Pandemisi ve Sosyal Damgalama. İzmir Katip Çelebi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), s. 135-138.
• Foucault, M. (2002). Kliniğin doğuşu: Tıbbi algının arkeolojisi (Çev. T. Keleşoğlu). Ankara: Doruk Yayınları (Özgün çalışma 1963).
• Gary, F.A. (2005). Stigma: Barrier to Mental Health Care Among Ethnic Minorities. Issues in Mental Health Nursing, 26(10), p. 979-999.
• Girard, R. (2005). Günah keçisi (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Kanat Kitap (Özgün çalışma 1972).
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar (Çev. Ş. Geniş, L. Ünsaldı & S. N. Ağırnaslı). Ankara: Heretik Yayınları (Özgün çalışma 1963).
• Güngör, H. (2021). Stigma: Geçmişten Günümüze Damgalanma. Ankara: Kuytu Yayınları.
• Islam, A., Pakrashi, D., Vlassopoulos, M., & Wang, L. (2020). Stigma and Misconceptions in The Time of The COVID-19 Pandemic: A Field Experiment in India. Institute of Labor Economics.
• Kadıoğlu, M., & Hotun Şahin, N. (2015). Stigmatizasyon (Damgalama) ve Kadın. Sağlık ve Toplum, 25(3), s. 3-9.
• Lohiniva, A. L., Dub, T., Hagberg, L., & Nohynek, H. (2021). Learning About COVID-19-Related Stigma, Quarantine and Isolation Experiences in Finland, PLoS ONE, 16(4), p. 1-20.
• Malas, E. M., & Malas, H. S. (2021). COVİD-19 Döneminde Sağlık Çalışanlarında Damgalama ve Damgalanma Algısının Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (40), s. 172-197.
• Sezgin, D. (2011). Tıbbileştirilen Yaşam Bireyselleştirilen Sağlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sontag, S. (2005). Metafor olarak hastalık: AIDS ve metaforları (Çev. O. Akınhay), İstanbul: Agora Kitaplığı (Özgün çalışma 1991).
• Taşkın, E. O. (2007). İçselleştirilmiş damga ve damgalanma algısı. E. O. Taşkın (Ed.), Stigma: Ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar ve damgalama içinde (ss. 31-40). İzmir: Meta Basım Matbaacılık.
• Topdemir-Koçyiğit, O. (2012). İnfertilite ve Sosyo-Kültürel Etkileri. İnsanbil Dergisi, 1(1), s. 27-38.
• User, İ. (2010). Biyoteknolojiler ve kadın bedeni. Y. İnceoğlu ve A. Kar (Eds.). Kadın ve bedeni içinde (ss. 145-188). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yılmaz, Y., Erdoğan, A., & Hocaoğlu, Ç. (2021). COVİD-19 ve Damgalanma. Kocaeli Medical Journal, Özel Sayı 1, s. 47-55.
• Yönder Ertem, M. (2021). Nurses Experiences and Coping Styles About Stigma During Covid-19: A Qualitative Study, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(1), p. 2999-3220.
• Yuan ve diğerleri. (2021). COVID-19-Related Stigma and Its Sociodemographic Correlates: A Comparative Study. Globalization and Health, 17(54), p. 1-9.